Từ ngày 1/6/2025, ngành F&B bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ khi Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực, buộc toàn bộ hộ kinh doanh phải xuất hóa đơn điện tử. Cùng lúc, chi phí đầu vào tăng cao, nhân sự khan hiếm, cạnh tranh khốc liệt – tất cả tạo thành "gọng kìm" siết chặt biên lợi nhuận, đẩy các thương hiệu F&B đối mặt với câu hỏi sống còn: "Liệu có nên tăng giá?".
Để có góc nhìn toàn cảnh và xây dựng chiến lược hành động phù hợp, ông Vũ Thanh Hùng, Tổng giám đốc iPOS.vn, đơn vị công nghệ đang đồng hành cùng hơn 100.000 cửa hàng F&B trên toàn quốc, chia sẻ góc nhìn từ người trong cuộc: "Tăng giá không còn là lựa chọn. Doanh nghiệp F&B cần sớm có chiến lược hành động nếu muốn tồn tại và phát triển bền vững".
Thưa ông, trong vai trò là người đồng hành cùng hàng trăm nghìn thương hiệu F&B trên toàn quốc, ông nhận định thế nào về bức tranh toàn cảnh của thị trường hiện nay?
Hiện tại, ngành F&B vẫn đang chịu ảnh hưởng từ những biến động kinh tế kéo dài. Đặc biệt, sau các kỳ nghỉ lễ tết, xu hướng tiết kiệm tiếp tục chi phối hành vi tiêu dùng. Nhiều chủ quán chia sẻ rằng đầu năm là giai đoạn đặc biệt khó khăn về dòng tiền, buộc họ phải cắt giảm nhiều chi phí vận hành.
Tuy nhiên, một vài điểm sáng bắt đầu xuất hiện từ giữa năm, khi ngành du lịch nội địa phục hồi mạnh mẽ với hơn 7,6 triệu lượt khách quốc tế ghi nhận trong 4 tháng đầu năm. Đây là một trong những động lực chính thúc đẩy tiêu dùng trong ngành F&B. Bên cạnh đó, từ đầu tư công, cùng với định hướng từ Chính phủ cũng đang góp phần tạo lực đẩy cho thị trường. Từ diễn biến tích cực trong tháng 4 và tháng 5, chúng tôi tin rằng ngành F&B đã đi qua giai đoạn chạm đáy và đang dần lấy lại nhịp tăng trưởng.
Tuy vậy, các doanh nghiệp F&B hiện vẫn đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt từ xu hướng siết chặt các chính sách quản lý tài chính và thuế. Đơn cử như việc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, được kết nối dữ liệu với cơ quan thuế theo thời gian thực. Nghị định này mang lại hiệu quả về minh bạch và quản lý, nhưng cũng đặt ra áp lực cho nhiều chủ quán nhỏ lẻ, cần kịp thời thích nghi với việc kê khai, quy định về thuế hay sử dụng hệ thống điện tử trong vận hành.
Những thách thức các chủ quán và doanh nghiệp F&B đang phải đối mặt trong bối cảnh hiện nay là gì, thưa ông?
Tôi nghĩ trước hết là bài toán lợi nhuận ngày càng eo hẹp. Theo báo cáo thị trường năm 2024 do chúng tôi thực hiện, gần 50% doanh nghiệp F&B cho biết chi phí nguyên vật liệu đang chiếm từ 30–50% giá bán, thậm chí có nơi còn cao hơn. Trong khi đó, giá đầu vào không ngừng leo thang. Ví dụ ngành cà phê, có những thời điểm trong năm qua, giá nhập nguyên liệu đã tăng gấp đôi. Cộng thêm chi phí vận hành bình quân của một cửa hàng cũng tăng mạnh chỉ sau 1–2 năm, chủ yếu do đội lên từ giá mặt bằng và lương nhân sự.
Nhưng áp lực lớn nhất, theo tôi lại đến từ những chính sách mới. Như tôi đã chia sẻ, Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/6 yêu cầu tất cả hộ kinh doanh F&B phải xuất hóa đơn điện tử, khởi tạo từ máy tính tiền. Chưa kể các quy định về bảo hiểm xã hội bắt buộc cho chủ hộ kinh doanh có hiệu lực từ ngày 1/7 sắp tới. Đây là một cú hích rất mạnh, buộc toàn ngành từ những cửa hàng nhỏ đến chuỗi lớn phải bước vào giai đoạn minh bạch, chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, điều này cũng kéo theo sức ép phải tăng chi phí đầu tư và chuẩn hóa hệ thống, thiết bị vận hành. Không chỉ thế, chủ quán còn cần hiểu và thực hành đúng các quy trình về thuế, kê khai doanh thu, chuyên nghiệp luồng tài chính - kế toán... những điều mà trước giờ nhiều hộ kinh doanh nhỏ chưa có kinh nghiệm.
