Tháng 8/2025, Tòa án Nhân dân quận Từ Hối, Thượng Hải, đã phê chuẩn bắt giữ ba nghi phạm thuộc thế hệ 00 (sinh từ năm 2000) là Sài, Trương và Hướng. Nhóm này đã lừa đảo 10 nạn nhân thuộc thế hệ 10 (sinh từ năm 2010), chiếm đoạt số tiền lên đến hơn 260.000 nhân dân tệ (gần 920 triệu VNĐ).
Kịch bản lừa đảo dưới vỏ bọc "đu idol"
Mọi chuyện bắt đầu vào một buổi tối bình thường. Cô bé Phùng (13 tuổi) lướt mạng xã hội và thấy bài đăng "Tặng miễn phí ảnh có chữ ký của người nổi tiếng". Tò mò làm theo, cô bé được đưa vào một nhóm chat.
Ngay lập tức, một tài khoản tự xưng là "cảnh sát Trương" xuất hiện và tung đòn tâm lý phủ đầu: "Nhóm này bị nghi ngờ làm lộ bí mật của nghệ sĩ. Tất cả phải hợp tác điều tra, nếu không sẽ bị ghi tiền án suốt đời!" Với nhiều người, đây là chiêu trò lừa đảo quá dễ nhận ra, tuy nhiên những đứa trẻ thì kịch bản thao túng tâm lý này cực kỳ hiệu quả.
Ảnh minh họa
Hoảng loạn, cô bé Phùng vội nhắn tin riêng cầu cứu thì được yêu cầu kết nối với "cảnh sát Lý" qua một ứng dụng khác. Trong cuộc gọi video, "cảnh sát Lý" không lộ mặt nhưng liên tục doạ dẫm bằng hình ảnh cảnh phục và các chồng hồ sơ vụ án: "Dùng điện thoại của bố mẹ quét mã để xác minh dòng tiền ngay, không thì chúng tôi đến tận nhà bắt giữ!"
Để chứng minh mình trong sạch, cô bé đã mượn điện thoại của bà ngoại, nói dối là để làm bài tập. Trong lúc bà không để ý, cô bé đã thực hiện 8 giao dịch, chuyển hơn 15.000 nhân dân tệ (hơn 52 triệu VNĐ) và xóa sạch mọi dấu vết theo yêu cầu của kẻ lừa đảo.
Cảnh sát sau quá trình điều tra đã phát hiện đây là một đường dây lừa đảo hoạt động có tổ chức, vận hành nhiều nhóm chat để dẫn dụ và thực hiện kịch bản lừa đảo. Lần theo manh mối, cảnh sát xác định Sài và Trương là hai nghi phạm chính, còn Hướng chịu trách nhiệm về dòng tiền. Nhóm này còn thuê thêm người để đăng bài dẫn dụ trên các nền tảng.
Trong khoảng tháng 6 và tháng 7, cảnh sát đã phối hợp với công an nhiều tỉnh thành khác để tiến hành vây bắt, lần lượt tóm gọn các nghi phạm Sài, Trương và Hướng. Tại cơ quan điều tra, các đối tượng khai nhận đã bắt đầu thực hiện hành vi lừa đảo nhắm vào các em nhỏ có tâm lý hâm mộ người nổi tiếng từ năm 2024. Trong đó, Sài và Trương chịu trách nhiệm tổ chức và điều phối, riêng Trương trực tiếp đóng vai cảnh sát để gọi điện, gọi video đe dọa, uy hiếp nạn nhân. Đáng chú ý, cả 3 nghi phạm đều còn rất trẻ, đều thuộc thế hệ "00".
Vụ án vẫn đang được tiếp tục điều tra mở rộng để triệt phá các đối tượng liên quan trong đường dây.
Cảnh sát cho biết, đây là một đường dây lừa đảo chuyên nghiệp hoạt động từ năm 2024 với 4 tầng lớp: Dẫn dụ (bằng chữ ký idol) -> Đe dọa (giả danh cảnh sát) -> Khai thác tài chính (ép chuyển tiền) -> Che giấu kỹ thuật (dùng mã QR của quán ăn, cửa hàng để nhận tiền). Chúng còn có sẵn hơn 20 kịch bản thoại để thao túng tâm lý nạn nhân.
Bóc mẽ thủ đoạn đánh vào tâm lý "đu idol" và nỗi sợ hãi
Lợi dụng tâm lý "đu idol": Nắm bắt sự ngưỡng mộ của trẻ em với người nổi tiếng, chúng dùng "chữ ký miễn phí" làm mồi câu hoàn hảo. Nạn nhân trung bình chỉ 12 tuổi.
Khống chế bằng "uy quyền giả": Thay vì lừa gạt thông thường, chúng giả danh cảnh sát để tạo ra "bạo lực mềm", dùng những lời đe dọa như "ảnh hưởng học bạ", "ghi tiền án" để làm tê liệt khả năng phán đoán của một đứa trẻ.
Lẩn tránh bằng công nghệ: Chúng dùng mã QR thanh toán của các cơ sở kinh doanh để nhận tiền, sau đó thông đồng rút tiền mặt, gây khó khăn cho việc truy vết. Các bài đăng mồi nhử cũng dùng từ lóng, hình ảnh để qua mặt hệ thống kiểm duyệt.
Ảnh minh họa
Xây "lá chắn" 3 lớp để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng
Để bảo vệ thế hệ tương lai khỏi những cạm bẫy ngày càng tinh vi, cần phải xây dựng một "lá chắn" vững chắc gồm ba lớp: gia đình, nền tảng công nghệ và pháp luật.
Trước hết, lá chắn đầu tiên và quan trọng nhất chính là gia đình. Đây là "cửa an toàn" nơi các bậc phụ huynh cần hành động quyết liệt. Những việc làm cụ thể như tắt ngay chế độ thanh toán không cần mật khẩu, cài đặt hạn mức chi tiêu hàng ngày và yêu cầu xác thực bằng khuôn mặt hoặc vân tay sẽ tạo ra rào cản kỹ thuật tức thì. Song song đó, việc trò chuyện cởi mở, thường xuyên với con về các chiêu trò lừa đảo và dạy cho con "nguyên tắc vàng" - tuyệt đối không đưa mật khẩu hay mã xác thực cho bất kỳ ai tự xưng là nhân viên công quyền - sẽ trang bị cho trẻ vũ khí nhận thức quý giá nhất.
Lớp lá chắn thứ hai đến từ trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội. Họ phải hành động quyết liệt hơn, nâng cấp thuật toán để tự động nhận diện và khóa các tài khoản, bài đăng có dấu hiệu lừa đảo. Đồng thời, việc siết chặt quản lý các công cụ của tội phạm như mã QR thanh toán và số điện thoại ảo, cùng với việc tạo ra kênh báo cáo lừa đảo dành riêng cho trẻ em một cách đơn giản và hiệu quả, là những yêu cầu cấp thiết để làm sạch môi trường mạng.
Cuối cùng, hoàn thiện cấu trúc phòng thủ này là sự răn đe mạnh mẽ của pháp luật. Các cơ quan chức năng cần cập nhật khung pháp lý để xử phạt nặng hơn những kẻ lừa đảo nhắm vào trẻ em, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự kẻ tổ chức trẻ vị thành niên đi lừa đảo như chủ mưu. Hơn thế nữa, pháp luật phải nhắm đến việc triệt phá tận gốc các đường dây cung cấp "công cụ" phạm tội như kịch bản thoại và tài liệu giả mạo.
Nguồn: Nhân dân Nhật báo, Sohu