Có những hành vi tưởng chừng vô hại của trẻ như cãi lại, mè nheo, hay giả vờ khóc để đạt được điều mình muốn. Thật ra chính là dấu hiệu sớm của việc hình thành những thói quen xấu nếu bố mẹ không can thiệp kịp thời.
Nuôi con không chỉ là cho con ăn no, mặc ấm, mà còn là dạy con cách sống đúng mực, biết tôn trọng, biết yêu thương và biết chịu trách nhiệm cho hành vi của mình. Dưới đây là những điều mà nếu bố mẹ bỏ qua, theo thời gian, tính cách con sẽ ngày càng trở nên lệch lạc và khó dạy hơn.
1. Con nói dối mà bố mẹ coi như không
Khi trẻ còn nhỏ, những lời nói dối thường xuất phát từ sự sợ hãi bị mắng, hoặc muốn được khen, được chiều. Nhưng nếu mỗi lần con nói dối, bố mẹ chỉ cười trừ, cho qua hoặc thậm chí bênh vực, trẻ sẽ hiểu rằng nói dối là cách dễ dàng nhất để tránh rắc rối. Lâu dần, trẻ không chỉ mất thói quen trung thực, mà còn học được cách “qua mặt” người khác – kể cả cha mẹ.
Cách sửa:
Bố mẹ không nên mắng mỏ nặng lời, mà hãy bình tĩnh chỉ ra hậu quả của việc nói dối. Khi con dám nói thật, hãy khen ngợi sự dũng cảm ấy để con hiểu rằng trung thực mới là điều được tôn trọng.
2. Con sai mà bố mẹ luôn bao che
Nhiều cha mẹ vì thương con mà luôn tìm cách bào chữa: “Nó còn nhỏ mà”, “Trẻ con mà, biết gì đâu”… Nhưng chính sự bao che đó khiến trẻ không học được khái niệm đúng – sai, không chịu trách nhiệm cho hành động của mình. Một đứa trẻ được “cứu” mỗi khi mắc lỗi sẽ lớn lên với niềm tin rằng mình có thể làm mọi thứ mà không cần chịu hậu quả.
Cách sửa:
Hãy để con hiểu rằng, mọi hành động đều có hậu quả tương ứng. Nếu con làm sai, hãy để con tự xin lỗi, tự sửa chữa. Chỉ khi đó, trẻ mới học được sự chịu trách nhiệm và lòng tự trọng.
3. Con đòi gì được nấy
Khi con khóc, là bố mẹ dỗ. Khi con mè nheo, là bố mẹ chiều. Khi con không chịu ăn, bố mẹ đổi món theo ý con. Vô tình, bố mẹ đã dạy trẻ rằng “chỉ cần làm ầm lên là được đáp ứng”. Lâu dần, con sẽ trở nên ích kỷ, không biết nhường nhịn, và luôn đặt bản thân ở vị trí trung tâm.
Cách sửa:
Bố mẹ cần kiên định với những nguyên tắc đã đặt ra. Hãy để con hiểu rằng, không phải mọi mong muốn đều được đáp ứng, và sự kiên nhẫn, tôn trọng người khác cũng là điều đáng quý.
4. Con cãi người lớn mà bố mẹ thấy “con thông minh đấy”
Nhiều phụ huynh tưởng rằng con nói nhiều, lý luận giỏi là lanh lợi, là có chính kiến. Nhưng ranh giới giữa “biết nói” và “vô lễ” rất mong manh. Khi con cãi lại người lớn mà không bị nhắc nhở, con sẽ dần mất đi sự tôn trọng với người khác, đặc biệt là với bố mẹ.
Cách sửa:
Dạy con phân biệt rõ giữa việc “thể hiện ý kiến” và “cãi lại”. Con được phép nói ra suy nghĩ của mình, nhưng phải biết dùng lời lễ phép và biết lắng nghe.
5. Con không biết nói lời cảm ơn hay xin lỗi
Một đứa trẻ không biết cảm ơn hay xin lỗi không phải vì con cố tình vô lễ, mà vì bố mẹ chưa dạy. Trẻ con học từ cách người lớn hành xử. Nếu cha mẹ luôn im lặng khi được giúp đỡ, hoặc né tránh khi sai, con cũng sẽ học y như vậy.
Cách sửa:
Hãy bắt đầu từ chính bố mẹ – luôn nói lời cảm ơn, xin lỗi trong sinh hoạt hằng ngày. Khi con làm sai, hướng dẫn con nói xin lỗi và thực hiện hành động bù đắp. Khi được giúp đỡ, nhắc con cảm ơn. Những điều nhỏ này sẽ giúp con xây nền nhân cách tốt suốt đời.
Kết lại
Không có đứa trẻ nào “hư” ngay từ đầu. Mọi tính cách đều được hình thành từ môi trường sống và cách giáo dục của cha mẹ. Dạy con chưa bao giờ là việc dễ dàng, nhưng nếu bố mẹ đủ kiên nhẫn, yêu thương và nghiêm khắc đúng lúc, con sẽ lớn lên thành người tử tế, tự lập và có lòng nhân hậu.
Đôi khi, “sửa con” không chỉ là sửa hành vi của con – mà là sửa lại chính cách làm cha mẹ của mình. Vì con cái luôn phản chiếu cách mà chúng ta đang sống.