Nếu một ngày bố mẹ đang chơi với con mà bé bỗng ho khan vài tiếng, rồi lại cười khúc khích, thậm chí ho tiếp để… được chú ý, mẹ đôi khi cảm thấy không biết có phải mình tưởng tượng ra không nhưng hình như tiếng ho của bé hơi "giả trân"... thì xin chúc mừng, bé nhà bạn đang bước vào giai đoạn khám phá khả năng “giao tiếp xã hội” bằng hành động!
Vì sao trẻ nhỏ lại “giả vờ ho”?
Trước hết, cần hiểu rằng không phải bé nào ho cũng là do bệnh. Ở độ tuổi từ 8 tháng đến 2 tuổi, trẻ bắt đầu nhận thức được rằng hành động của mình có thể khiến người khác phản ứng. Khi bé ho, người lớn thường lập tức quay lại hỏi han:
“Ôi con bị sao đấy?”; “Có đau họng không?”; “Để mẹ xem nào!”.
Và chính những phản ứng đầy quan tâm, lo lắng ấy khiến bé ghi nhớ trong tiềm thức rằng: “À, nếu mình ho, mẹ sẽ chú ý tới mình nhiều hơn”.
Theo các chuyên gia phát triển hành vi trẻ nhỏ của Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (American Academy of Pediatrics – AAP), trẻ từ 8 đến 24 tháng tuổi bắt đầu nhận thức được rằng hành động của mình có thể tạo ra phản ứng từ người khác.
Thế là từ đó, mỗi khi muốn gây chú ý, bé có thể… ho vài tiếng cho vui!
Giả vờ ho là một cách bé đang “trò chuyện” với bố mẹ
Đây là một phần trong quá trình phát triển ngôn ngữ và xã hội của trẻ. Trước khi biết nói, bé sẽ bắt chước âm thanh, cử chỉ mà bé thường thấy người lớn phản ứng mạnh mẽ. Ho, hắt hơi, hay thậm chí là giả vờ “đau” đều là cách bé học cách tương tác.
Nhiều em bé giả vờ ho không phải vì có vấn đề về sức khỏe, mà vì bé nhận thấy hành vi đó khiến bố mẹ chú ý, cười hoặc nói chuyện với mình nhiều hơn.
Điều này cho thấy bé đang phát triển bình thường, biết quan sát – bắt chước – phản hồi.
Một nghiên cứu đăng trên Journal of Child Language (Đại học Cambridge, 2020) cũng chỉ ra rằng: Trẻ dưới 2 tuổi thường bắt chước âm thanh và hành vi của người lớn như ho, hắt hơi, hay thậm chí là giả vờ ngã – tất cả đều nhằm mục đích “tương tác xã hội thử nghiệm”.
Khi bố mẹ mỉm cười, quan tâm, hoặc phản hồi bằng lời nói, bé sẽ cảm thấy vui và tiếp tục “diễn lại” hành động đó. Đây là quá trình phát triển nhận thức xã hội và cảm xúc (social-emotional learning) – nền tảng cho sự giao tiếp sau này.
Khi nào nên lo lắng?
Dĩ nhiên, bố mẹ cũng cần phân biệt giữa ho giả và ho thật.
Ho giả vờ: Thường chỉ vài tiếng, giọng rõ ràng, bé vẫn cười nói bình thường, không có đờm, không thở khò khè.
Ho thật sự: Bé ho liên tục, khản giọng, thở gấp, có đờm hoặc sốt – khi đó nên đưa trẻ đi khám để loại trừ các bệnh lý hô hấp.
Nếu bé chỉ ho vài tiếng khi muốn được chú ý, bố mẹ không cần la mắng hay phản ứng quá mạnh. Thay vào đó, hãy chuyển hướng sự chú ý của con:
“Mẹ đang nghe nè, con muốn mẹ chơi với con à?”
“Con ho xong rồi kể mẹ nghe con muốn gì nhé!”
Cách này vừa giúp con hiểu rằng có nhiều cách để được quan tâm hơn là “giả vờ ho”, vừa hỗ trợ phát triển khả năng giao tiếp thật sự.
Kết
Hiện tượng “giả vờ ho” là một dấu hiệu rất phổ biến, đặc biệt ở những em bé lanh lợi và thích khám phá phản ứng của người khác.
Thay vì lo lắng, bố mẹ có thể coi đây là bước tiến thú vị trong hành trình lớn khôn của con — giai đoạn mà mỗi hành động, mỗi âm thanh đều là một “tín hiệu” bé gửi ra để được yêu thương và kết nối.
Vậy nên, lần tới nếu con “ho” mà vẫn cười khúc khích nhìn mẹ, hãy mỉm cười lại với con — vì có thể, đó là “cách riêng” mà con nói: “Mẹ ơi, nhìn con đi!”.
Nguồn tham khảo
1. American Academy of Pediatrics – HealthyChildren.org: “Why Toddlers Mimic Behaviors They See”
2. Journal of Child Language, Cambridge University Press (2020): “Imitative Behavior and Social Awareness in Toddlers”
3. Heather Wittenberg, Psy.D. – Psychology Today: “How Babies Communicate Before They Speak”