Trong nhiều gia đình có từ hai con trở lên, những xung đột giữa anh chị em là điều gần như không thể tránh khỏi. Tranh giành đồ chơi, ai được ưu tiên hơn, ai đúng – ai sai… tất cả đều là “đặc sản” của tuổi thơ.
Điều đáng nói không phải là con có cãi nhau hay không, mà là người lớn phản ứng thế nào trước những va chạm đó. Khi mẹ vội vàng phân xử, bênh một đứa, mắng một đứa hoặc giải quyết hộ cho nhanh, con có thể yên chuyện ngay lúc đó, nhưng lại mất đi cơ hội học cách tự giải quyết mâu thuẫn – một kỹ năng sống quan trọng theo con suốt đời.
1. Bước đầu tiên mẹ cần làm là đứng lại, không nhảy vào ngay
Khi nghe tiếng con cãi nhau, phản xạ tự nhiên của mẹ thường là quát “im ngay”, “ai bắt nạt em?”, hay “đưa đây mẹ xử”. Nhưng việc tạm dừng vài giây để quan sát giúp mẹ không bị cuốn theo cảm xúc. Nếu không có nguy cơ bạo lực hay tổn thương, mẹ hãy cho con không gian để bộc lộ cảm xúc trước đã.
2. Tiếp theo, hãy đóng vai trò người dẫn dắt, không phải trọng tài
Thay vì kết luận đúng – sai, mẹ có thể đặt câu hỏi: “Con đang bực điều gì?”, “Theo con thì chuyện này xảy ra như thế nào?”, “Con mong anh/chị/em làm gì?”. Những câu hỏi mở giúp con học cách gọi tên cảm xúc, diễn đạt nhu cầu và lắng nghe quan điểm của người khác. Khi được nói ra, cơn tức giận của con thường giảm đi rất nhiều.
3. Mẹ cũng cần công bằng về cảm xúc, không thiên vị hành vi
Có thể một đứa sai rõ ràng, nhưng cả hai đều đang khó chịu. Thay vì nói “Con sai rồi, xin lỗi em đi”, mẹ hãy công nhận cảm xúc trước: “Mẹ thấy cả hai đều đang buồn và tức”. Sau đó mới hướng con nhìn vào hành vi: “Vậy cách nào để lần sau không làm đau nhau?”. Cách này giúp con hiểu rằng cảm xúc của mình được tôn trọng, nhưng hành vi thì cần điều chỉnh.
4. Một điểm quan trọng khác là trao quyền giải quyết lại cho con
Sau khi nghe và phản hồi, mẹ có thể hỏi: “Hai con nghĩ ra cách giải quyết nào để cả hai đều chấp nhận được?”. Có thể giải pháp của con chưa hoàn hảo, nhưng việc được tự đề xuất khiến con có trách nhiệm hơn với lựa chọn của mình. Mẹ chỉ can thiệp khi giải pháp đó gây hại hoặc bất công rõ ràng.
5. Cuối cùng, hãy xem mỗi xung đột là một bài học, không phải một rắc rối
Khi mọi chuyện lắng xuống, mẹ có thể trò chuyện lại nhẹ nhàng: “Lần sau nếu gặp chuyện giống vậy, con sẽ làm khác đi chỗ nào?”. Không cần giảng đạo dài dòng, chỉ cần gieo một hạt mầm suy nghĩ là đủ.
Nuôi dạy nhiều con không dễ, và việc để con tự giải quyết mâu thuẫn lại càng cần sự kiên nhẫn. Nhưng khi mẹ chọn hướng dẫn thay vì giải quyết hộ, con không chỉ học cách hòa giải với anh chị em trong nhà, mà còn học cách đối diện và xử lý xung đột trong cuộc sống sau này – bình tĩnh hơn, thấu hiểu hơn và trưởng thành hơn từng ngày.