Sinh con không chỉ là hành trình thiêng liêng mà còn gắn với nhiều nỗi lo tài chính. Với lao động nữ, chế độ thai sản từ Bảo hiểm xã hội (BHXH) chính là chỗ dựa an sinh quan trọng. Từ ngày 1/7/2025, khi Luật BHXH 2024 chính thức có hiệu lực, nhiều quy định mới được bổ sung giúp quyền lợi thai sản trở nên toàn diện hơn. Vậy trong thời gian nghỉ thai sản, người lao động (NLĐ) sẽ được nhận những khoản tiền hỗ trợ nào? Trường hợp NLĐ đóng BHXH gián đoạn, nghỉ việc trước khi sinh hay tham gia BHXH tự nguyện thì chế độ thai sản có bị ảnh hưởng không?
Các khoản tiền trợ cấp thai sản
Dưới đây là các quyền lợi mà lao động nữ được nhận khi sinh con, theo quy định hiện hành:
1. Trợ cấp một lần khi sinh con
Mức hưởng: 2 lần mức lương cơ sở (mức tham chiếu) cho mỗi con sinh.
Ví dụ: Năm 2025, mức tham chiếu là 2,34 triệu đồng/tháng → trợ cấp một lần khi sinh con = 2 x 2,34 = 4,68 triệu đồng/con.
2. Tiền chế độ trong thời gian nghỉ thai sản
Thời gian nghỉ: Thông thường là 6 tháng đối với lao động nữ; trường hợp sinh đôi trở lên thì từ con thứ 2 trở đi, mỗi con mẹ được nghỉ thêm 1 tháng.
Mức trợ cấp = 100% mức bình quân tiền lương đóng BHXH bắt buộc của 06 tháng gần nhất - Điều 59 Luật BHXH 2024 (số 41/2024/QH15). Trường hợp NLĐ chưa đóng đủ 06 tháng thì mức bình quân sẽ tính theo các tháng đã đóng.
Ví dụ: Nếu NLĐ có mức lương đóng BHXH 6 tháng gần nhất là 5.5 triệu đồng thì tổng trợ cấp thai sản trong 6 tháng là 5.500.000 đồng x 6 tháng = 33.000.000 đồng.
3. Chế độ khi nhận con nuôi dưới 6 tháng tuổi
Lao động nhận nuôi con nuôi dưới 6 tháng tuổi được nghỉ 6 tháng và hưởng trợ cấp thai sản như trường hợp sinh con.
4. Trợ cấp khi sảy thai, nạo, hút thai, thai chết lưu hoặc phá thai bệnh lý
Thời gian nghỉ: Từ 10 đến 50 ngày (với thai dưới 5 tuần tuổi đến đủ 22 tuần tuổi trở lên).
Trợ cấp theo ngày = Mức trợ cấp 1 tháng chia 24 ngày - khoản 2 Điều 53 Luật BHXH 2024.
5. Trợ cấp khi thực hiện biện pháp tránh thai (triệt sản)
Thời gian nghỉ: Từ 7 đến 15 ngày tùy phương pháp.
Trợ cấp theo ngày = Mức trợ cấp 1 tháng chia 30 ngày - Điều 57 Luật BHXH 2024.
6. Chế độ cho lao động nam khi vợ sinh
Lao động nam được nghỉ từ 5 đến 14 ngày làm việc tùy trường hợp (sinh thường, sinh mổ, sinh đôi trở lên).
Ngoài ra, khi vợ không tham gia BHXH, lao động nam tham gia BHXH sẽ được nhận trợ cấp một lần = 2 lần mức tham chiếu/con.
7. Chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau thai sản
Sau khi hết thời gian nghỉ thai sản, nếu trong 30 ngày đầu quay lại làm việc mà sức khỏe chưa hồi phục thì NLĐ được nghỉ dưỡng sức từ 5 đến 10 ngày/năm.
Mức hưởng: 30% mức tham chiếu/ngày.
Ví dụ: Mức tham chiếu hiện tại là 2.340.000 đồng/tháng, thì 30% = 702.000 đồng/ngày.
