Khi con mình bị người khác chê bai, hầu hết bố mẹ đều trải qua một cuộc khủng hoảng cảm xúc ngầm – vừa tức giận, vừa đau lòng, vừa bất lực.
Phản ứng đầu tiên của nhiều bố mẹ là phẫn nộ. Bản năng bảo vệ con trỗi dậy mạnh mẽ. Dù lời chê có đúng hay sai, bố mẹ đều cảm thấy bị xúc phạm thay con. Nhất là khi con còn nhỏ, ngoan ngoãn hoặc nhạy cảm – sự tổn thương của con như một cái tát vào trái tim cha mẹ.
Sau tức giận là cảm giác xót xa. Bố mẹ hiểu con mình không hoàn hảo, nhưng lại sợ con vì những lời chê mà tự ti, mặc cảm. Sợ ánh mắt con vụt tắt niềm vui, sợ con bắt đầu tin vào những điều tiêu cực người khác gán cho mình.
Nhiều bố mẹ sẽ âm thầm trách mình: "Có phải tại mình dạy con chưa đủ vững vàng?"; "Hay do con yếu đuối quá mà ai cũng dễ làm tổn thương?"; "Giá như mình ở đó để bênh con một câu…"
Cuối cùng, bố mẹ nhận ra: Không thể bịt miệng đời. Con rồi sẽ còn gặp hàng trăm, hàng nghìn lời nhận xét, đánh giá suốt cuộc đời. Cảm giác bất lực trước thế giới quá phức tạp, đôi khi khiến bố mẹ thấy mệt mỏi, lo lắng.
Nhưng sau tất cả…Tình yêu của bố mẹ không cho phép mình gục ngã. Thay vì nuôi sự giận dữ, bố mẹ chọn cách đồng hành với con – dạy con cách vững vàng, hiểu giá trị bản thân và không đánh mất lòng tin chỉ vì vài lời ác ý.
Vậy...
Khi con bị người khác chê bai, dù là về ngoại hình, học lực, tính cách hay bất kỳ điều gì, phản ứng của bố mẹ đóng vai trò quyết định trong việc con hình thành lòng tự trọng và bản lĩnh.
1. Bình tĩnh, đừng phản ứng thay con bằng sự giận dữ
Nhiều cha mẹ lập tức nổi nóng, muốn "bênh" con bằng cách đáp trả hoặc tìm người chê bai để nói chuyện. Nhưng điều này dễ khiến con nghĩ rằng mình thật sự "yếu đuối" hoặc không tự bảo vệ được bản thân.
Hãy bình tĩnh lắng nghe con kể lại toàn bộ sự việc, từ cảm xúc của con đến tình huống cụ thể.
2. Công nhận cảm xúc của con
Hãy nói: “Mẹ hiểu sao con buồn khi bị nói như vậy” hoặc “Bố thấy con tổn thương, bố cũng đau lòng lắm”.
Trẻ cần được thừa nhận cảm xúc, không phải bị dạy dỗ kiểu: “Có gì đâu mà buồn, kệ người ta đi!”, những câu nói này dễ khiến con thấy cha mẹ không hiểu mình.
3. Giúp con phân biệt giữa lời góp ý và lời chê bai độc hại
Chê bai mang tính miệt thị, làm tổn thương thì không đáng tin.
Góp ý chân thành thì có thể học hỏi.
Ví dụ: "Bạn nói con ‘ngu’ là không đúng. Đó là cách nói ác ý. Nhưng nếu có ai đó góp ý rằng con cần học thêm môn toán – thì mình nên lắng nghe để cải thiện.”
4. Xây dựng cho con sự tự tin từ bên trong
Dạy con rằng: Giá trị của con không nằm ở lời người khác nói.
Hãy thường xuyên nhấn mạnh những điểm mạnh, sự tiến bộ, lòng tốt của con.
Đọc sách, chơi cùng, khuyến khích con thử thách bản thân để con hiểu: “Mình có giá trị và mình không dễ bị định nghĩa bởi người khác.”
5. Dạy con kỹ năng phản hồi lại khi bị chê bai
Tùy độ tuổi, hãy dạy con nói:
“Mình thích nghe bạn nói xấu mình.”
“Đó không phải là sự thật về mình.”
“Bạn không có quyền phán xét mình.”
Đây là bài học về tự bảo vệ bản thân, vừa giúp con trưởng thành vừa giảm nguy cơ bị bắt nạt.
6. Luôn là “vùng an toàn” cho con
Sau mỗi lần bị tổn thương ngoài xã hội, điều con cần nhất là một nơi được yêu thương vô điều kiện.
Bố mẹ chính là điểm tựa để con phục hồi niềm tin vào bản thân và bước tiếp.