Tôi năm nay 36 tuổi, làm công ăn lương trong ngành truyền thông. Thu nhập tạm ổn, 17 triệu/tháng, công ty vẫn hoạt động đều. Nhưng từ đầu năm nay, phòng tôi đã có 2 người bị “tái cơ cấu”, theo đúng nghĩa nhẹ nhàng. Còn tôi, dù chưa có dấu hiệu gì, vẫn tự hỏi mỗi sáng: Nếu 30 ngày tới mình bị cho nghỉ việc, liệu mình có sống nổi 2 tháng mà không rơi vào hoảng loạn?
1. Lương đều không có nghĩa là tài chính an toàn
Đây là thứ ảo giác tài chính rất phổ biến:
Còn đi làm → còn tiền → không lo.
Nhưng thực tế, nhiều người chỉ cần mất lương 1 tháng là rối loạn toàn bộ cuộc sống. Bởi họ:
- Không có khoản tiết kiệm riêng
- Không tách quỹ dự phòng khỏi chi tiêu
- Không tính được “runway tài chính” của chính mình
Tôi đã từng như vậy. Lương đến là trả hóa đơn, đi siêu thị, thanh toán online, rồi… hết. Tháng nào cũng có thu – nhưng không có trữ.
2. Tự kiểm tra: Bạn có thể sống bao lâu nếu tháng sau không có lương?
Đây là cách tôi bắt đầu hành trình tự dự phòng:
Bước 1: Tính chi phí sinh tồn tối thiểu mỗi tháng
| Khoản chi | Số tiền (VND) |
|---|---|
| Tiền nhà / góp nhà | 4.000.000 |
| Ăn uống – tự nấu | 2.000.000 |
| Điện nước – Internet | 800.000 |
| Đi lại, điện thoại, xăng xe | 500.000 |
| Tổng cộng | 7.300.000 |
Với tôi, sống tối giản nhất vẫn cần 7–8 triệu/tháng. Nghĩa là nếu mất việc, tôi cần ít nhất 15 triệu để sống tối thiểu trong 2 tháng.
Bước 2: Kiểm tra tài khoản dự phòng
Lúc đầu, tôi không có con số này. Nhưng sau khi tính xong, tôi lập ngay một quỹ "nếu mất việc", chuyển 2 triệu/tháng vào tài khoản riêng. Sau 6 tháng, tôi đã có 12 triệu – đủ để không hoảng loạn nếu mọi thứ dừng lại trong 30 ngày.
3. 3 việc nên làm NGAY để không bị động nếu mất việc đột ngột
1. Tách quỹ dự phòng ra khỏi dòng tiền chính
- Không gửi chung với lương
- Không liên kết thẻ
- Coi đó là “lưới an toàn”, không tiêu khi chưa thật cần
2. Ước lượng “runway tài chính” của chính mình
Bạn sống được mấy tháng nếu không còn thu nhập từ ngày mai? Hãy có một con số cụ thể để hành động – không mơ hồ.
3. Lập danh sách chi tiêu có thể cắt ngay
- Cà phê hàng ngày → cắt
- Đặt đồ ăn mỗi tuần → thay bằng nấu
- Mua sắm online → chặn app 1 tháng
Việc bạn biết mình có thể cắt gì cũng giúp kiểm soát tâm lý rất nhiều khi thật sự xảy ra chuyện.
4. Chủ động tài chính = chủ động tinh thần
Có một sự thật là: mất việc chưa chắc khiến bạn suy sụp – nhưng không có tiền thì chắc chắn sẽ mất bình tĩnh.
Tôi đã từng thấy người bạn cùng công ty mất việc, nhưng vẫn vui vẻ vì bạn ấy có quỹ 3 tháng sống thoải mái. Ngược lại, có người thu nhập cao hơn nhiều, nhưng mất việc 1 tháng là rơi vào vay nóng – vì "sống tháng nào hết tháng đó".
Khi bạn có sẵn một kế hoạch tài chính tối thiểu, bạn được phép nghỉ ngơi một chút, học thêm kỹ năng, tìm lại hướng đi – mà không rơi vào xoáy hoảng loạn.
Nếu bạn đang có việc làm, đây là thời điểm tốt nhất để bắt đầu chuẩn bị tài chính cho kịch bản xấu nhất. Không phải vì bạn bi quan, mà vì bạn hiểu rằng:
Tiền không mua được mọi thứ, nhưng tiền dự phòng mua được sự bình tĩnh – và lựa chọn.
Hãy tự hỏi: “Nếu 30 ngày tới mình mất việc, mình sẽ sống bằng gì?” Nếu câu trả lời là “chưa rõ” – thì đừng đợi thêm 30 ngày nữa.