Không phải Ngụy Diên, Mã Tắc muốn ngăn cản Trương Cáp ở trận Nhai Đình chỉ có thể dựa vào người này

Bối cảnh và diễn biến trận Nhai Đình

Trận Nhai Đình diễn ra sau trận Di Lăng, quốc lực Thục Hán suy giảm rõ rệt, không còn khả năng phát động Bắc phạt. Cái chết của Lưu Bị khiến nội bộ Thục Hán hoang mang, mất đoàn kết. Trong mắt Tào Ngụy và Đông Ngô, Thục Hán dường như không còn tương lai. Chiến thắng trong cuộc chiến sắp tới giữa Tào Ngụy và Đông Ngô sẽ mở ra cơ hội thống nhất thiên hạ.

Tuy nhiên, không ai ngờ rằng Gia Cát Lượng lại có tài trị quốc phi thường đến vậy. Ông không chỉ ổn định được tình hình trong nước mà còn huấn luyện được một đội quân hùng mạnh. Sau khi Tào Phi qua đời, Gia Cát Lượng bắt đầu thực hiện tham vọng Bắc phạt.

Vừa khi tân đế Tào Duệ lên ngôi, Gia Cát Lượng đã giáng cho ông một đòn bất ngờ, đích thân dẫn quân tiến vào vùng Lũng Hữu. Hành động của Gia Cát Lượng khiến Tào Duệ trở tay không kịp, buộc phải lệnh cho Tư Mã Ý dẫn quân nghênh chiến. Tư Mã Ý phái Trương Cáp làm tiên phong, nhanh chóng tiến về Nhai Đình. Tuy nhiên, Gia Cát Lượng đã nắm rõ động tĩnh của quân Ngụy. Ông lệnh cho Mã Tắc dẫn quân đi phòng thủ Nhai Đình, đợi sau khi kiểm soát hoàn toàn Lũng Hữu sẽ tiếp viện. Theo kế hoạch của Gia Cát Lượng, Bắc phạt gần như nắm chắc phần thắng!

Trong mắt Gia Cát Lượng, việc phòng thủ Nhai Đình không hề khó khăn, thậm chí còn là cơ hội lập công cho Mã Tắc. Nhưng không ngờ, Mã Tắc lại gây ra sự thất vọng tràn trề. Đối mặt với cuộc tấn công mãnh liệt của quân Ngụy, Mã Tắc nhanh chóng bị đánh bại, khiến Nhai Đình thất thủ. Đường tiếp tế lương thực của Gia Cát Lượng bị quân Ngụy uy hiếp, buộc ông phải rút lui.

Lần Bắc phạt đầu tiên kết thúc trong thất bại thảm hại. Tình thế vốn rất tốt lại bị Mã Tắc phá hỏng, khiến người đời đều cho rằng Mã Tắc phải chịu toàn bộ trách nhiệm. Để xoa dịu dư luận, Gia Cát Lượng buộc phải quyết định đau đớn, chém đầu Mã Tắc.

Phân tích sai lầm của Mã Tắc và Ngụy Diên

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là: Việc mất Nhai Đình dĩ nhiên là lỗi của Mã Tắc, nhưng trong tình thế khó khăn đó, liệu có ai có thể giữ được Nhai Đình? Vậy Mã Tắc phải làm thế nào để giữ được Nhai Đình trong mười ngày?

Thực tế, trong quân Thục Hán lúc bấy giờ, chỉ có một người có thể giữ được Nhai Đình, nhưng người này lại không được trọng dụng đúng mức. Nhiều người cho rằng, Triệu Vân là một trong Ngũ Hổ Tướng, còn Ngụy Diên được coi là người đứng đầu sau Ngũ Hổ Tướng, nên họ có khả năng giữ được Nhai Đình. Nhưng thực tế, nếu để họ chỉ huy Trận Nhai Đình, cũng chưa chắc đã thành công.

Trước tiên nói về Ngụy Diên. Năng lực của Ngụy Diên là điều không phải bàn cãi, cả về võ lực cá nhân lẫn khả năng hành quân tác chiến đều rất xuất sắc. Chính vì vậy, Lưu Bị mới quyết đoán đề bạt ông làm Thái thú Hán Trung, để bảo vệ Hán Trung. Tuy nhiên, Ngụy Diên cũng giống như Quan Vũ, tuy tài giỏi nhưng tính tình nóng nảy, thậm chí kiêu ngạo đến mức ảnh hưởng đến đại cục.

