Rất nhiều phụ nữ đi làm với tâm niệm: “Cứ cắm mặt làm tốt, sếp sẽ tự thấy”. Kết quả là hết năm, người được tăng lương lại là đồng nghiệp nói giỏi, biết nhận việc đúng lúc và từ chối đúng chỗ; còn mình thì ôm deadline, ôm cả việc “trên trời rơi xuống” mà quyền lợi không nhúc nhích.
Chăm chỉ là phẩm chất đáng quý, nhưng ở môi trường công sở, nơi có đủ tính toán, cạnh tranh và “chính trị nhỏ”, chỉ chăm chỉ thôi đôi khi lại thành… thiệt. Muốn bớt bị lợi dụng, bớt cảm giác uất ức vì “mình làm mà người khác hưởng”, phụ nữ cần học thêm vài kiểu cư xử mềm nhưng rắn, vừa lịch sự vừa rõ ràng.
Dưới đây là 5 thói quen nên tập dần, để công sức bỏ ra được nhìn nhận đúng, và chính mình cũng bớt mệt mỏi khi bước chân tới chỗ làm.
1. Biết nói “không” với những việc không thuộc trách nhiệm
Nhiều chị em bị gắn mác “chị này nhiệt tình lắm”, nên việc nào “không ai muốn làm” cũng bị đẩy về. Từ chuyện in tài liệu, viết biên bản họp, đặt đồ ăn, lo quà tặng khách… đến việc sửa file cho cả phòng, mọi thứ vô hình chung thành “việc của bạn”.
Thay vì ngại từ chối vì sợ mất lòng, hãy tập:
- Hỏi rõ: “Việc này đang thuộc phạm vi của ai?”
- Nói thẳng nhưng nhẹ: “Đoạn này không nằm trong trách nhiệm của em, em đang kẹt deadline dự án A, chắc không kịp đâu ạ”.
- Đề nghị giải pháp khác: “Nếu anh/chị cần gấp thì mình có thể nhờ bạn X – người đang phụ trách mảng này”.
Nói “không” không có nghĩa là ích kỷ, mà là nhắc người khác nhớ rằng thời gian và sức lực của bạn cũng có giới hạn. Khi bạn tự vẽ ranh giới, người ta sẽ bớt xem bạn là “người làm hộ miễn phí”.
2. Ghi nhận công việc bằng dữ liệu, đừng chỉ “làm rồi để đó”
Một trong những lý do khiến phụ nữ thiệt thòi là làm rất nhiều nhưng không ghi lại, đến lúc review, mọi thứ chỉ là “em cảm thấy em làm nhiều”. Còn người khác chỉ cần một file report gọn gàng là đã thành “nhân sự nổi bật”.
Hãy tập thói quen:
- Lưu lại các đầu việc chính mình làm mỗi tuần.
- Giữ mail, tin nhắn giao việc, đặc biệt là những lúc bạn hỗ trợ thêm ngoài nhiệm vụ.
- Cuối tháng, tự tổng hợp một bản tóm tắt nhỏ gửi sếp: “Đây là các đầu việc em đã xử lý trong tháng”.
Điều này không phải là “khoe khoang”, mà là cách chuyên nghiệp để công sức của bạn có vết tích. Sếp cũng không thể nhớ hết từng việc từng người; bạn hỗ trợ họ nhớ, cũng là hỗ trợ chính mình.
3. Đừng ngại phát biểu và bảo vệ ý kiến của mình
Rất nhiều chị em đi họp chỉ ngồi ghi chép, gật gù, dù trong đầu có rất nhiều ý tưởng. Vì sợ bị phản bác, sợ nói sai, sợ “nói nhiều bị ghét”, nên chọn im lặng. Sau đó, một ý tưởng tương tự được đồng nghiệp khác nói ra, được khen là sáng tạo, còn bạn lại chỉ biết cười trừ.
Ở công sở, ai lên tiếng, người đó có mặt trên bản đồ. Bạn không cần cố gồng thành người nói nhiều, nhưng nên:
- Chuẩn bị trước 1–2 ý chính trước khi vào họp.