Hiểu rõ các khoản hỗ trợ thai sản là cách để NLĐ bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình - Ảnh minh họa
Bảng tổng hợp các khoản tiền thai sản (so sánh trước và sau 1/7/2025)
| Chế độ | Luật BHXH 2014 (áp dụng đến 30/6/2025) | Luật BHXH 2024 (áp dụng từ 1/7/2025) | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| Trợ cấp một lần khi sinh con / nhận con nuôi / mang thai hộ / nhờ mang thai hộ | 2 lần mức lương cơ sở (ví dụ: 1,8 triệu × 2 = 3,6 triệu/con) | 2 lần mức tham chiếu tại tháng sinh con (ví dụ: 2,34 triệu × 2 = 4,68 triệu/con) | Hiện tại, mức tham chiếu = mức lương cơ sở. |
| Trợ cấp thai sản (6 tháng nghỉ sinh) | 100% mức bình quân tiền lương đóng BHXH của 6 tháng liền kề trước khi nghỉ | Không thay đổi với BHXH bắt buộc. Mở rộng sang BHXH tự nguyện: lao động nữ đủ điều kiện được hưởng thêm 2 triệu đồng/con theo Điều 95 Luật BHXH 2024 | Điểm mới nổi bật: BHXH tự nguyện lần đầu tiên có chế độ thai sản. |
| Trợ cấp nghỉ dưỡng sức sau sinh | Mức hưởng = 30% lương cơ sở/ngày (~540.000 đồng/ngày khi lương cơ sở là 1,8 triệu) | Mức hưởng = 30% mức tham chiếu/ngày (~702.000 đồng/ngày khi mức tham chiếu là 2,34 triệu) | Số ngày tối đa: 10 ngày (sinh ≥ 2 con), 7 ngày (sinh mổ), 5 ngày (các trường hợp khác). |
| Trợ cấp khám thai / sự cố thai kỳ (sảy thai, thai lưu, nạo phá thai y tế...) | Nghỉ đi khám thai tối đa 5 lần, mỗi lần ≤ 2 ngày. Trợ cấp = (100% bình quân tiền lương 6 tháng) ÷ 24 ngày làm việc × số ngày | Tiếp tục áp dụng công thức cũ, nhưng mức tính dựa trên mức tham chiếu thay vì lương cơ sở | Quy định về số lần nghỉ (5 lần, mỗi lần ≤ 2 ngày) vẫn giữ nguyên. |
Trường hợp của chị Vương Thúy Hồng (Hà Nội) hiện làm việc theo hợp đồng tại một công ty tư nhân. Tháng 8/2025, chị bắt đầu nghỉ thai sản, thời điểm Luật BHXH 2024 đã chính thức có hiệu lực. Ngay sau khi hoàn tất thủ tục, cơ quan BHXH địa phương đã giải quyết và chi trả đầy đủ các khoản trợ cấp cho chị. Cụ thể quyền lợi chị Hồng nhận được như sau:
- Trợ cấp thai sản trong 6 tháng nghỉ sinh: Bình quân tiền lương 6 tháng trước khi nghỉ của chị là 11 triệu đồng/tháng. Vậy số tiền chị được hưởng = 11.000.000 × 6 = 66.000.000 đồng.
- Trợ cấp một lần khi sinh con: Theo quy định, mức trợ cấp này bằng 2 lần mức lương cơ sở tại thời điểm sinh con. Mức lương cơ sở từ 1/7/2025 là 2,34 triệu đồng/tháng. Vậy, khoản trợ cấp một lần = 2 × 2.340.000 = 4.680.000 đồng.
Tổng cộng, chị Hồng nhận được khoảng 70.680.000 đồng (chưa tính các khoản phụ cấp khác do công ty hỗ trợ).
Trường hợp của chị Hồng là minh chứng rõ nhất cho việc, khi Luật BHXH 2024 đi vào thực tế đem lại những khoản hỗ trợ thiết thực cho lao động nữ trong giai đoạn mang thai, sinh nở.
Giải đáp thắc mắc từ độc giả
Trường hợp 1: Đóng BHXH gián đoạn thì có được nhận tiền thai sản không?