Quan Vũ vì kiêu ngạo mà nhiều lần đối đầu với Gia Cát Lượng. Nếu không có việc Gia Cát Lượng dùng sự kiện Hoa Dung Đạo để kiềm chế Quan Vũ, chắc chắn Quan Vũ sẽ tiếp tục chống đối Gia Cát Lượng. Gia Cát Lượng có thể áp chế Quan Vũ, nhưng những người khác thì không. Đó là lý do vì sao những lão thần như My Phương và Phó Sĩ Nhân nhiều lần bị Quan Vũ ức hiếp, ngay cả đồng minh như Tôn Quyền cũng bị ông sỉ nhục, dẫn đến việc mất Kinh Châu.

Tính cách của Ngụy Diên cũng rất kiêu ngạo, ông ta chưa bao giờ thực sự tuân theo mệnh lệnh của Gia Cát Lượng. Kể từ sau sự kiện Tý Ngọ Cốc, Ngụy Diên bất mãn với Gia Cát Lượng, nhiều lần tự ý hành động, thậm chí còn kích động đồng liêu chống đối Gia Cát Lượng.

Gia Cát Lượng bất đắc dĩ phải tìm cách trừ khử Ngụy Diên. Dù Ngụy Diên may mắn thoát chết, nhưng trước khi chết đã bị Mã Đại, người được Gia Cát Lượng cài bên cạnh, ám sát thành công. Có thể thấy, Ngụy Diên không chỉ bất mãn với Gia Cát Lượng mà còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến toàn cục của Thục Hán. Vì vậy, nếu để ông ta trấn giữ Nhai Đình, chắc chắn cũng sẽ không giữ được.

Nguyên nhân Mã Tắc không nghe theo quân lệnh của Gia Cát Lượng, cứ khăng khăng đóng quân trên núi là do quá tự phụ, coi thường quân Ngụy. Gia Cát Lượng biết rõ sự chênh lệch thực lực giữa hai quân, ông không hy vọng Mã Tắc có thể đánh bại quân Ngụy, chỉ muốn ông ta giữ vững trận địa, câu giờ cho mình. Nhưng Mã Tắc lại quá tự cao, cho rằng quân Thục mạnh hơn quân Ngụy, nên không đóng quân ở đồng bằng mà muốn chủ động tấn công. Kết quả bị Trương Cáp đánh tan tác, thảm bại.

Ngụy Diên dày dạn kinh nghiệm trận mạc, lại kiêu căng ngạo mạn, tâm cao khí ngạo hơn cả Mã Tắc. Nếu để ông ta phụ trách trấn giữ Nhai Đình, chắc chắn cũng sẽ liều lĩnh tấn công, cuối cùng giao tranh với quân Ngụy và bị đánh bại. Vì vậy, khi quyết định để Mã Tắc trấn giữ Nhai Đình, trong lòng Gia Cát Lượng cũng đầy lo lắng. Do đó, ông phái Ngụy Diên đóng quân bên cạnh Nhai Đình, hỗ trợ Mã Tắc. Ban đầu, Gia Cát Lượng nghĩ rằng chỉ cần ứng phó đúng cách là có thể giữ được Nhai Đình, nhưng ông đã đánh giá thấp tính cách của Ngụy Diên.

Khi Mã Tắc bại trận, Ngụy Diên đến tiếp viện, quả thực đã từng đánh lui quân Ngụy, thậm chí còn giành lại Nhai Đình. Nhưng sự kiêu ngạo khiến ông ta không coi quân Ngụy ra gì. Sau khi giành lại Nhai Đình, ông ta không đóng quân mà tiếp tục truy kích, định đánh tan quân Ngụy. Kết quả bị Trương Cáp, Tư Mã Ý phục kích, đại bại, từ đó Nhai Đình hoàn toàn rơi vào tay giặc.

Giải pháp duy nhất cho Mã Tắc

Nhìn cảnh Ngụy Diên vung đao cưỡi ngựa xông thẳng vào Trương Cáp có thể thấy kế hoạch của Gia Cát Lượng khá chu toàn. Mặc dù Mã Tắc bại trận, nhưng chỉ cần Ngụy Diên không mắc sai lầm thì vẫn có cơ hội đánh lui quân Ngụy, giữ vững Nhai Đình. Tuy nhiên, Ngụy Diên và Mã Tắc đều kiêu ngạo và khinh địch như nhau, dẫn đến kết quả tương tự. Điều này có nghĩa là ngay cả khi Ngụy Diên trấn giữ Nhai Đình, kết quả cũng sẽ không khá hơn Mã Tắc là bao.

Vậy còn Triệu Vân thì sao? Đáng tiếc là Triệu Vân cũng không được, bởi vì ông gánh vác nhiệm vụ quan trọng hơn, phải đến Kỳ Cốc ngăn chặn sự tấn công của Tào Chân. Vì vậy, Triệu Vân không thể đến Nhai Đình. Mà Gia Cát Lượng cũng phải đích thân trấn giữ Lũng Hữu, chỉ huy cuộc tấn công, nên không thể quan tâm đến tình hình Nhai Đình. Thực tế, trong quân Thục chỉ có Vương Bình là người thích hợp để giữ Nhai Đình, và cách duy nhất để Mã Tắc giữ được Nhai Đình là nghe theo ý kiến của Vương Bình.

