Làm cha mẹ, hầu như ai cũng từng trải qua cảnh phải đứng ra phân xử những “vụ án gia đình” giữa các con. Điều này càng thường xuyên xảy ra khi các bé gần tuổi nhau, cùng chơi, cùng học và cũng dễ xung đột từ những điều rất nhỏ nhặt. Chỉ cần một chiếc bút chì đẹp, một cuốn truyện tranh mới, hay một món đồ chơi đặc biệt cũng có thể trở thành nguyên nhân khiến hai anh em tranh giành, giận dỗi. Trong mắt người lớn, đó có thể chỉ là chuyện cỏn con, nhưng với trẻ, mỗi món đồ đều gắn với cảm xúc, sự tự hào và cả “quyền sở hữu” rất rõ ràng.
Khi tình huống này xảy ra, bố mẹ thường rơi vào thế khó: bênh anh thì sợ em tủi, bênh em lại lo anh ấm ức. Sự thiên vị, dù chỉ một lần, cũng có thể khiến trẻ ghi nhớ rất lâu. Chính vì vậy, kỹ năng quan sát, lắng nghe và giữ công bằng của cha mẹ đóng vai trò then chốt. Việc phân xử không chỉ là giải quyết tranh chấp món đồ, mà còn là cơ hội để dạy con về cách tôn trọng nhau, biết chia sẻ nhưng đồng thời cũng hiểu ranh giới của bản thân.
Thực tế, những va chạm này là một phần tự nhiên trong quá trình lớn lên cùng nhau. Nhờ vậy, các con học được cách bày tỏ cảm xúc, biết xin lỗi, biết tha thứ. Và bố mẹ, sau mỗi lần phân xử, cũng sẽ hiểu hơn tính cách từng đứa con, để từ đó uốn nắn và nuôi dưỡng tình cảm anh chị em thêm gắn bó. Có thể nói, những lần “xử kiện” nho nhỏ ấy chính là trải nghiệm mà bất kỳ gia đình nhiều con nào cũng từng đi qua, vừa vất vả nhưng cũng đầy ý nghĩa.
Trong gia đình có nhiều con, những va chạm nho nhỏ là chuyện thường ngày. Có lúc em vô tình bẻ gãy món đồ chơi anh yêu thích, có khi lại làm rách cuốn truyện mà chị nâng niu. Nghe thì tưởng nhỏ nhặt, nhưng với trẻ, những món đồ ấy mang giá trị tình cảm rất lớn. Nếu bố mẹ xử lý vội vàng, bênh bên này, trách bên kia, thì chuyện sẽ càng dễ trở thành mâu thuẫn kéo dài.
Để giúp các con hiểu nhau hơn và giữ được sự êm ấm trong nhà, bố mẹ có thể tham khảo vài cách sau:
1. Công nhận cảm xúc của anh/chị lớn
Khi đồ bị hỏng, trẻ cảm thấy tức giận là điều dễ hiểu. Bố mẹ nên để con nói ra nỗi bực bội và lắng nghe thật sự. Chỉ một câu đơn giản như: “Mẹ hiểu con buồn vì cuốn truyện đó bị rách” cũng đủ để con thấy mình được thấu hiểu.
2. Dạy em nhỏ biết nhận trách nhiệm
Không cần quát mắng gay gắt, nhưng nhất định phải cho em hiểu việc mình làm ảnh hưởng đến người khác. Hướng dẫn em xin lỗi anh/chị một cách chân thành. Nếu có thể, cho em tham gia sửa đồ hoặc dùng tiền tiết kiệm mua bù. Những hành động nhỏ này giúp em học trách nhiệm từ sớm.
3. Giữ sự công bằng và đặt ra ranh giới
Anh/chị có quyền giận, nhưng không được mắng chửi hay đánh em. Ngược lại, em nhỏ cần biết rằng không được tự ý lấy đồ của anh/chị. Bố mẹ có thể gợi ý anh/chị cất riêng những món đặc biệt quý giá, còn những đồ có thể chia sẻ thì để sẵn cho em chơi cùng.
4. Khuyến khích chia sẻ đi cùng sự tôn trọng
Chia sẻ không phải là “muốn lấy lúc nào cũng được”, mà phải có sự xin phép. Bố mẹ nên nhấn mạnh điều này để cả anh/chị và em đều hiểu rằng yêu thương không đồng nghĩa với xâm phạm ranh giới.
5. Biến sự cố thành cơ hội dạy con
Một món đồ hỏng có thể thay mới, nhưng tình cảm anh em cần được nuôi dưỡng mỗi ngày. Nếu khéo léo, bố mẹ vừa giúp anh/chị học cách kiềm chế, vừa dạy em nhỏ biết tôn trọng, và cả hai đều học được giá trị của lòng bao dung.
Trong hành trình nuôi dạy con, những va chạm nho nhỏ chính là “gia vị” để các con rèn luyện kỹ năng sống. Quan trọng là bố mẹ bình tĩnh, công bằng và yêu thương, để từ đó, các con hiểu rằng gia đình là nơi an toàn nhất – nơi mọi lỗi lầm đều có thể được tha thứ và mọi tình cảm đều đáng trân trọng.