1. Bạn không biết số dư tài khoản của mình đang là bao nhiêu
Đã từng có những tháng, tôi chi tiêu theo kiểu đoán chừng: “Chắc còn tiền”, “Mình chưa tiêu nhiều đâu”. Rồi đến giữa tháng, tôi tá hỏa khi điện thoại báo số dư chỉ còn vài trăm nghìn.
Cảnh báo: Bạn đang sống kiểu “đến đâu hay đến đó”, và bị động hoàn toàn với dòng tiền của mình.
Cách khắc phục: Cài app ngân hàng có hiển thị biểu đồ dòng tiền. Cuối mỗi tuần, dành 5 phút mở app và ghi lại con số hiện tại.
2. Bạn tiêu nhiều hơn dự định nhưng không rõ tiêu vào đâu
Tôi từng lên kế hoạch: tháng này chỉ tiêu 6 triệu. Nhưng rồi, tháng nào cũng... 8 triệu “không hiểu vì sao”. Cảm giác tệ nhất không phải là tiêu nhiều, mà là không nhớ mình đã tiêu vào cái gì.
Cảnh báo: Bạn đang mất kiểm soát chi tiêu hàng ngày – đặc biệt là các khoản nhỏ, tần suất cao như cà phê, đồ ăn vặt, phí ship, thẻ nạp...
Cách khắc phục: Không cần ghi từng nghìn đồng. Chỉ cần ghi lại 5 khoản lớn nhất mỗi tuần, bạn sẽ thấy mình lệch ở đâu.
3. Bạn luôn chờ đến ngày lương – và thở phào khi nhận được tiền
Mỗi lần lương về, tôi thở phào như vừa “sống sót qua đại dịch”. Không phải vì tôi thiếu, mà vì tôi không hề có lớp đệm tài chính nào – không tiết kiệm, không dự phòng, không kế hoạch.
Cảnh báo: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của vòng luẩn quẩn “kiếm – tiêu – trông chờ”.
Cách khắc phục: Áp dụng quy tắc “trích tiền tiết kiệm trước khi tiêu”. Chỉ 10% – nhưng đều đặn mỗi tháng sẽ tạo tâm lý an toàn.
4. Bạn hay nói: “Tháng này tiêu hơi mạnh tay một chút” – tháng nào cũng vậy
Tôi từng nghĩ: tháng này có sinh nhật bạn, lần sau không thế. Nhưng rồi đến tháng sau lại có đám cưới, rồi Tết, rồi sale… Và tháng nào cũng là “ngoại lệ”.
Cảnh báo: Khi mọi tháng đều là ngoại lệ, nghĩa là bạn không có giới hạn tài chính cá nhân thực tế.
Cách khắc phục: Mỗi tháng chỉ cho phép 1 khoản “phá rào” – còn lại phải bám sát khung. Ghi rõ khoản đó ngay từ đầu tháng.
5. Bạn không dám nhìn lại lịch sử chi tiêu hoặc sao kê thẻ tín dụng
Có một thời gian, tôi không dám mở app ngân hàng. Cảm giác cứ như đang trốn tránh một sự thật – và đúng là tôi đang trốn sự thật: chi tiêu quá đà bằng thẻ, không theo dõi số dư, lãi thẻ tăng dần.
Cảnh báo: Bạn đang mất kiểm soát cảm xúc khi tiêu tiền – dễ dẫn tới nợ hoặc khủng hoảng tài chính.
Cách khắc phục: Bắt đầu từ tháng này, đối mặt với số liệu. Không cần xấu hổ – chỉ cần trung thực với chính mình.
6. Bạn không có khoản “tiền dành riêng cho bản thân”
Nghe có vẻ trái ngược, nhưng đây là dấu hiệu khá nguy hiểm. Tôi từng nghĩ mình tiết kiệm vì không mua gì cho bản thân. Nhưng sau đó, tôi lại vung tay vì cảm thấy quá ngột ngạt – và... phá sạch kế hoạch tài chính chỉ trong một cuối tuần.
Cảnh báo: Cấm đoán hoàn toàn dễ khiến bạn “bùng nổ”.
Cách khắc phục: Dành 300.000–500.000 đồng mỗi tháng cho bản thân. Không cần lý do – chỉ để thấy rằng tiền là công cụ phục vụ mình, không phải là xiềng xích.
Có lương đều không có nghĩa là kiểm soát tốt tài chính
Tôi từng nghĩ: “Chỉ cần có lương đều là ổn”. Nhưng hóa ra, thu nhập đều không giúp bạn vững vàng nếu bạn không biết cách giữ tiền. Mỗi tháng, tôi vẫn nhận lương như trước – nhưng nhờ 6 nguyên tắc này, tôi biết rõ dòng tiền, biết tiêu gì – vì sao – và giới hạn ở đâu.
Tiền chưa bao giờ là vấn đề. Cách mình đối diện và kiểm soát tiền mới là cốt lõi.