Có những quán chia sẻ với chúng tôi rằng họ như đang chạy deadline theo đúng nghĩa đen, để "vừa chạy vừa chỉnh", vừa vận hành quán, vừa lo xoay xở để gấp rút thích nghi với những thay đổi đang diễn ra.
Theo ông, khi phải đối mặt với những sức ép như vậy, các doanh nghiệp F&B nên làm gì để vượt qua?
Theo tôi, bước đầu các doanh nghiệp F&B cần kiểm soát tốt chi phí, vì tiết kiệm được một đồng chi phí cũng sẽ giúp ích rất nhiều trong giai đoạn khó khăn này. Đơn cử về vấn đề nhân sự, hiện nay nhiều cửa hàng tối ưu chưa phù hợp, không nói đến các quán đông khách, thì tình trạng chung là nhân viên có thể ngồi chơi trong một thời gian dài. Doanh nghiệp cần đánh giá lại lượng khách và xác định giờ cao điểm để phân bổ nhân sự phù hợp, từ đó giúp tiết kiệm chi phí. Theo đó, chi phí này đang chiếm tỉ trọng khá lớn, trung bình khoảng 12–14% doanh thu.
Tiếp theo là tối ưu câu chuyện mặt bằng. Có nhiều trường hợp doanh nghiệp và chủ nhà không tìm được tiếng nói chung. Trong bối cảnh thương mại điện tử lên ngôi, số lượng mặt bằng bị trả lại nhiều như hiện nay, F&B đang ở thế chủ động, hoàn toàn có thể khéo léo đề xuất chủ nhà để cân bằng lợi ích hai bên, tiết kiệm nhất có thể mức phí thuê mặt bằng.
Cuối cùng, tôi nghĩ rằng, việc tăng giá sản phẩm trong tương lai là điều không thể tránh khỏi. Sau khi doanh nghiệp đã tối ưu hết các chi phí mà giá nguyên vật liệu vẫn tiếp tục tăng, cùng với nhiều chi phí ẩn khác tiếp tục xuất hiện, thì việc tăng giá có lẽ cần được cân nhắc sớm.
Ở góc nhìn của tôi, việc tăng giá không phải tiêu cực, mà nên được xem là lời tuyên ngôn cho một lộ trình sản phẩm tốt hơn, dịch vụ tốt hơn, không phải để duy trì qua khó khăn, mà để phát triển lâu dài.
Nếu hàng loạt các doanh nghiệp đều đồng thời tăng giá trong thời gian tới, viễn cảnh sẽ như thế nào, thưa ông?
Tôi tin rằng giai đoạn sắp tới chắc chắn sẽ có một làn sóng tăng giá trên thị trường. Đây không hẳn là điều tiêu cực, thậm chí có thể tạo ra hiệu ứng tích cực.
Việc người tiêu dùng cần chi trả thêm vài nghìn đồng không phải vấn đề nghiêm trọng. Chẳng hạn ly cà phê tăng từ 50.000 đến 55.000 đồng không phải là trở ngại quá lớn. Ngược lại, với mức tăng khoảng 10% doanh thu hoàn toàn có thể giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực để tái đầu tư và nâng cấp chất lượng dịch vụ, tạo tiền đề cho tăng trưởng bền vững, thì rõ ràng là xứng đáng.
Khi các doanh nghiệp có doanh thu tốt hơn, trải nghiệm khách hàng và thị trường cũng sẽ dần tích cực hơn, nền kinh tế cũng có thể nhờ đó được thúc đẩy. Vì ngành F&B vốn chiếm tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu khối ngành dịch vụ cả nước.
Tất nhiên, trong ngắn hạn, việc tăng giá sẽ gây ra những khó khăn nhất định. Người tiêu dùng có thể tạm thời thắt chặt chi tiêu hoặc chuyển đổi thương hiệu. Tuy nhiên, nếu sản phẩm thực sự tốt, với các yếu tố như vị trí mặt bằng thuận lợi, chất lượng sản phẩm ổn định và dịch vụ được nâng cao; thì việc thuyết phục khách hàng quay trở lại không phải là điều quá khó khăn hay tốn nhiều thời gian.
Cốt lõi vẫn là khi tăng giá, thương hiệu có thể tối ưu phương án triển khai ra sao. Có quán chọn cộng thêm thuế giá trị gia tăng vào hóa đơn (theo phương án giá VAT ngược), đơn vị khác tinh tế hơn thì thay mới menu, sáng tạo combo, hoặc thêm ưu đãi, quà tặng… miễn sao câu chuyện tăng giá có phần hợp lý. Giá món tăng nhưng giá trị cũng tăng, người tiêu dùng từ đó sẽ sẵn sàng chi trả hơn. Đây cũng chính là một phương án lựa chọn, nhằm tạo giá trị để giữ chân khách hàng của mình.
Trước đó, ông đã nhận định nửa năm vừa qua thị trường F&B đang dần "vượt đáy". Ông dự báo như thế nào về xu hướng ngành này trong 6 tháng tiếp theo?
