Từ ngày 1/7/2025, Luật BHXH (BHXH) 2024 (số 41/2024/QH15) chính thức có hiệu lực, mở rộng quyền lợi cho người lao động. Bên cạnh những sửa đổi bổ sung có lợi cho người lao động về BHXH, chế độ hưu trí, những nội dung sửa đổi, bổ sung liên quan đến chế độ thai sản cũng mang đến nhiều thay đổi tích cực, theo hướng có lợi cho người lao động nói chung.
Với các quy định mới về đối tượng thụ hưởng, thời gian nghỉ, và mức hỗ trợ tài chính, chế độ thai sản không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của lao động nữ, hỗ trợ tài chính cho gia đình, mà còn góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và an sinh xã hội.
Những người được hưởng chế độ thai sản khi sinh con từ ngày 1/7/2025
Theo khoản 1 Điều 50 Luật BHXH 2024 quy định về đối tượng quy định tại các điểm a, b, c, d, i, k, l, m và n khoản 1 và khoản 2 Điều 2 Luật BHXH 2024 được hưởng chế độ thai sản khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Lao động nữ mang thai;
- Lao động nữ sinh con;
- Lao động nữ mang thai hộ;
- Lao động nữ nhờ mang thai hộ;
- Người lao động nhận nuôi con nuôi dưới 06 tháng tuổi;
- Người lao động sử dụng các biện pháp tránh thai mà các biện pháp đó phải được thực hiện tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh;
- Lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc có vợ sinh con, vợ mang thai hộ sinh con.
Như vậy, theo quy định trên thì đối tượng được hưởng chế độ thai sản khi sinh con gồm lao động nữ sinh con tham gia BHXH bắt buộc và lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc có vợ sinh con.
Các khoản trợ cấp thai sản khi sinh con
Theo Luật BHXH 2024 (Điều 59, 60), khi lao động nữ sinh con, chế độ thai sản bao gồm bốn khoản chính:
Trợ cấp những ngày nghỉ việc đi khám thai;
Trợ cấp một lần khi sinh con;
Trợ cấp thai sản trong thời gian sinh con;
Mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau sinh;
Mỗi khoản được tính dựa trên mức lương đóng BHXH hoặc mức tham chiếu, với các điều kiện và công thức cụ thể như sau.
Cách tính các khoản trợ cấp thai sản
Trợ cấp ngày nghỉ khám thai
- Theo Điều 51 Luật BHXH 2024 quy định về thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi khám thai như sau:
+ Lao động nữ mang thai được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để đi khám thai tối đa 05 lần, mỗi lần không quá 02 ngày, không kể ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ hằng tuần.
Tối đa 5 lần khám thai, mỗi lần 2 ngày (3 ngày nếu ở xa cơ sở y tế hoặc thai có bệnh lý). Tổng cộng không quá 10-15 ngày, tùy trường hợp.
- Mức trợ cấp những ngày nghỉ việc đi khám thai theo khoản 2 Điều 59 Luật BHXH 2024 với mức hưởng một ngày bằng trợ cấp thai sản một tháng chia cho 24 ngày.
- Công thức:
Mức hưởng mỗi ngày = Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH ÷ 24 × Số ngày nghỉ.
Tổng trợ cấp = Mức hưởng mỗi ngày × Số ngày nghỉ.
Trợ cấp một lần khi sinh con
- Điều kiện hưởng trợ cấp một lần khi sinh con
Theo khoản 1 Điều 58 Luật BHXH 2024
+ Lao động nữ sinh con:
Lao động nữ tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện và đóng BHXH từ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con.
Ví dụ: Nếu sinh con vào tháng 8/2025, cần đóng ít nhất 6 tháng BHXH từ tháng 8/2024 đến tháng 7/2025.
+ Lao động nữ mang thai hộ:
Phải tham gia BHXH bắt buộc và đóng BHXH từ 12 tháng trở lên. Trong 12 tháng trước khi sinh, cần đóng ít nhất 3 tháng BHXH. Có xác nhận nghỉ dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở y tế.
+ Lao động nam có vợ sinh con: Lao động nam tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện và đóng BHXH từ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi vợ sinh con. Không yêu cầu vợ phải tham gia BHXH.
+ Người lao động nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi: Tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện và đóng BHXH từ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi nhận con nuôi. Có giấy tờ chứng minh việc nhận con nuôi hợp pháp.
Công thức:
Mức trợ cấp = 2 × Mức tham chiếu.
Mức tham chiếu: Do Chính phủ quy định từ 1/7/2025, thay thế mức lương cơ sở. Dự kiến năm 2025, mức tham chiếu là 2.500.000 đồng (tăng từ 2,34 triệu đồng năm 2024, theo xu hướng cải cách tiền lương).
