Theo y học cổ truyền, tỳ vị (bao gồm lá lách và dạ dày) có vai trò rất quan trọng trong việc hấp thụ và chuyển hóa thức ăn. Khi chức năng của tỳ vị suy yếu, quá trình tiêu hóa bị gián đoạn, dẫn đến việc thức ăn không được chuyển hóa hoàn toàn thành năng lượng mà tích tụ lại thành hơi ẩm dư thừa trong cơ thể. Việc thừa ẩm sẽ sinh ra chứng tắc nghẽn khí huyết trong cơ thể và chúng tích tụ ở vùng bụng dưới, gây ra tình trạng béo bụng dưới và luôn có cảm giác đầy hơi, nặng nề. Hàn khí tích tụ lâu ngày có thể hình thành ổ bệnh tại các tạng phủ, đặc biệt là thận và tỳ, khiến chức năng suy giảm nghiêm trọng. Hậu quả không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn có thể kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm khác.
Ngoài ra, khi cơ thể bị tích tụ hàn ẩm do sự suy yếu của dương khí bên trong (nội hàn) kết hợp với các yếu tố từ bên ngoài (ngoại hàn), khiến cơ thể không thể chuyển hóa và đào thải nước, độc tố, từ đó tích tụ lại gây bệnh. Một trong những biểu hiện của tình trạng tích tụ hàn ẩm là người không béo nhưng bụng dưới to như có chửa. Các nguyên nhân chủ yếu do quá trình sinh hoạt không khoa học, chế độ ăn uống lạnh, môi trường ẩm thấp...
Nguyên tắc điều trị hàn ẩm trong Đông y dựa trên phương châm "ôn dương hóa ẩm". Ngoài việc cân bằng lại lối sống, sinh hoạt cũng như môi trường sống thì cần chú trọng việc điều chỉnh chế độ ăn uống, tránh các thức ăn có tính hàn, lạnh. Nói cách khác, chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ cơ thể khỏi tác động của hàn khí. Do đó bạn cần bổ sung các thực phẩm có tác dụng kiện tỳ, tăng tính ấm một cách hợp lý...
Hôm nay chúng ta sẽ cùng kết hợp những nguyên liệu tốt cho chức năng tỳ vị, lợi tiêu hóa, có tính ấm và cân bằng yếu tố âm dương trong cơ thể để nấu những món ăn giúp loại bỏ hàn khí, trừ ẩm thấp. Từ đó giúp chị em có phần bụng dưới phẳng lì, không bị tích mỡ.
1. Canh gà củ mài, nấm và hạt ý dĩ
Theo y học cổ truyền, hạt ý dĩ có tác dụng kiện tỳ - hỗ trợ chức năng của lá lách và dạ dày (tỳ vị), giúp tăng cường nhu động ruột và quá trình tiêu hóa. Hạt ý dĩ loại trừ ẩm thấp nhờ khả năng thanh nhiệt, lợi thấp, giúp loại bỏ độ ẩm dư thừa và giảm các triệu chứng liên quan như phong thấp, tê đau. Trong khi đó, củ mài (hoài sơn) có tác dụng làm ấm, loại bỏ ẩm thấp, bổ tỳ vị và phế, có lợi cho những người có triệu chứng đầy hơi, chán ăn do thấp nhiệt.
Do đó khi dùng 2 nguyên liệu này kết hợp với thịt gà và nấm thành món ăn giúp chị em có thể loại trừ ẩm thấp, tăng cường tính ấm, giúp cơ thể cân bằng âm dương từ đó giúp bụng dưới phẳng lì.
Nguyên liệu: 1/2 con gà, 300g củ mài, 5 cây nấm hương khô, một nắm hạt ý dĩ, 1cà rốt, 3 lát phục linh và gừng thái lát, lượng muối vừa phải, 2 cây hành (cắt riêng phần lá và gốc hành).
Cách nấu canh gà củ mài, nấm và hạt ý dĩ
Bước 1: Rửa sạch gà, chặt thành miếng nhỏ. Cho thịt gà vào nồi, thêm nước, gừng thái lát, hành lá rồi đun sôi. Chần gà trong khoảng vài phút, vớt bỏ cặn bọt sau đó vớt ra, rửa sạch với nước ấm. Cà rốt gọt vỏ, rửa sạch, thái miếng nhỏ. Nấm hương khô ngâm nước, rửa sạch, vắt ráo nước. Củ mài gọt vỏ, cắt miếng nhỏ. Vo sạch hạt ý dĩ rồi cho vào chảo rang đến khi có màu hơi vàng.
Bước 2: Cho thịt gà, hạt ý dĩ, phục linh, nấm hương, cà rốt và gừng thái lát vào nồi, thêm đủ nước, đậy nắp và đun nhỏ lửa trong nửa giờ. Sau đó bạn cho củ mài vào, tiếp tục ninh thêm 20 phút. Sau đó nêm muối vừa ăn, đảo đều và nấu cho đến khi thấm gia vị. Lấy canh ra là có thể dùng.
