Câu 1: Hiện tượng nào tạo ra dòng plasma liên tục thổi ra từ Mặt Trời với tốc độ lên tới 3 triệu km/giờ?
A. Gió Mặt Trời [✔]
B. Phun trào vật chất vành nhật hoa [sai]
C. Vết đen Mặt Trời [sai]
D. Lỗ nhật hoa [sai]
Đáp án đúng: A. Gió Mặt Trời
Giải thích: Gió Mặt Trời là dòng plasma (hạt proton, electron và ion) bị vành nhật hoa nóng hàng triệu độ C đẩy ra khỏi lực hấp dẫn Mặt Trời. Nó lan tỏa liên tục khắp hệ Mặt Trời, lấp đầy không gian xa hơn quỹ đạo sao Diêm Vương, với tốc độ trung bình 400–800 km/s, đủ nhanh để bao quanh Trái Đất chỉ trong chưa đầy 60 giây.
Câu 2: "Bão Mặt Trời" thực chất là tên gọi phổ thông của hiện tượng nào?
A. Vết đen Mặt Trời cực lớn [sai]
B. Phun trào vật chất vành nhật hoa (CME) [✔]
C. Nhật thực toàn phần [sai]
D. Sóng xung kích từ lóe sáng Mặt Trời [sai]
Đáp án đúng: B. Phun trào vật chất vành nhật hoa (CME)
Giải thích: CME là những vụ nổ cực mạnh trên Mặt Trời, phóng hàng tỷ tấn plasma mang từ trường mạnh vào không gian. Khi hướng về Trái Đất, chúng chỉ mất 15 giờ đến vài ngày để tới nơi, khác hoàn toàn với gió Mặt Trời liên tục. CME là nguyên nhân chính gây ra các cơn bão từ mạnh nhất.
Bão Mặt Trời. (Ảnh: FPT)
Câu 3: Vì sao gió và bão Mặt Trời có thể khiến Trái Đất "rung chuyển" chỉ trong vài phút?
A. Tốc độ ánh sáng của bức xạ cực tím [sai]
B. Từ trường CME tái liên kết với từ quyển Trái Đất [✔]
C. Áp suất plasma nén khí quyển [sai]
D. Nhiệt độ plasma làm nóng tầng điện ly [sai]
Đáp án đúng: C. Từ trường CME tái liên kết với từ quyển Trái Đất
Giải thích: Khi CME mạnh đến, từ trường của nó có thể "nối" tạm thời với từ trường Trái Đất (quá trình tái liên kết từ quyển). Điều này mở ra cửa cho dòng hạt năng lượng cao tràn vào khí quyển dọc theo các đường sức từ cực, gây bão từ toàn cầu chỉ trong vài phút đến vài chục phút, tạo cực quang và làm nhiễu loạn lưới điện, vệ tinh.
Câu 4: Hiện tượng đẹp mắt nào là kết quả trực tiếp của thời tiết vũ trụ mạnh?
A. Mưa sao băng [sai]
B. Mây dạ quang [sai]
C. Cực quang phương Bắc và phương Nam [sai]
D. Cực quang (Aurora) [✔]
Đáp án đúng: D. Cực quang (Aurora)
Giải thích: Cực quang xuất hiện khi các hạt năng lượng cao từ gió/bão Mặt Trời bị từ quyển dẫn hướng vào khí quyển cực, va chạm với oxy và nitơ ở độ cao 100–400 km. Sự phát quang tạo ra những dải sáng xanh, tím, đỏ rực rỡ – biểu hiện đẹp nhất và dễ quan sát nhất của thời tiết vũ trụ.
Câu 5: Tàu vũ trụ nào đang bay gần Mặt Trời nhất để đo trực tiếp gió Mặt Trời?
A. Parker Solar Probe [✔]
B. Solar Orbiter [sai]
C. SOHO [sai]
D. ACE [sai]
Đáp án đúng: A. Parker Solar Probe
Giải thích: Tàu thăm dò Mặt Trời Parker (NASA) đã nhiều lần lao vào vành nhật hoa, tiếp cận chỉ cách bề mặt Mặt Trời 6,1 triệu km – gần nhất lịch sử loài người. Tàu đo trực tiếp tốc độ, mật độ, nhiệt độ và thành phần của gió Mặt Trời ngay tại nguồn, đồng thời chụp ảnh plasma tán xạ ánh sáng tương tự bầu trời xanh Trái Đất.