Trong đời sống người Việt, thờ cúng không đơn thuần là một nghi thức mang tính truyền thống, mà còn là cách gìn giữ nề nếp gia đình và sự kết nối giữa các thế hệ. Bàn thờ vì thế được xem là không gian đặc biệt, nơi thể hiện rõ nhất thái độ sống, sự kính trọng và lòng biết ơn của con cháu đối với cội nguồn.
Tuy nhiên, trong nhịp sống bận rộn hiện nay, không ít gia đình vô tình xem nhẹ những nguyên tắc cơ bản trong việc thờ cúng. Những sai sót tưởng chừng rất nhỏ, nếu lặp lại trong thời gian dài, đặc biệt vào dịp cuối năm, có thể làm giảm đi sự trang nghiêm của không gian tâm linh, đồng thời ảnh hưởng đến nề nếp gia đạo và vận khí chung của cả gia đình.
1. Bàn thờ thiếu gọn gàng, đặt ở vị trí không phù hợp
Trong quan niệm truyền thống, bàn thờ là nơi cần sự yên tĩnh, sạch sẽ và tách biệt với sinh hoạt thường ngày. Nếu bàn thờ đặt ở khu vực ồn ào, sát lối đi, gần bếp hoặc nhà vệ sinh, không gian thờ tự sẽ mất đi sự trang nghiêm vốn có. Bàn thờ để bụi bặm, đồ đạc bừa bãi, hoặc lẫn các vật dụng sinh hoạt như giấy tờ, đồ điện tử cũng bị xem là điều không nên. Người xưa cho rằng khi không gian thờ cúng thiếu sự chỉn chu, tâm người trong nhà cũng khó an, từ đó gia đạo dễ phát sinh bất ổn.
2. Trưng hoa quả, bình hoa không phù hợp hoặc để héo úa trên bàn thờ
Theo quan niệm truyền thống, hoa và quả dâng cúng tượng trưng cho sự thanh khiết, tươi mới và lòng thành của gia chủ. Tuy nhiên, nhiều gia đình lại có thói quen để hoa héo, quả dập, thậm chí đã chín rục trên bàn thờ mà không thay kịp. Người xưa cho rằng sự tươi mới không còn thì ý nghĩa dâng cúng cũng suy giảm, không gian thờ tự vì thế trở nên nặng nề, thiếu sinh khí.
Ngoài ra, việc chọn hoa quá nồng mùi, màu sắc quá gắt hoặc hoa giả, quả giả đặt lâu ngày cũng không được khuyến khích. Bàn thờ cần sự thanh nhã, vừa đủ, nên hoa tươi nhẹ mùi, dáng đứng ngay ngắn, quả sạch sẽ, nguyên vẹn sẽ phù hợp hơn. Khi hoa quả được chăm chút cẩn thận, bàn thờ giữ được vẻ sáng sủa, người trong nhà cũng dễ sinh tâm an ổn, kính cẩn hơn mỗi lần thắp hương.
3. Bỏ quên hương hỏa vào những mốc quan trọng
Các dịp như cuối năm, ngày sóc vọng hay giỗ chạp được coi là thời điểm cần giữ hương khói đầy đủ. Nếu để bàn thờ lạnh lẽo đúng những ngày này, người xưa cho rằng mạch phúc của gia đình dễ bị gián đoạn. Ngoài ra, việc tự ý di dời bàn thờ, thay bát hương hay sửa sang không chọn thời điểm phù hợp cũng có thể làm xáo trộn nề nếp thờ cúng, ảnh hưởng đến sự ổn định lâu dài của gia đạo.
4. Thờ cúng mang tính hình thức, nặng cầu xin
Thắp hương, khấn vái không chỉ là nghi thức mà là lúc con cháu hướng về cội nguồn, nuôi dưỡng lòng biết ơn. Tuy nhiên, nhiều gia đình chỉ nhớ đến bàn thờ khi gặp khó khăn, làm ăn trắc trở hay cần cầu tài, còn ngày thường lại bỏ quên. Theo quan niệm xưa, việc thờ cúng nếu thiếu sự đều đặn và thành tâm sẽ làm mất đi ý nghĩa gốc rễ. Lời khấn cũng không nên chỉ xoay quanh mong cầu, mà cần gắn với sự nhắc nhở bản thân sống đúng, sống thiện và giữ nề nếp gia đình.
*Thông tin mang tính tham khảo, chiêm nghiệm