- Khi phát biểu, nói ngắn, rõ, đi thẳng vào phần mình nắm chắc nhất.
- Nếu ý kiến bị phản biện, coi đó là quá trình làm rõ, không phải là “bị chê dốt”.
Từ việc dám nói ra suy nghĩ của mình, bạn sẽ dần được nhìn nhận như một người có quan điểm, chứ không phải “nhân viên chăm chỉ nhưng nhạt”.
4. Giữ thái độ chuyên nghiệp, không tham gia “hội buôn dưa lê”
Phụ nữ thường dễ kết nối với nhau qua những câu chuyện đời tư, chuyện sếp, chuyện đồng nghiệp. Nhưng nếu không cẩn thận, bạn rất dễ trượt vào “vùng nguy hiểm”: Nhóm nhỏ chuyên nói xấu, soi mói lẫn nhau.
Dấu hiệu nhận diện:
- Nhóm chat riêng chỉ hoạt động mạnh khi có chuyện thị phi.
- Gặp nhau là chủ yếu nói về người khác: Ai tăng lương, ai bị sếp mắng, ai mặc gì…
- Bạn cảm thấy mệt sau mỗi lần tám chuyện, nhưng vẫn bị cuốn vào.
Để bớt thiệt, hãy:
- Hạn chế bình luận ác ý, đặc biệt là những câu có thể chụp lại, cắt ra khỏi ngữ cảnh.
- Khi thấy câu chuyện bắt đầu trở nên “độc hại”, khéo léo chuyển chủ đề hoặc… im lặng.
- Tự nhắc mình: “Mình muốn được nhớ đến vì năng lực, không phải vì câu nói mặn mà trong hội buôn chuyện”.
Tôn trọng danh dự người khác cũng là cách bạn bảo vệ danh dự của chính mình.
5. Chăm chỉ, nhưng cũng phải chăm… cho bản thân
Phụ nữ hay tự đẩy mình vào thế hi sinh: Ở công ty thì nhận việc khó, về nhà lại ôm hết việc nhà, đến khi kiệt sức thì chẳng ai biết lý do.
Muốn bớt thiệt, phải học:
- Nghỉ ngơi có kế hoạch: Có những ngày bạn thực sự cần xin nghỉ phép để reset, đừng thấy áy náy. Một nhân viên khoẻ mạnh, minh mẫn vẫn có ích hơn một người luôn trong trạng thái quá tải.
- Học thêm kỹ năng mới: Đầu tư cho bản thân (khóa học, sách, ngoại ngữ, kỹ năng số…) chính là cách nâng giá trị của mình. Khi trình độ tăng, bạn có nhiều lựa chọn hơn, không bị kẹt ở một chỗ chỉ vì “ngại nhảy việc”.
- Giữ hình ảnh gọn gàng, chỉn chu: Không cần quá cầu kỳ, nhưng xuất hiện với vẻ ngoài sạch sẽ, tươi tắn luôn khiến người khác tôn trọng bạn hơn và bản thân bạn cũng thấy mình xứng đáng với cơ hội tốt.
Đôi khi, điều khiến phụ nữ thiệt không phải là môi trường, mà là việc chúng ta quên mất mình có quyền được yêu thương chính mình trước.
Đi làm, chăm chỉ là điều không thể thiếu, nhưng chỉ chăm chỉ thôi thì dễ thành “nhân vật nền”, làm được việc nhưng không được coi trọng. 5 kiểu cư xử trên không giúp bạn biến thành người khác, mà giúp bạn giữ lại phần công bằng tối thiểu cho bản thân: Biết từ chối, biết ghi nhận thành quả, biết lên tiếng, biết giữ khoảng cách với drama và biết chăm lo cho chính mình.
Khi phụ nữ vừa có năng lực, vừa có ranh giới rõ ràng, công ty nào cũng phải nhìn lại cách đối đãi. Và nếu môi trường hiện tại vẫn không thay đổi, ít nhất bạn đã có đủ bản lĩnh để bước đi tìm một nơi xứng đáng hơn.