Vương Bình vốn xuất thân từ quận Ba Tây, sau khi Tào Tháo chiếm Hán Trung đã đầu quân cho Tào Tháo. Trong quân Tào, Vương Bình bị cấp trên chèn ép, mặc dù năng lực không kém nhưng nhiều lần bị từ chối, đặc biệt là Từ Hoảng. Trong quá trình hợp tác với Từ Hoảng, những đề xuất hợp lý của Vương Bình liên tục bị bác bỏ, thậm chí sau khi Từ Hoảng bại trận còn định đổ lỗi cho ông. Cuối cùng, Vương Bình phẫn uất đầu quân cho Lưu Bị.

Vương Bình - Vị cứu tinh bị lãng quên

Trong quân Lưu Bị, tài năng của Vương Bình mới được phát huy, đặc biệt là sau thất bại ở Di Lăng, Thục Hán khan hiếm nhân tài, những tướng lĩnh như Vương Bình càng được coi trọng. Vì vậy, Gia Cát Lượng rất kỳ vọng vào ông. Trong Trận Nhai Đình, Gia Cát Lượng vốn định để Vương Bình trấn giữ Nhai Đình. Tuy nhiên, Vương Bình xuất thân là tướng hàng binh, khó lòng tiến vào tầng lớp cao của Thục Hán.

Trong khi đó, Mã Tắc là người Kinh Châu, lại có quan hệ thân thiết với Gia Cát Lượng, nên Gia Cát Lượng muốn trọng dụng Mã Tắc, hy vọng ông ta có thể lập công lớn trong Trận Nhai Đình, từ đó thuận lợi thăng quan tiến chức. Vì thế, ông đã sắp xếp cho Mã Tắc làm chủ tướng, dẫn 25.000 quân tinh nhuệ trấn giữ Nhai Đình.

Để đảm bảo Mã Tắc thành công, trước khi xuất chinh, Gia Cát Lượng đã dặn dò kỹ lưỡng: "Phải đóng quân ở những nơi hiểm yếu, nhất định phải đề phòng quân địch tập kích." Ngoài ra, để giúp Mã Tắc trong lần đầu tiên chỉ huy không hiểu rõ về hành quân, Gia Cát Lượng còn đặc biệt cử Vương Bình làm phó tướng cho ông ta. Như vậy, chỉ cần Mã Tắc biết tận dụng tài năng của Vương Bình thì có thể giữ được Nhai Đình. Gia Cát Lượng cũng nhân cơ hội này muốn nâng cao công trạng cho Mã Tắc, tiếc là Mã Tắc đã không nắm bắt được cơ hội này.

Khi Mã Tắc và Vương Bình đến Nhai Đình, Vương Bình lập tức đề nghị cho binh lính đốn củi, chuẩn bị đóng trại ở đường cái. Tuy nhiên, Mã Tắc lại bị sự kiêu ngạo làm mờ mắt, không những bỏ qua lời khuyên đúng đắn của Vương Bình mà còn gạt bỏ lời dặn của Gia Cát Lượng, kiên quyết nói rằng mình muốn đóng trại trên núi.

Vương Bình tuy là người cẩn trọng, không tranh cãi với Mã Tắc, nhưng vẫn nói rõ cho Mã Tắc biết điểm yếu của vị trí đóng quân, nhắc nhở ông ta rằng đóng quân như vậy sẽ khiến nguồn nước bị quân Ngụy cắt đứt, quân sĩ có thể sẽ hoang mang lo sợ. Tuy nhiên, Mã Tắc vẫn chọn nghe theo sự tự phụ của mình, bỏ lỡ cơ hội giữ Nhai Đình, cuối cùng dẫn đến thảm bại.

Tóm lại, trong quân Thục lúc bấy giờ, chỉ có Vương Bình mới có thực lực giữ được Nhai Đình, mà Gia Cát Lượng cũng đã cử Vương Bình làm phó tướng cho Mã Tắc. Vì vậy, nếu Mã Tắc biết tận dụng năng lực của Vương Bình, nghe theo lời khuyên của ông ta, giữ vững Nhai Đình, thì việc giữ được mười ngày không phải là khó. Nói cách khác, nếu Mã Tắc muốn giữ vững Nhai Đình, cách duy nhất là nghe theo lời khuyên của Vương Bình, cố gắng hành động thận trọng theo kế hoạch, ngoài ra, Mã Tắc không còn cách nào khác.

Theo Sohu, Sina, 163