Áp dụng: Mỗi lần sinh con, bất kể số lượng con, nhận một lần trợ cấp.
Trợ cấp thai sản khi sinh con
- Đối với lao động nữ sinh con; Đối với lao động nữ sinh con mà con chết:
Mức trợ cấp thai sản một tháng bằng 100% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của 06 tháng gần nhất trước khi nghỉ việc hưởng chế độ thai sản.
- Đối với lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc có vợ sinh con:
khoản 2 và khoản 3 Điều 53 Luật BHXH 2024 quy định lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc khi vợ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản với thời gian như sau:
+ 05 ngày làm việc; Sinh đôi thì được nghỉ 10 ngày làm việc. Trường hợp sinh ba trở lên thì được nghỉ thêm 03 ngày làm việc cho mỗi con tính từ con thứ ba trở đi;
+ Sinh đôi phải phẫu thuật thì được nghỉ 14 ngày làm việc; Sinh ba trở lên phải phẫu thuật thì được nghỉ thêm 03 ngày làm việc cho mỗi con tính từ con thứ ba trở đi.
+ 07 ngày làm việc khi vợ sinh con phải phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi;
+ Mức hưởng: Mức hưởng = Số ngày nghỉ x (100% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của 06 tháng gần nhất trước khi nghỉ / 24)
- Trường hợp hưởng chế độ thai sản của vợ:
+ Trường hợp 1: Chỉ có mẹ tham gia BHXH bắt buộc mà mẹ chết sau khi sinh con thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để chăm sóc con đối với thời gian còn lại của người mẹ.
Trường hợp cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng không nghỉ việc theo quy định thì ngoài tiền lương còn được hưởng trợ cấp thai sản đối với thời gian còn lại của người mẹ theo công thức:
Mức trợ cấp 1 tháng = 100% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của 06 tháng gần nhất trước khi nghỉ việc của người mẹ.
Mức trợ cấp 1 ngày trong trường hợp có ngày lẻ = mức trợ cấp thai sản một tháng chia cho 30 ngày.
+ Trường hợp 2: Cả cha và mẹ đều tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc mà mẹ chết sau khi sinh con thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để chăm sóc con đối với thời gian còn lại của người mẹ.
Trường hợp cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng không nghỉ việc theo quy định thì ngoài tiền lương còn được hưởng trợ cấp thai sản đối với thời gian còn lại của người mẹ theo công thức:
Mức trợ cấp 1 tháng = 100% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của 06 tháng gần nhất trước khi nghỉ việc của người cha.
Mức trợ cấp 1 ngày trong trường hợp có ngày lẻ = mức trợ cấp thai sản một tháng chia cho 30 ngày.
+ Trường hợp 3: Chỉ có mẹ tham gia BHXH bắt buộc nhưng không đủ điều kiện quy định mà chết thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản cho đến khi con đủ 06 tháng tuổi.
Trường hợp cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng không nghỉ việc theo quy định thì ngoài tiền lương còn được hưởng trợ cấp thai sản đối với thời gian còn lại của người mẹ theo công thức:
Mức trợ cấp 1 tháng = 100% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của 06 tháng gần nhất trước khi nghỉ việc của người mẹ.
Mức trợ cấp 1 ngày trong trường hợp có ngày lẻ = mức trợ cấp thai sản một tháng chia cho 30 ngày.
+ Trường hợp 4: Chỉ có cha tham gia BHXH bắt buộc mà mẹ chết sau khi sinh con hoặc gặp rủi ro sau khi sinh mà không đủ sức khỏe để chăm sóc con theo xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thì cha được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản cho đến khi con đủ 06 tháng tuổi.
Mức trợ cấp 1 tháng = 100% mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của 06 tháng gần nhất trước khi nghỉ việc của người cha.
Mức trợ cấp 1 ngày trong trường hợp có ngày lẻ = mức trợ cấp thai sản một tháng chia cho 30 ngày.
Mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau sinh
Thời gian nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau sinh theo khoản 1, 2 và 4 Điều 60 Luật BHXH 2024.
Trong thời gian 30 ngày kể từ ngày hết thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản mà lao động nữ chưa phục hồi sức khỏe thì được nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ, bao gồm cả ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ hằng tuần.
+ 10 ngày đối với lao động nữ sinh một lần từ hai con trở lên;
+ 07 ngày đối với lao động nữ sinh con phải phẫu thuật;
+ 05 ngày đối với trường hợp khác.
- Mức hưởng cho một ngày nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản bằng 30% mức tham chiếu.
Công thức:
Mức hưởng mỗi ngày = 30% × Mức tham chiếu.
Tổng trợ cấp = Mức hưởng mỗi ngày × Số ngày nghỉ.