Vụ bê bối của Graham James, huấn luyện viên khúc côn cầu nổi tiếng Canada, chính là nỗi ám ảnh kéo dài suốt nhiều thập kỷ trong lịch sử thể thao thế giới.
Khi sự tin tưởng biến thành nỗi sợ
Từng được ca ngợi là "người tạo ra thế hệ vàng" cho khúc côn cầu Canada, Graham James là biểu tượng của thành công, được học trò và phụ huynh tin tưởng tuyệt đối. Thế nhưng đằng sau hình ảnh một "người thầy tận tâm" là chuỗi năm tháng tội lỗi kéo dài hơn 13 năm - nơi James lạm dụng tình dục hàng loạt vận động viên vị thành niên, trong đó có ít nhất 6 nạn nhân được xác nhận, theo CBC News.
Một trong những người đầu tiên dám công khai là Sheldon Kennedy - cựu cầu thủ NHL nổi tiếng. Anh kể lại: "Tôi đã sống tuổi trẻ trong cảm giác tội lỗi, xấu hổ và sợ hãi… vì nghĩ mình là người sai. Nhưng hóa ra, chính ông ấy mới là quái vật".
Cũng là nạn nhân, Theo Fleury - ngôi sao đội tuyển quốc gia Canada - tiết lộ bị lạm dụng hơn 150 lần khi mới 14 tuổi (theo Global News, 2012).
Hệ thống im lặng - khi quyền lực bao che cho cái ác
Vụ việc bị phanh phui vào năm 1997, sau khi Kennedy quyết định phá vỡ im lặng. Cả đất nước Canada chấn động khi biết người đàn ông được tôn vinh như "người hùng của sân băng" lại là kẻ săn mồi đội lốt thầy giáo.
Điều gây phẫn nộ hơn cả là hệ thống quản lý thể thao Canada đã im lặng suốt nhiều năm, dù có nhiều dấu hiệu bất thường. Cái gọi là "văn hóa tôn sư" đã vô tình trở thành tấm khiên bảo vệ cho kẻ phạm tội, khiến nhiều đứa trẻ không dám lên tiếng.
Kết quả, Graham James bị kết án 3,5 năm tù năm 1997, rồi thêm 2 năm nữa vào 2013 sau khi nạn nhân mới lên tiếng (theo ESPN, CBC News). Nhưng vết thương tâm lý mà ông ta để lại cho nạn nhân - có lẽ sẽ không bao giờ lành.
Từ bi kịch cá nhân đến phong trào toàn cầu
Sau cú sốc này, Hockey Canada cùng Chính phủ buộc phải hành động. Năm 2004, chương trình Respect in Sport ra đời - quy định mọi HLV, trợ lý và trọng tài đều phải qua đào tạo phòng chống lạm dụng (theo Government of Canada Report, 2005). Đây được xem là bước ngoặt đầu tiên trong việc thay đổi văn hóa im lặng của thể thao Canada.
Câu chuyện của Sheldon Kennedy sau đó đã truyền cảm hứng cho phong trào #MeTooSports - nơi hàng trăm vận động viên ở Mỹ và châu Âu bắt đầu lên tiếng về nạn quấy rối trong giới thể thao.
Chỉ riêng tại Bắc Mỹ, hơn 400 huấn luyện viên và quan chức thể thao bị điều tra hoặc truy tố vì hành vi lạm dụng tình dục trong giai đoạn 2000-2010 (theo SafeSport Report 2020). Theo Transparency International (2023), có tới 41% vận động viên chuyên nghiệp thừa nhận từng chứng kiến hoặc trải qua quấy rối tình dục trong môi trường thể thao.
Graham James nhận tội với nhiều cáo buộc về lạm dụng trẻ em
Sau ánh hào quang, ai đang bảo vệ những đứa trẻ?
Graham James không chỉ là một cái tên trong hồ sơ tội phạm - mà là bóng ma của cả nền thể thao Canada. Câu chuyện của ông ta khiến thế giới phải tự hỏi: Bao nhiêu vận động viên đã đánh đổi ước mơ và tuổi thơ cho thứ gọi là "vinh quang quốc gia"? Và, liệu đến hôm nay, chúng ta đã đủ dũng cảm để nhìn thẳng vào những góc tối ấy chưa?