Tình trạng trẻ biếng ăn, suy dinh dưỡng không hiếm gặp trong các gia đình có con nhỏ hiện nay. Trẻ đang mắc hoặc đứng trước nguy cơ suy dinh dưỡng có nhu cầu dinh dưỡng không giống với các bé đang phát triển bình thường. Đây cũng là nỗi lo vô cùng lớn của những cha mẹ có con thấp còi, nhẹ cân.
Cu Bin 3 tuổi nhà chị Hà là một trong những em bé nhỏ bé nhất trong lớp. Nhìn co gày gò trong chiếc áo đồng phục, chị Hà vừa xót con, vừa sốt ruột. Dù đã đưa con đi khám dinh dưỡng, thay đổi thực đơn thường xuyên, cho con ăn theo nhiều phương pháp nhưng cân nặng của bé Bi vẫn không cải thiện nhiều. Sau nhiều đêm trăn trở, chị quyết định tìm đến một phương án hỗ trợ: sữa dinh dưỡng dành cho trẻ nhẹ cân.
Nhưng chọn sữa cho trẻ biếng ăn, nhẹ cân không hề dễ như chọn một món đồ chơi hay một đôi giày. "Giữa hàng trăm loại sữa trên thị trường, từ nội đến ngoại, từ sữa bột tăng cân đến sữa công thức chuyên biệt, tôi như bị lạc trong mê cung", chị Hà kể.
Chị bắt đầu hành trình tìm hiểu từ các nhóm nuôi con trên mạng xã hội. Có mẹ khen sữa A giúp con tăng 2kg sau 2 tháng. Có người lại nói sữa B "nóng", uống vào bị táo bón. Mỗi hãng sữa đều quảng cáo là "giàu năng lượng", "dễ hấp thu", "tăng cân nhanh chóng". Nhưng rồi, chị chợt giật mình: "Liệu mình đang chọn sữa theo đám đông, hay thực sự hiểu con cần gì?".
Đến một Trung tâm Dinh dưỡng có uy tín để được tư vấn, chị Hà được bác sĩ gợi ý: Thay vì chỉ nhìn vào lời quảng cáo, hãy đọc thành phần, năng lượng và tỷ lệ đạm – chất béo – đường có trong sữa. Và đặc biệt, hãy chọn sữa dựa trên hướng dẫn từ các tổ chức y tế có uy tín. Cuối cùng, chỉ Hà cũng quyết định chọn sữa cho con theo các tiêu chí phù hợp với trẻ nhẹ cân như cu Bin nhà mình.
1. Ưu tiên sữa có năng lượng cao
Trẻ nhẹ cân thường cần một lượng năng lượng cao hơn bình thường để bắt kịp tốc độ tăng trưởng. Do đó, khi chọn sữa, mẹ nên ưu tiên các sản phẩm có mật độ năng lượng ≥100 kcal/100ml pha chuẩn.
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia Việt Nam, sữa cho trẻ suy dinh dưỡng, thấp còi nên có năng lượng cao hơn sữa công thức thông thường để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng.
2. Chọn sữa có tỷ lệ đạm và chất béo cân đối
Đạm (protein) là nguyên liệu xây dựng mô cơ, xương, các hormone tăng trưởng và hệ miễn dịch. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị rằng sữa dành cho trẻ suy dinh dưỡng, thấp còi nên có hàm lượng đạm từ 2,5–3g/100ml để hỗ trợ phục hồi và phát triển thể chất.
Chất béo, đặc biệt là chất béo chuỗi trung bình (MCT), giúp cung cấp năng lượng nhanh và dễ hấp thu. MCT rất hữu ích cho trẻ có hệ tiêu hóa kém hoặc hấp thu kém.
Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến nghị trẻ cần được cung cấp chất béo đủ cao để đảm bảo sự phát triển của não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt trong những năm đầu đời.
3. Ưu tiên sữa có bổ sung vi chất hỗ trợ tăng trưởng
Các vi chất đóng vai trò then chốt trong chuyển hóa và tăng trưởng bao gồm kẽm, vitamin D, lysine, sắt, i-ốt... Trong đó:
Kẽm: Giúp tăng cảm giác ngon miệng, hỗ trợ phát triển chiều cao và miễn dịch.
Vitamin D & Canxi: Cần thiết cho sự phát triển xương và chiều cao.
Lysine: Là một axit amin thiết yếu giúp kích thích ăn uống và tăng hấp thu canxi.
Sắt, i-ốt, vitamin nhóm B: Giúp ngăn ngừa thiếu máu, cải thiện sự phát triển trí não.
Một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng châu Á (2021) cho thấy, trẻ em thiếu kẽm và lysine có nguy cơ biếng ăn và suy dinh dưỡng cao gấp 2–3 lần so với trẻ đủ vi chất.
Trẻ thấp còi, nhẹ cân luôn là nỗi lo thường trực của nhiều bậc cha mẹ. Bởi không chỉ ảnh hưởng đến thể chất, tình trạng này còn có thể cản trở sự phát triển trí tuệ, làm suy giảm hệ miễn dịch và khiến trẻ dễ mắc bệnh. Ngoài chế độ ăn uống đa dạng, khoa học, nhiều phụ huynh tìm đến các sản phẩm sữa như một giải pháp bổ sung dinh dưỡng hiệu quả cho con. Tuy nhiên, khi lựa chọn sữa cho trẻ thấp còi, nhẹ cân, ngoài các yếu tố phục vụ thể chất, cân nặng, sức khỏe của con, mẹ cũng cần chú ý thêm một số lưu ý sau đây khi chọn sữa nhé:
- Chọn sữa đã được kiểm chứng lâm sàng: Nên chọn những loại sữa được nghiên cứu lâm sàng trên nhóm trẻ nhẹ cân, thấp còi; Có chứng nhận an toàn thực phẩm; Được cơ quan y tế trong nước hoặc quốc tế công nhận. Những sản phẩm như vậy sẽ giúp đảm bảo hiệu quả thực tế, hạn chế rủi ro dị ứng hay phản ứng tiêu hóa bất lợi cho trẻ.
- Chọn sữa phải phù hợp với độ tuổi và tình trạng sức khỏe của trẻ: Không có loại sữa nào phù hợp cho tất cả. Tùy theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe (suy dinh dưỡng mức độ nhẹ, vừa, nặng; có rối loạn tiêu hóa không; tiền sử dị ứng sữa...), cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ dinh dưỡng hoặc nhi khoa; Đọc kỹ nhãn mác và hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất; Bắt đầu với lượng nhỏ và quan sát phản ứng của trẻ khi cho trẻ dùng bất kỳ loại sữa nào.
- Tránh dùng sữa như giải pháp "cứu cánh" duy nhất mà cần kết hợp sữa với chế độ ăn và vận động hợp lý: Sữa chỉ là một phần trong chiến lược dinh dưỡng tổng thể. Để giúp con phát triển tối ưu, cần kết hợp chế độ ăn đủ 4 nhóm chất (tinh bột – đạm – chất béo – vitamin và khoáng chất) và cho trẻ vận động, tắm nắng, ngủ đủ giấc để kích thích hormone tăng trưởng.
Chọn sữa đúng là một bước quan trọng trong quá trình chăm sóc trẻ thấp còi, nhẹ cân. Tuy nhiên, cha mẹ cũng cần kiên trì, không quá nôn nóng. Mỗi đứa trẻ có một tốc độ phát triển khác nhau. Với sự đồng hành đúng đắn, yêu thương và hiểu biết, chắc chắn bạn sẽ thấy con từng ngày lớn lên khỏe mạnh và tự tin.