Chị Mai (TP.HCM) hỏi: Tôi đóng BHXH bắt buộc được 8 tháng, sau đó nghỉ việc 2 tháng, rồi tiếp tục đóng thêm 2 tháng nữa trước khi sinh. Như vậy tôi có đủ điều kiện hưởng tiền thai sản không?
Trả lời: Có. Luật quy định: người lao động chỉ cần đóng tối thiểu 6 tháng trong vòng 12 tháng trước khi sinh là đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản. Việc đóng gián đoạn không ảnh hưởng, miễn sao tổng số tháng đủ điều kiện.
Trường hợp 2: Lao động nam có được nhận tiền thai sản không?
Anh Tùng (Hải Phòng) thắc mắc: Tôi tham gia BHXH đã 5 năm, vợ tôi sinh con tháng 8/2025 nhưng vợ tôi không tham gia BHXH. Vậy tôi có được quyền lợi gì không?
Trả lời: Có. Theo Luật BHXH 2024, nếu vợ không tham gia BHXH, người chồng vẫn được nhận trợ cấp một lần bằng 2 lần mức tham chiếu cho mỗi con khi sinh. Ngoài ra, lao động nam vẫn được nghỉ hưởng chế độ từ 5-14 ngày làm việc.
Trường hợp 3: Đang hưởng thai sản nhưng sức khỏe yếu, có được nghỉ thêm không?
Chị Hạnh (Hà Nội) chia sẻ: Tôi sinh mổ, sau 6 tháng nghỉ thai sản thấy người vẫn còn yếu, liệu tôi có được nghỉ thêm không?
Trả lời: Có. Người lao động sau khi hết 6 tháng thai sản mà sức khỏe chưa hồi phục, được nghỉ thêm từ 5-10 ngày/năm theo chế độ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau sinh, với mức hưởng bằng 30% mức tham chiếu/ngày.
Trường hợp 4: Người tham gia BHXH tự nguyện có được hưởng chế độ thai sản không?
Bạn Lan (Nghệ An) hỏi: Tôi tham gia BHXH tự nguyện từ năm 2024, liệu tôi có được hưởng chế độ thai sản không?
Trả lời: Trước đây thì không, nhưng từ ngày 1/7/2025, Luật BHXH 2024 bổ sung chế độ thai sản cho nhóm tham gia BHXH tự nguyện. Nếu bạn đáp ứng điều kiện đóng (tối thiểu 6 tháng trong 12 tháng trước khi sinh), bạn sẽ được hưởng trợ cấp thai sản tương tự như BHXH bắt buộc.
Trường hợp 5: Sinh con thứ 3 thì không được hưởng quyền lợi thai sản?
Chị Thúy (Đà Nẵng) tâm sự: Tôi đang mang thai con thứ 3, có người bảo nếu sinh con thứ 3 sẽ không được hưởng chế độ thai sản nữa. Điều đó có đúng không?
Trả lời: Sai. Luật BHXH không giới hạn số con khi chi trả chế độ thai sản. Chỉ cần chị đang tham gia BHXH và đáp ứng đủ điều kiện về thời gian đóng thì dù sinh con thứ mấy, chị vẫn được hưởng đầy đủ chế độ thai sản theo quy định.
Qua những tình huống trên có thể thấy, Luật BHXH 2024 đã mở rộng và làm rõ hơn quyền lợi thai sản cho người lao động, đặc biệt là nhóm tham gia BHXH tự nguyện. Đây không chỉ là khoản hỗ trợ tài chính, mà còn là "khoảng lặng an sinh" để người mẹ có thêm thời gian phục hồi sức khỏe, chăm sóc con nhỏ và vun vén hạnh phúc gia đình.
Trong bối cảnh chi phí sinh hoạt ngày một gia tăng, những quyền lợi này càng trở nên thiết thực, giúp giảm gánh nặng và tiếp thêm động lực để chị em gắn bó lâu dài với công việc. Hiểu rõ các khoản hỗ trợ thai sản cũng chính là cách để NLĐ bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Bởi chế độ an sinh không chỉ nằm ở những con số, mà còn thể hiện sự quan tâm, sẻ chia từ xã hội đối với những người đang thực hiện thiên chức làm mẹ.