Gần đây, trên mạng xã hội lan truyền thông tin cho rằng nên cho trẻ ngừng uống vitamin A và chuyển sang sử dụng thực phẩm chức năng thay thế.
Tuy nhiên, BS Trương Hữu Khanh (Nguyên Trưởng khoa Nhiễm Thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1, TP.HCM) nhận định, đây là quan điểm thiếu cơ sở và có thể gây hiểu lầm lớn. Chương trình nhà nước cung cấp vitamin A định kỳ là biện pháp y tế cộng đồng quan trọng, bổ sung hiệu quả vi chất thiết yếu và đã được chứng minh qua hàng chục năm.
Theo khuyến cáo của Bộ Y tế Việt Nam, trẻ từ 6-36 tháng tuổi nên được bổ sung vitamin A liều cao 2 lần mỗi năm, thường vào tháng 6 và tháng 12. Việc bổ sung vitamin A giúp phòng ngừa các bệnh về mắt như quáng gà, khô mắt và các vấn đề sức khỏe khác. Chúng ta cùng tìm hiểu cụ thể trong bài viết dưới đây;
Vitamin A là gì?
Vitamin A là một vi chất thiết yếu, thuộc nhóm vitamin tan trong chất béo, không được cơ thể tổng hợp tự nhiên mà phải lấy từ thức ăn. Tuy cơ thể chỉ cần với một lượng rất nhỏ nhưng lại có vai trò vô cùng quan trọng. Vitamin A rất cần cho chức năng nhìn, thiếu vitamin A sẽ gây hiện tượng quáng gà, trẻ không nhìn thấy trong điều kiện ánh sáng yếu. Bên cạnh đó, nếu thiếu vitamin A ở mức nặng sẽ gây tổn thương giác mạc mắt, dẫn đến mù loà vĩnh viễn.
Vitamin A có 2 dạng:
- Đã chuyển hóa (retinol, retinyl ester): Có trong các sản phẩm động vật (thịt, cá, sữa, trứng), cơ thể dùng được luôn.
- Tiền chất (beta-carotene…): Có trong rau củ quả màu cam, đỏ, xanh đậm, cơ thể chuyển hóa thành vitamin A.
Tác dụng chính:
- Giúp bảo vệ thị lực, chống khô mắt, quáng gà, ngăn ngừa mù lòa.
- Tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.
- Có đặc tính chống oxy hóa, giúp giảm nguy cơ một số ung thư, hỗ trợ da khỏe đẹp, xương phát triển, sinh sản và thai nhi toàn diện.
Tại sao trẻ cần nhỏ vitamin A theo định kỳ?
Trẻ từ 6 đến 36 tháng tuổi là nhóm có nguy cơ thiếu vi chất, đặc biệt vitamin A, dễ mắc sởi, tiêu chảy, viêm hô hấp tăng nguy cơ tử vong.
Thiếu vitamin A có thể gây thị lực yếu, chậm phát triển, suy giảm miễn dịch, thậm chí mù lòa.
Chương trình bổ sung vitamin A miễn phí cho trẻ đã triển khai từ năm 1996, thực hiện 2 lần/năm, đạt tỷ lệ trên 98% trẻ được uống định kỳ.
Riêng năm 2025, chiến dịch đã cung cấp hơn 6 triệu liều cho trẻ 6–60 tháng tuổi, gồm dạng 100.000 IU (6–12 tháng) và 200.000 IU (12–60 tháng), kết hợp với tẩy giun định kỳ.
Lý do Việt Nam triển khai chương trình nhỏ vitamin A miễn phí
- Còn tỷ lệ trẻ thiếu vitamin A ở mức có ý nghĩa cộng đồng.
- Chương trình hiệu quả trong phòng ngừa mù lòa do thiếu vi chất, giảm nguy cơ tử vong, thúc đẩy phát triển toàn diện. Vitamin A rất quan trọng cho sự tăng trưởng, phát triển và chức năng thị giác của trẻ. Việc bổ sung vitamin A miễn phí giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh như quáng gà, suy dinh dưỡng và các vấn đề về mắt liên quan đến thiếu vitamin A.
Ngoài trẻ nhỏ, vitamin A còn quan trọng với nhóm nào? Vì sao?
- Thanh thiếu niên: Nhu cầu cao để phát triển thể chất toàn diện.
- Người lớn tuổi: Giảm miễn dịch, thị lực giảm, cần được cung cấp đủ vitamin A để hỗ trợ chức năng miễn dịch và bảo vệ mắt.
- Phụ nữ mang thai, cho con bú, người ăn kiêng, hấp thụ kém, ít tiếp xúc ánh nắng: Dễ thiếu, cần bổ sung theo hướng dẫn y tế.
- Phụ nữ mang thai cần đặc biệt thận trọng, tránh dùng liều cao gây dị tật; luôn theo khuyến cáo bác sĩ.
Lưu ý khi nhỏ/bổ sung vitamin A
- Chỉ thực hiện theo chỉ dẫn y tế, không tự ý bổ sung dạng liều cao.
- Thừa vitamin A có hại cho cơ thể như gây đau đầu, nôn ói, mệt mỏi, vàng da, khô da, loãng xương, suy gan, ảnh hưởng thần kinh...
- Tương tác thuốc:
Với kháng sinh nhóm tetracycline, có thể tăng áp lực nội sọ.
Với thuốc warfarin có thể tăng nguy cơ chảy máu.
- Thực phẩm và môi trường:
Vitamin A tan trong dầu mỡ, nên uống sau ăn có chất béo để tăng hấp thu.
Tránh uống cùng rượu vì sẽ tăng gánh nặng gan, giảm hiệu quả.
Tránh ăn súp/cháo cùng lúc với bổ sung vitamin A hoặc D, vì enzyme lipoxygenase trong đó phá hủy vitamin.
Ưu tiên bổ sung vitamin A từ thức ăn tự nhiên: Gan động vật, trứng, cá, dầu, rau quả màu sắc đậm... Bổ sung qua thực phẩm chức năng chỉ khi cần thiết theo chỉ định y tế.
(Ảnh: Internet)