Nuôi dạy con không chỉ là yêu thương, vỗ về, chăm bẵm… mà còn là hành trình rèn luyện nhân cách, giúp con hiểu giới hạn, trách nhiệm và hành vi đúng – sai. Một đứa trẻ lớn lên thiếu ranh giới, thiếu sự nghiêm túc từ cha mẹ có nguy cơ dễ lệch chuẩn, khó kiểm soát cảm xúc và thiếu kỹ năng sống.
Dưới đây là những thời điểm bố mẹ bắt buộc phải nghiêm khắc, thậm chí cần có tiếng nói mạnh mẽ để con hiểu tầm quan trọng của hành vi, tránh hậu quả kéo dài đến tương lai.
1. Khi trẻ cố tình nói dối
Nói dối là hành vi nguy hiểm nếu không được chấn chỉnh sớm.
Bố mẹ cần nghiêm nghị yêu cầu con nhận lỗi, phân tích hậu quả và nhấn mạnh tầm quan trọng của trung thực. Không bỏ qua “lời nói dối nhỏ” vì trẻ sẽ nghĩ rằng lừa dối là cách để thoát khỏi trách nhiệm.
2. Khi trẻ làm tổn thương người khác
Hành vi đánh bạn, lấy đồ, trêu chọc ác ý… đều là dấu hiệu trẻ thiếu kiểm soát cảm xúc.
Đây là lúc bố mẹ cần thật cứng rắn, giúp trẻ hiểu rằng tôn trọng người khác là nguyên tắc bắt buộc, không thể thương lượng.
3. Khi trẻ vô lễ với người lớn
Lúc này bố mẹ cần lập tức dừng lại mọi hoạt động và làm rõ rằng:
"Con được phép buồn, được phép tức giận
Nhưng con không được phép hỗn hoặc xúc phạm người khác".
Nghiêm khắc ở đây giúp trẻ hiểu giới hạn hành vi xã hội, hình thành nhân cách biết kính trọng.
4. Khi trẻ cố ý vi phạm quy tắc đã thống nhất
Khi cả nhà đã thống nhất về giờ ngủ, thời gian dùng thiết bị, trách nhiệm cá nhân… mà trẻ vẫn phá vỡ, bố mẹ cần:
Nhắc nhở dứt khoát
Áp dụng hậu quả phù hợp (không la hét vô cớ)
Điều này giúp trẻ hiểu rằng kỷ luật là điều không thể bỏ qua.
5. Khi trẻ có hành vi nguy hiểm đến bản thân
Ví dụ:
Leo trèo nơi nguy hiểm
Chơi với vật sắc nhọn
Chạy ra đường
Tự ý nghịch điện
Đây là tình huống mà bố mẹ phải phản ứng mạnh và ngay lập tức, để tạo dấu ấn tâm lý giúp trẻ nhớ rằng “đây là hành vi nguy hiểm tuyệt đối không lặp lại”.
6. Khi trẻ có thái độ ích kỷ
Dù muốn bảo vệ con, bố mẹ cũng không nên để trẻ lớn lên với tư tưởng “mọi thứ đều là của con”.
Nghiêm khắc giúp con học được: biết chia sẻ, biết chờ đợi, biết nhường nhịn, biết đặt mình vào vị trí người khác.
Đây là nền tảng xây dựng nhân cách tốt, biết sống hòa thuận và biết yêu thương.
7. Khi trẻ đổ lỗi, né tránh trách nhiệm
Nếu không được chỉnh sửa, hành vi này sẽ thành nếp.
Bố mẹ cần thẳng thắn: yêu cầu con nhận trách nhiệm, giải thích hậu quả của việc đổ lỗi, dạy con cách sửa sai.
Trẻ học được rằng con người trưởng thành là người dám chịu trách nhiệm.
Nghiêm khắc đúng cách
Nghiêm khắc không đồng nghĩa với bạo lực, sợ hãi hay làm tổn thương trẻ.
Nghiêm khắc đúng cách gồm:
Giọng nói dứt khoát
Tư thế rõ ràng
Tránh xúc phạm hoặc nhục mạ
Nhấn mạnh quy tắc và hậu quả
Thể hiện sự yêu thương sau khi mọi việc đã rõ ràng
Khi bố mẹ biết nghiêm khắc đúng lúc và đúng cách, trẻ sẽ: tự tin hơn, biết tôn trọng người khác, biết kiểm soát bản thân, phát triển nhân cách vững vàng, không lệch quỹ đạo trong tương lai.