Kỳ nhân huyền thoại của nhà Đường
Lịch sử Trung Hoa ghi nhận nhiều nhân vật kỳ tài như Trương Lương, Gia Cát Lượng, Lưu Bá Ôn. Thế nhưng, thời Đường cũng xuất hiện một bậc kỳ nhân, được đánh giá là trí tuệ và nhân cách cao quý bậc nhất, thường được so sánh với Trương Lương thời Tây Hán: đó chính là Lý Bí.
Lý Bí được mệnh danh là "thần đồng thời Đường" không phải là hư danh. Năm lên bảy tuổi, tài năng của ông đã vang xa và lọt vào tai Đường Huyền Tông. Nghe danh Lý Bí, Đường Huyền Tông lập tức triệu ông vào cung để thử tài. Lúc bấy giờ, Đường Huyền Tông đang chơi cờ với tể tướng Trương Thuyết nên đã ra đề cho Lý Bí viết một bài văn với chủ đề "vuông, tròn, động, tĩnh". Lý Bí không chút do dự, ứng khẩu thành văn, lời lẽ hoa mỹ, hàm chứa triết lý sâu sắc, khiến Đường Huyền Tông và Trương Thuyết vô cùng kinh ngạc. Cả hai đều nhất trí rằng Đại Đường đã xuất hiện một thần đồng, tương lai chắc chắn sẽ trở thành trụ cột của đất nước.
Khi mọi người đang kỳ vọng chứng kiến Lý Bí từng bước thăng tiến, ông lại bất ngờ chọn ẩn cư nơi núi rừng, không màng thế sự. Tuy nhiên, một người tài giỏi như ông, số phận đã an bài cho ông cơ hội để thể hiện hoài bão. Và rồi, Loạn An Sử bùng nổ.
Loạn An Sử suýt chút nữa đã hủy diệt nhà Đường. May nhờ có hai vị danh tướng Quách Tử Nghi và Lý Quang Bật đứng lên dẹp loạn, giữ vững giang sơn. Và người đứng sau hoạch định tất cả chính là Lý Bí. Sau khi loạn An Sử nổ ra, Đường Huyền Tông vội vã chạy trốn, thái tử Lý Hanh lên ngôi, tức Đường Túc Tông. Việc đầu tiên mà Đường Túc Tông làm sau khi lên ngôi là phái người đi tìm Lý Bí, bởi ông biết rằng chỉ có Lý Bí mới có thể cứu vãn tình thế nguy nan.
Lý Bí đã đưa ra cho Đường Túc Tông một kế hoạch toàn diện để dẹp loạn, giống như "Long Trung đối sách" của Gia Cát Lượng năm xưa, giúp nhà Đường kéo dài vận mệnh. (Ảnh: Sohu)
Lý Bí đã không phụ lòng mong đợi, đưa ra cho Đường Túc Tông một kế hoạch toàn diện để dẹp loạn, giống như "Long Trung đối sách" của Gia Cát Lượng năm xưa, giúp nhà Đường kéo dài vận mệnh. Công lao của Lý Bí trong cuộc bình loạn này là không thể phủ nhận, sánh ngang với công thần khai quốc Trương Lương. Hơn nữa, sau khi hoàn thành sứ mệnh, Lý Bí lại tiếp tục lui về ở ẩn, trở về núi rừng, theo đuổi việc tu hành.
Cuộc đời kỳ bí của Lý Bí
Đường Đại Tông lên ngôi cũng nhiều lần mời Lý Bí trở lại triều đình nhậm chức, muốn phong ông làm tể tướng. Tuy nhiên, một vị tể tướng khác là Nguyên Tái lo sợ tài năng của Lý Bí sẽ đe dọa đến địa vị của mình nên đã điều Lý Bí đến Giang Tây. Sau khi Nguyên Tái bị hạ bệ, Đường Đại Tông lại muốn Lý Bí về triều nhưng lại bị tể tướng Thường Cổn điều đến Hàng Châu. Rõ ràng, tài năng xuất chúng của Lý Bí đã khiến các quan lại khác cảm thấy bị đe dọa, cuối cùng, ông lại chọn cách ẩn cư.
