Trong từ điển của những tín đồ sành ăn, sá sùng luôn nằm ở "chiếu trên" - những loại hải sản đắt đỏ, bổ dưỡng và không phải lúc nào có tiền cũng mua được. Người Việt mình thường quen với hình ảnh những con sá sùng khô, rang lên thơm nức hay thả vào nồi nước dùng phở để tạo vị ngọt thanh tao. Thế nhưng, nếu có dịp ghé thăm vùng đất Văn Xương, bạn sẽ được mở mang tầm mắt với món sá sùng Đông Các tươi sống, béo múp và mọng nước. Một món ăn mà chỉ cần nhìn cách chế biến thôi, cũng đủ thấy sự tinh tế và cầu kỳ trong văn hóa ẩm thực bản địa, gợi nhắc biết bao nỗi nhớ về hương vị biển khơi quê nhà.
Từ nỗi sợ ban đầu đến cái gật gù tâm đắc: Khi "giun đất" hóa sơn hào hải vị
Thoạt nhìn, sá sùng Đông Các dễ khiến những thực khách yếu tim phải e dè. Chúng có hình dáng chẳng khác nào những con giun khổng lồ, thân mình trơn tuột, màu nâu hồng. Nhưng đừng vội đánh giá qua vẻ bề ngoài, bởi ẩn sau lớp vỏ có phần kỳ dị ấy là cả một tinh hoa của biển cả Văn Xương.
Sá sùng ở vùng Đông Các nổi tiếng khắp nơi bởi đặc điểm thịt dày, thân mập mạp và chứa nhiều huyết tươi - dấu hiệu nhận biết của những con hàng tuyển, giàu dinh dưỡng nhất. Khác với những người anh em ở vùng Đam Châu hay Quang Thôn, sá sùng Đông Các được thiên nhiên ưu ái cho chất lượng vượt trội hơn hẳn, thích hợp nhất là để ăn tươi thay vì đem đi phơi khô.
Chính vì thế, khi đến đây, bạn sẽ ít thấy cảnh người dân phơi sá sùng đầy sân, mà thay vào đó là những bể nước sục khí tại các nhà hàng, nơi những con sá sùng còn đang bơi lội tung tăng chờ được chế biến.
Tuyệt kỹ chế biến: Giữ trọn vị ngọt thanh, giòn sần sật
Người dân địa phương ở Đông Các có một niềm kiêu hãnh ngầm về cách họ xử lý loại hải sản này. Món ăn phổ biến nhất và cũng được xem là đặc sản ở đây chính là sá sùng xào (bạo sao). Nghe chữ "xào" thì có vẻ đơn giản, nhưng để đĩa sá sùng bưng ra tỏa hương thơm ngào ngạt, giữ được độ giòn ngọt đặc trưng thì lại là cả một nghệ thuật. Thịt sá sùng Đông Các khi còn tươi vốn dĩ đã mang vị ngọt thanh khiết tự nhiên, cái ngọt không gắt mà dịu dàng lan tỏa nơi đầu lưỡi. Khi kết hợp với phương pháp xào lửa lớn, hương vị ấy lại càng được thăng hoa. Người đầu bếp phải thao tác cực nhanh tay, lửa phải thật to để sá sùng chín tới, quyện đều gia vị mà không bị mất nước. Cảm giác khi gắp một miếng sá sùng nóng hổi, đưa vào miệng, cắn một cái nghe tiếng "sựt" giòn tan, nước ngọt tứa ra hòa quyện với mùi thơm của tỏi, của hành, thực sự là một trải nghiệm "đáng đồng tiền bát gạo".
Tuy nhiên, món ngon này cũng là một phép thử khắc nghiệt dành cho tay nghề của người đứng bếp. Sá sùng Đông Các tuy ngon nhưng rất "đỏng đảnh". Chỉ cần quá lửa một chút, hay người nấu lơ là vài giây, miếng thịt đang giòn ngon sẽ lập tức trở nên dai nhách như cao su, mất đi hoàn toàn cái hồn cốt của món ăn. Bởi vậy, người sành ăn ở đây thường rỉ tai nhau rằng, muốn ăn sá sùng ngon, không chỉ cần nguyên liệu tốt mà còn phải chọn đúng nhà hàng, đúng người đầu bếp am hiểu đặc tính của loại hải sản này. Một đĩa sá sùng đạt chuẩn là khi ăn xong, thực khách vẫn còn cảm thấy vị ngọt hậu đọng lại, và sự giòn dai vừa độ khiến người ta cứ muốn gắp mãi không thôi.
Thưởng thức sá sùng Đông Các, lòng lại không khỏi bồi hồi nhớ về sá sùng ở quê nhà Việt Nam. Ở nước ta, sá sùng tập trung nhiều ở các vùng biển Quảng Ninh như Quan Lạn, Vân Đồn, Minh Châu... và được ví von là "vàng ròng trong cát". Nếu như người Văn Xương tự hào về món xào tươi giòn, thì người Việt lại nâng tầm sá sùng khô thành một thứ gia vị thượng hạng. Nồi nước dùng phở hay bún thang mà thiếu đi vài con sá sùng nướng thơm lừng thì coi như mất đi vài phần tinh túy. Nhưng nói đi cũng phải nói lại, sá sùng tươi của Việt Nam đem nấu canh lá lốt hay xào tỏi, xào su hào cũng ngon "nhức nách", chẳng hề kém cạnh người bạn láng giềng Đông Các.
Sự tương đồng trong văn hóa ẩm thực, trong cách trân trọng những sản vật mà biển khơi ban tặng đã tạo nên một sợi dây liên kết vô hình. Dù là sá sùng Đông Các béo múp, xào lửa lớn kiểu Trung Hoa, hay sá sùng Quan Lạn thanh tao trong bát canh chua kiểu Việt, thì tựu trung lại, chúng đều là những món quà tuyệt vời của thiên nhiên. Đối với du khách Việt, khi có dịp đặt chân đến Văn Xương, việc nếm thử một đĩa sá sùng Đông Các không chỉ là khám phá một món ăn mới, mà còn là sự so sánh thú vị, để thấy rằng ẩm thực đôi khi không có biên giới, và những gì ngon lành, bổ dưỡng nhất luôn được con người ở khắp mọi nơi trân quý và nâng niu. Nếu bỏ qua rào cản về ngoại hình có phần "kém sắc", thì sá sùng Đông Các chắc chắn là một cái tên xứng đáng nằm trong danh sách "must-try" của bất kỳ tín đồ ẩm thực nào muốn tìm kiếm hương vị biển khơi nguyên bản và đậm đà nhất.