Hồi bằng tuổi nó, tôi chỉ biết làm thêm ngoài giờ, cầm từng đồng lương ít ỏi, cất vào sổ tiết kiệm cho chắc ăn. Có dư thì mua mấy chỉ vàng, phòng thân lúc cần. Ngôn ngữ tiền bạc của bố mẹ chúng tôi đơn giản lắm: chăm chỉ, dành dụm, không nợ nần.
Ấy vậy mà giờ, con trai ngồi trước mặt, tỉnh bơ xin tôi vài triệu để đầu tư thử. Nó nói mà tôi nghe như đang… nói tiếng ngoài hành tinh: “AI phân tích cổ phiếu này tiềm năng lắm”, “app kia cho vay ngang hàng lời nhanh”… Tôi ngẩn ra, quay cuồng luôn, chẳng hiểu nó đang tính chuyện gì.
Ảnh minh hoạ
Một nhà hai thế hệ, hai thứ tiếng
Tôi hay nói: “Gửi tiết kiệm đi con, chậm mà chắc.” Nó thì gân cổ: “Thời bố mẹ khác, giờ có AI hỗ trợ rồi, đâu như ngày xưa.”
Trong mắt nó, ống heo, sổ tiết kiệm là lỗi thời. Trong mắt tôi, mấy cái “AI trading bot” (máy tự động mua bán cổ phiếu/crypto) hay “stock picker” (AI chọn cổ phiếu hộ) nghe toàn mùi rủi ro.
Nói chuyện với con, nhiều lúc thấy như hai người dùng hai cuốn từ điển khác nhau, chẳng ai dịch nổi cho ai.
Tôi nhớ có hôm nó hăng máu xin tiền, bảo chỉ cần vài triệu để “test AI”. Tôi không cho, thế là hai bố con cãi nhau một trận. Nó bảo tôi cổ hủ, tôi thì sợ con chưa làm ra đồng nào đã đốt sạch vì tin vào cái app vô danh.
Một tuần sau, nó thừa nhận: “Con có thử nạp ít tiền, AI dự đoán hay lắm nhưng cuối cùng lời chẳng thấy đâu, còn mất phí.” Tôi chỉ cười, không mắng nữa. Vì hóa ra, có những bài học phải để con tự vấp thì mới nhớ.
Ảnh minh hoạ
Điều tôi nhận ra
Khác biệt thế hệ là chuyện chắc chắn: chúng tôi lo xa, con cái sống nhanh. Nhưng nếu chỉ cãi nhau thì chẳng đi đến đâu. Con giỏi công nghệ, bố mẹ có kinh nghiệm; gộp lại thì may ra mới trọn vẹn.
Tôi không ghét AI, cũng không cấm con xài. Tôi chỉ muốn nhắc: công cụ nào cũng được, nhưng cái gốc vẫn phải là biết trân trọng đồng tiền, tiêu có kế hoạch và đừng mù quáng tin vào một ứng dụng. AI có thể thông minh, nhưng không chịu trách nhiệm thay con được.
Có lẽ trong nhà này, bố mẹ với con sẽ còn nhiều trận tranh luận tiền nong nữa. Nhưng nếu cùng chịu khó ngồi lại, dịch ngôn ngữ của nhau, thì thế hệ nào cũng có thể học được một chút. Chúng tôi học công nghệ từ con, còn con học sự thận trọng từ bố mẹ. Và biết đâu, nhờ thế mà đồng tiền trong nhà bớt căng thẳng, bớt drama.