Về sau, đến thời Đường Đức Tông, xảy ra Sự biến Phụng Thiên hay còn gọi Kính Nguyên binh biến, Trường An thất thủ, Đường Đức Tông phải vội vã chạy trốn. Trong thời khắc nguy cấp này, Đường Đức Tông lại tìm đến Lý Bí. Dù đã ẩn cư nhiều năm nhưng trước tình hình nguy nan của đất nước, Lý Bí vẫn không chút do dự ra tay giúp đỡ, dẹp yên loạn lạc, một lần nữa bảo vệ giang sơn Đại Đường. Điều này cho thấy sự phi thường của Lý Bí: khi đất nước thái bình, ông ẩn cư nơi núi rừng; khi thiên hạ gặp nguy nan, ông lại đứng ra gánh vác, mỗi lần xuất hiện đều là những đòn quyết định, đúng là bậc kỳ nhân.
Đường Đại Tông lên ngôi cũng nhiều lần mời Lý Bí trở lại triều đình nhậm chức, muốn phong ông làm tể tướng. (Ảnh: Sohu)
Ngoài ra, còn một câu chuyện khác về Lý Bí càng làm nổi bật thêm phẩm chất khác biệt của ông. Sau khi dẹp yên Loạn An Sử, Đường Túc Tông hỏi Lý Bí muốn được ban thưởng điều gì, chỉ cần ông nói ra, nhà vua nhất định sẽ đáp ứng. Tuy nhiên, câu trả lời của Lý Bí lại nằm ngoài dự đoán: "Thần chỉ là người ngoài cuộc, công danh lợi lộc đối với thần không có ý nghĩa gì. Thần chỉ mong muốn được ngủ dưới chân bệ hạ, để các nhà thiên văn cho rằng có một ngôi sao khách phạm vào ngôi vua."
Lời nói này không phải là không có căn cứ. Trong lịch sử đã từng có tiền lệ. Thời Đông Hán, Lưu Tú và Nghiêm Quang là bạn học cùng lớp. Sau khi Lưu Tú lên ngôi hoàng đế, đã mời Nghiêm Quang ra giúp nước. Tuy nhiên, Nghiêm Quang không muốn làm quan nhưng vì tình nghĩa nên đã đồng ý. Đêm hôm đó, hai người nằm cạnh nhau, Nghiêm Quang vô tình duỗi chân lên bụng Lưu Tú. Ngày hôm sau, các nhà thiên văn tâu rằng "sao khách phạm vào ngôi vua", hóa ra hành động của Nghiêm Quang đã ảnh hưởng đến thiên tượng.
Cuối cùng, Lý Bí ngủ một giấc ngắn bên cạnh Đường Túc Tông rồi lại biến mất như một cơn gió, trở về núi rừng. (Ảnh: Sohu)
Lời nói của Lý Bí cũng chính là muốn bày tỏ rằng mình không phải người của thế gian, ông không cần vinh hoa phú quý, chỉ mong muốn được trở về cuộc sống ẩn dật như Nghiêm Quang năm xưa. Cuối cùng, Lý Bí ngủ một giấc ngắn bên cạnh Đường Túc Tông rồi lại biến mất như một cơn gió, trở về núi rừng. Phong thái sống phóng khoáng này khiến người đời phải cảm thán.
Âu Dương Tu trong Tân Đường thư đã ca ngợi Lý Bí: "Lý Bí là người thật phi thường! Mưu sự của ông luôn trung thành, việc ông coi nhẹ công danh vô cùng cao thượng, khôn ngoan trong việc bảo vệ bản thân, cuối cùng làm đến chức thượng thư và tự tạo dựng danh tiếng cho mình." Đây không chỉ là lời khen ngợi tài năng xuất chúng của Lý Bí mà còn là sự kính phục chân thành đối với phẩm chất cao quý của ông.
Tổng hợp