1. Mua đồ rẻ để “tiết kiệm”
Người ít tiền thường có suy nghĩ: mua món rẻ thì đỡ tốn, dù chất lượng kém. Kết quả là họ phải mua đi mua lại nhiều lần.
Ví dụ: thay vì mua một đôi giày da tốt 2 triệu dùng 5–7 năm, họ chọn đôi 300 nghìn, vài tháng đã bong đế. Nhìn bề ngoài thì tiết kiệm, nhưng lâu dài lại tốn nhiều hơn.
Người có tư duy tài chính sẽ tính theo giá trị sử dụng lâu dài, không chỉ dựa vào giá ban đầu.
2. Quẹt thẻ cho những món nhỏ lẻ
Một cốc trà sữa 50 nghìn, một cuốn sổ 80 nghìn, hay một hộp đồ ăn ship tận nơi – tưởng chừng chẳng đáng kể. Nhưng khi gộp lại, mỗi tháng có thể lên tới cả triệu đồng.
Người ít tiền hay tự nhủ: “Chỉ vài chục thôi mà”, rồi quẹt thẻ liên tục. Cuối tháng, sao kê hiện ra mới giật mình: phần lớn chi tiêu nằm ở những món nhỏ này.
Người biết quản lý sẽ trả bằng tiền mặt cho khoản nhỏ để cảm nhận tiền “ra đi”, từ đó kiểm soát tốt hơn.
3. Không ghi chép chi tiêu
Một sai lầm phổ biến là không ghi lại các khoản đã chi. Người ít tiền thường sống theo kiểu: “Có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu, miễn còn dư”.
Hậu quả là họ không biết dòng tiền đi đâu, khoản nào lãng phí, khoản nào cần giữ.
Người tài chính vững luôn có thói quen ghi lại – có thể là ứng dụng trên điện thoại hoặc sổ tay nhỏ. Chỉ mất vài phút nhưng tạo khác biệt lớn trong việc kiểm soát.
4. Thích mua để “phòng khi cần”
Trong nhà những người ít tiền thường có nhiều món chẳng bao giờ dùng: ấm siêu tốc cũ, 3 bộ chăn ga đã sờn, vài chục hộp nhựa tích trữ. Họ nghĩ rằng “cứ để đó, biết đâu cần”.
Nhưng thực tế, không chỉ tốn chỗ, việc tích trữ còn làm họ tiếp tục tiêu thêm mà không nhận ra.
Người biết quản lý tài chính sẽ chọn lối sống gọn nhẹ: mua vừa đủ, dùng hết mới mua thêm.
5. Ngại đầu tư, chỉ giữ tiền mặt
Người ít tiền thường sợ rủi ro nên chỉ giữ tiền mặt hoặc gửi tiết kiệm ngắn hạn. Họ ngại tìm hiểu về vàng, quỹ đầu tư hay bất động sản nhỏ.
Kết quả là tiền không sinh lời, thậm chí mất giá vì trượt giá theo năm.
Người giàu hoặc người có tư duy tài chính sẽ tìm cách để tiền sinh lãi, dù nhỏ: gửi kỳ hạn dài, mua vàng tích lũy, hay đầu tư từng chút vào quỹ mở.
6. Đổ lỗi cho “hoàn cảnh”
Một câu quen thuộc của người ít tiền: “Lương thấp thì làm sao dư được”, “Có gia đình, con cái thì tiết kiệm thế nào”…
Thay vì chủ động thay đổi thói quen chi tiêu, họ mặc định cho rằng hoàn cảnh quyết định tất cả. Điều này khiến họ mãi loay hoay, không bứt lên được.
Người có tư duy tài chính sẽ đặt câu hỏi ngược lại: “Với mức lương này, tôi có thể cắt ở đâu?”, “Có cách nào tăng thêm thu nhập nhỏ không?”. Từ đó, họ từng bước cải thiện tình hình.
Bảng so sánh: Người ít tiền vs Người biết quản lý
| Thói quen | Người ít tiền | Người biết quản lý |
|---|---|---|
| Mua sắm | Chọn đồ rẻ, mua lại nhiều lần | Mua ít nhưng chất lượng, bền lâu |
| Thanh toán | Quẹt thẻ liên tục cho món nhỏ | Tiền mặt cho khoản nhỏ, thẻ cho khoản lớn |
| Ghi chép chi tiêu | Không ghi chép, chi theo cảm hứng | Ghi lại hằng ngày, kiểm soát dòng tiền |
| Tích trữ đồ dùng | Mua để “phòng khi cần” | Mua vừa đủ, ưu tiên gọn nhẹ |
| Đầu tư – tiết kiệm | Chỉ giữ tiền mặt, sợ rủi ro | Đầu tư nhỏ, để tiền sinh lời |
| Tư duy về hoàn cảnh | Đổ lỗi cho lương thấp, con cái | Tìm cách thay đổi trong khả năng |
Kết
6 việc trên tưởng chừng vô hại nhưng chính là cái bẫy khiến người ít tiền càng ngày càng nghèo. Đó không phải do số tiền họ kiếm được, mà vì cách họ tiêu đi.
Thay đổi một vài thói quen nhỏ – từ việc ghi chép, chọn món chất lượng, đến đầu tư nhỏ giọt – có thể tạo khác biệt lớn trong dài hạn.
Sự khác biệt giữa “người ít tiền” và “người tài chính vững” không nằm ở con số thu nhập, mà ở cách họ quản lý và hành động mỗi ngày.