Dựa trên số liệu nội bộ của chúng tôi, tổng giá trị giao dịch trong ngành F&B đang tăng khoảng 12% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là một tín hiệu rất tích cực, bởi chỉ cần tăng trưởng vài phần trăm cũng đã tạo ra động lực lớn cho doanh nghiệp trong bối cảnh hiện tại. Tôi tin rằng đà phục hồi này sẽ còn tiếp tục trong 6 tháng tới, nhờ vào ba yếu tố chính: người tiêu dùng bắt đầu có tích lũy tài chính trở lại, các chính sách hỗ trợ kinh tế đang phát huy tác dụng, và tín hiệu tốt từ chính phủ với mục tiêu tăng trưởng hai con số đang trở nên rõ ràng hơn.
Bên cạnh đó, theo khảo sát mới nhất, chúng tôi cũng ghi nhận một xu hướng thú vị: làn sóng khởi nghiệp trong ngành F&B đang quay trở lại. Chúng tôi gọi đây là "làn sóng tri thức" đang bước vào ngành. Bởi không chỉ có giới trẻ, mà còn cả những cán bộ công chức, đặc biệt sau đợt tinh giản nhân sự từ khu vực công cũng bắt đầu tham gia vào thị trường kinh doanh. Đặc biệt là trong lĩnh vực ẩm thực, vì vốn đây là lĩnh vực dễ tiếp cận, dễ thử nghiệm mô hình.
So với 5-10 năm trước, tôi lạc quan về nhóm các chủ đầu tư F&B hiện nay. Họ trưởng thành hơn rất nhiều: có tư duy chiến lược, biết phân tích tài chính, hiểu hành vi khách hàng và sẵn sàng ra quyết định khó như tăng giá hay tái cấu trúc mô hình vận hành. Họ cũng chủ động hơn trong việc chuẩn hóa quy trình, từ đó góp phần nâng mặt bằng chung của toàn ngành.
Tóm lại, tôi tin rằng 6 tháng cuối năm sẽ là giai đoạn tăng trưởng sôi động của ngành F&B, với nhiều tín hiệu tích cực từ chính phủ, từ thị trường, từ làn sóng đầu tư của thế hệ doanh nhân F&B chuyên nghiệp và bản lĩnh hơn.
Với vai trò là đơn vị công nghệ đồng hành cùng hàng trăm nghìn thương hiệu F&B trong hơn 1 thập kỷ qua, iPOS định vị mình như thế nào trong hành trình chuyển đổi của ngành, đặc biệt khi thị trường bước vào giai đoạn tái cấu trúc toàn diện?
Ngay từ những ngày đầu, iPOS không định vị mình là một nhà cung cấp phần mềm đơn thuần. Chúng tôi mong muốn được trở thành người bạn đồng hành, cùng các chủ quán xây dựng hệ thống vận hành bài bản, hướng đến hiệu quả lâu dài và phát triển bền vững. Do đó, chúng tôi luôn tự nhắc mình rằng: doanh nghiệp F&B cần gì, mình phải cố gắng có mặt đúng lúc và đúng cách.
Thời gian vừa qua, khi có nhiều luồng thông tin xoay quanh các nghị định mới về hóa đơn điện tử, chúng tôi đã lập tức ngồi lại cùng nhau, soạn tài liệu, chia sẻ thông tin chính xác cho khách hàng. Mong kịp thời tháo gỡ những bối rối, giúp khách nắm được những điều căn bản để yên tâm vận hành.
Cùng với đó, iPOS cũng đã triển khai tặng 10.000 hóa đơn điện tử và miễn phí khởi tạo cho mọi chủ quán F&B trên cả nước. Theo ước tính nhanh của chúng tôi, dựa vào đó khách hàng có thể tiết kiệm tương đương 6-10 tháng phí hóa đơn điện tử, tùy theo quy mô hoạt động. Chúng tôi hy vọng rằng, sự đồng hành này sẽ góp phần giúp các chủ quán giảm bớt gánh nặng chi phí và kịp thời thích ứng với thay đổi pháp lý hiện tại.
Tôn chỉ của iPOS vẫn kiên định suốt 15 năm nay: Làm sao để các doanh nghiệp F&B kinh doanh hiệu quả hơn, vận hành dễ dàng hơn. Vì vậy, iPOS vẫn luôn nỗ lực cải tiến thật tốt về cả quy mô và chất lượng hệ sinh thái các phần mềm, thiết bị chuyên biệt cho ngành F&B. Chúng tôi mong mình có thể giúp chủ quán hiểu rõ và làm chủ mô hình kinh doanh của mình hiệu quả, hay tóm gọn đích đến cuối cùng là vận hành hệ thống cửa hàng theo cách tinh anh nhất. Mọi nỗ lực đặt ra để có thể tự tin rằng: bất cứ khi nào các chủ quán cần, iPOS sẽ có mặt.
Xin cảm ơn những chia sẻ của ông!