2. Canh sườn heo hầm củ mài, táo đỏ, ngô và cà rốt
Món canh này sử dụng củ mài là nguyên liệu chính, có tác dụng rất tốt để kiện tỳ, có khả năng loại trừ ẩm thấp. Ngoài ra, món canh này có dùng kết hợp với táo đỏ - một nguyên liệu có tính ấm, giúp bổ khí huyết và cân bằng âm dương trong cơ thể. Tính ấm của táo đỏ có thể giúp hỗ trợ các chức năng của cơ thể và làm dịu các triệu chứng do cơ thể bị hàn hoặc thiếu khí huyết. Vào những ngày mùa đông lạnh giá, món canh này vừa giúp bồi bổ tỳ vịn, ấm cơ thể, cân bằng âm dương từ đó giúp bụng dưới phẳng lì.
Nguyên liệu: 300g củ mài, 1 bắp ngô, 5 quả táo đỏ, 1 củ cà rốt, 300g sườn heo, gừng thái lát, gia vị.
Cách nấu món canh sườn heo hầm củ mài, táo đỏ, ngô và cà rốt
Bước 1: Gọt vỏ củ mài và cà rốt, rửa sạch và cắt miếng nhỏ. Ngô ngọt rửa sạch cắt khúc rồi chẻ thành các miếng vừa ăn. Rửa sạch táo đỏ, để riêng. Sườn heo rửa sạch, cho vào nồi nước cùng vài lát gừng, đun sôi và chần trong vài phút để loại bỏ tạp chất và máu thừa. Sau khi chần xong thì vớt ra, rửa sạch với nước ấm.
Bước 2: Cho sườn, cà rốt, ngô, củ mài, thêm gừng thái lát và lượng nước vừa phải vào nồi và đun sôi trên lửa lớn. Sau đó giảm nhỏ lửa rồi hầm trong khoảng nửa giờ. Khi hết thời gian, cho táo đỏ vào, tiếp tục ninh nhỏ lửa trong 15 phút. Sau đó nêm muối vừa ăn, khuấy đều và nấu cho đến khi thấm gia vị. Lấy canh ra tô là có thể dùng.
3. Canh xương heo hầm bí đao, cà rốt và hạt ý dĩ
Theo lý luận Đông y, phối hợp linh hoạt với thực phẩm ôn ấm cũng là một cách để cân bằng âm dương, dưỡng tỳ vị. Để đảm bảo cân bằng âm dương, món ăn nên có sự kết hợp giữa thực phẩm mát và thực phẩm ấm. Ví dụ, có thể nấu bí đao với táo đỏ/gừng/cà rốt; dùng đậu xanh cùng ít hành lá hoặc tiêu; hoặc pha trà xanh với vài lát cam thảo... Cách kết hợp này vừa giữ được công năng thanh nhiệt, vừa tránh được tổn thương tỳ vị – một tạng đóng vai trò trung tâm trong tiêu hóa và sinh khí huyết.
Sử dụng thực phẩm kết hợp giữa tính hàn-ấm đúng lúc, đúng lượng và đúng cách, chúng trở thành "thuốc bổ tự nhiên" giúp thanh lọc, phục hồi và bảo vệ cơ thể. Món canh này kết hợp dùng bí đao với cà rốt, táo đỏ có tính ấm, tác dụng bổ tỳ, trợ thận, dưỡng huyết, làm ấm cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa, giúp giảm các triệu chứng do lạnh.
Nguyên liệu: 300g xương heo, 1 khúc bí đao, 1 củ cà rốt, 50g hạt ý dĩ, gừng thái lát, táo đỏ, gia vị.
Cách làm món canh xương heo hầm bí đao, cà rốt và hạt ý dĩ
Bước 1: Xương heo rửa sạch, chặt miếng nhỏ. Ngâm một lúc trong nước để loại bỏ máu thừa. Tiếp theo bạn cho xương heo vào nồi nước, thêm vài lát gừng rồi chần sơ. Vớt xương heo ra rồi rửa sạch bằng nước ấm để loại bỏ cặn bọt. Bí đao bạn rửa sạch (có thể để nguyên vỏ nếu vỏ bí không bị già/cứng), thái miếng nhỏ. Hạt ý dĩ rửa sạch sau đó cho vào chảo rang đến khi hơi vàng để khử tính hàn, sau đó để riêng.
Bước 2: Cho xương heo, hạt ý dĩ, cà rốt,, vài lát gừng thái lát vào nồi, thêm lượng nước vừa đủ, đậy nắp và đun sôi. Sau đó chỉnh lửa nhỏ và hầm trong khoảng 30-40 phút. Tiếp theo cho bí đao và táo đỏ vào, tiếp tục ninh thêm 15 phút. Sau đó, nêm gia vị vừa ăn, khuấy đều rồi tắt bếp, lấy canh ra tô.
Những công thức nấu ăn như canh gà củ mài, canh sườn heo hầm và canh xương heo sẽ hỗ trợ cải thiện chức năng tỳ vị và tiêu hóa. Bằng cách sử dụng nguyên liệu ấm, bạn sẽ loại bỏ ẩm thấp và mang lại một vòng bụng thon gọn, khỏe mạnh. Bạn hãy tận dụng nguyên liệu đơn giản quanh mình để nấu những món ăn bổ dưỡng này để chăm sóc sức khỏe của bản thân cũng như gia đình nhé!