Khi mới chào đời, trẻ sơ sinh chưa thể nói, nhưng lại giao tiếp liên tục với cha mẹ bằng những tín hiệu riêng. Đó có thể là ánh mắt, bàn tay, tiếng khóc hay tư thế cơ thể. Vấn đề là, nếu không để ý, cha mẹ rất dễ bỏ lỡ những thông điệp quan trọng này, dẫn đến việc con khó chịu, cáu gắt mà không rõ lý do.
Theo các chuyên gia Nhi khoa, việc quan sát và “giải mã” hành vi của con không chỉ giúp cha mẹ chăm sóc bé chính xác hơn, mà còn tạo nền tảng cho sự gắn bó tình cảm và phát triển trí não của trẻ.
Mỗi phản xạ, mỗi cử chỉ dù là nhỏ nhất đều là cách bé giao tiếp. (Ảnh minh họa)
Dưới đây là 5 hành vi điển hình mà bất kỳ cha mẹ nào cũng nên biết để “đọc vị” con dễ dàng.
1. Nắm tay chặt - Bé đang căng thẳng hoặc phản xạ tìm an toàn
Nắm tay chặt là phản xạ bẩm sinh của trẻ sơ sinh (palmar grasp), nhưng nếu thấy bé thường xuyên nắm rất chặt khi có tiếng ồn hoặc khi có người lạ bế, đó có thể là dấu hiệu bé đang cảm thấy bất an.
Cha mẹ nên: Ôm con gần sát ngực, vỗ nhẹ hoặc thì thầm để bé cảm nhận hơi ấm và giọng nói quen thuộc, giúp con nhanh chóng trấn an.
2. Quay mặt đi - Bé cần nghỉ sau khi tiếp nhận quá nhiều kích thích
Nhiều cha mẹ lo lắng khi thấy bé quay mặt đi, tránh ánh mắt hoặc xoay đầu về hướng khác. Thực tế, đây là cách bé tự bảo vệ mình khi đã tiếp nhận đủ lượng kích thích (âm thanh, hình ảnh, tiếp xúc) và cần một khoảng lặng để “reset” lại.
Cha mẹ nên: Giảm tiếng ồn, tắt bớt đèn sáng, để bé ở nơi yên tĩnh và cho bé thời gian thư giãn.
3. Ngậm tay hoặc mút môi - Bé đang đói hoặc tìm cảm giác tự trấn an
Ngậm tay thường là dấu hiệu bé muốn bú. Tuy nhiên, đôi khi trẻ cũng mút tay để tự xoa dịu khi buồn ngủ hoặc lo lắng.
Cha mẹ nên: Nếu thời điểm trùng với cữ bú, hãy cho bé bú ngay. Nếu không, chỉ cần nhẹ nhàng ôm ấp, vỗ về để con cảm thấy an toàn.
4. Tiếng khóc khác nhau cho từng nhu cầu
Tiếng khóc là “ngôn ngữ” đầu tiên của trẻ sơ sinh, và mỗi nhu cầu sẽ có một kiểu khóc đặc trưng.
- Bé đói: Khóc ngắn, nhịp đều, lặp lại nhiều lần, âm lượng tăng dần nếu chưa được đáp ứng.
- Bé đau hoặc khó chịu: Khóc to, gắt, âm cao và sắc, thường đột ngột và không giảm dù được bế.
- Bé buồn ngủ: Khóc kéo dài, âm lượng không quá cao nhưng kèm theo tiếng rên, quấy, dụi mắt hoặc ngáp.
Khi cha mẹ kiên nhẫn quan sát và đáp lại bằng yêu thương dịu dàng, đó là cách xây dựng niềm tin, cảm xúc và trí não cho con mạnh mẽ từ thuở sơ sinh. (Ảnh minh họa)
Cha mẹ nên: Quan sát và lắng nghe để nhận ra sự khác biệt giữa các kiểu khóc. Khi hiểu đúng “thông điệp” và đáp ứng kịp thời, bé sẽ nhanh chóng nín, cảm thấy an toàn và ít bị căng thẳng hơn.
5. Giật mình khi ngủ (phản xạ Moro) - Bé cần cảm giác bao bọc
Phản xạ Moro khiến bé giật mình, dang tay rồi co lại. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường, nhưng nếu xảy ra nhiều, bé có thể bị thức giấc và quấy khóc.
Cha mẹ nên: Quấn khăn nhẹ nhàng để tạo cảm giác an toàn, đồng thời giúp giấc ngủ của bé sâu và dài hơn.
Lời kết:
Mỗi đứa trẻ đều có “ngôn ngữ” riêng. Thay vì chỉ nhìn nước mắt hay tiếng khóc, cha mẹ hãy học cách nhìn thấy những tín hiệu tinh tế khác như ánh mắt, tiếng ê a, động tác tay, hay phút yên tĩnh sau giấc ngủ. Mỗi phản xạ, mỗi cử chỉ dù là nhỏ nhất đều là cách bé giao tiếp.
Và dù bận rộn đến đâu, hãy dành thời gian để “đọc” con vì không ai hiểu con bằng chính cha mẹ. Khi cha mẹ kiên nhẫn quan sát và đáp lại bằng yêu thương dịu dàng, đó là cách xây dựng niềm tin, cảm xúc và trí não cho con mạnh mẽ từ thuở sơ sinh.