Nhà văn Mạc Ngôn (Trung Quốc) từng nói một câu khiến nhiều người giật mình: "Người ta thường soi mói lỗi lầm ở những người yếu thế và hiền lành, nhưng lại tìm ưu điểm để khen ngợi những kẻ có quyền thế, dù họ vô đức".
Câu nói ấy không chỉ lột tả một phần sự thật về xã hội, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc cho cha mẹ trong việc nuôi dạy con: nếu chúng ta không chỉ cho con thấy bản chất của sự công bằng, trẻ rất dễ lớn lên với một hệ giá trị lệch lạc, biết nịnh bợ kẻ mạnh nhưng lại quay lưng với người yếu.
Ảnh minh hoạ
Người yếu thế, hiền lành: Đừng soi mói khuyết điểm mà hãy học cách trân trọng
Trong cuộc sống, không ít lần ta chứng kiến những người tử tế, hiền lành nhưng không có quyền lực lại bị bắt bẻ từng chi tiết nhỏ. Một học sinh ngoan chỉ cần lỡ nói sai, có thể bị cười nhạo. Một người hàng xóm nghèo chỉ cần sơ suất, lại bị cả xóm xì xào.
Cha mẹ hãy nói với con: đó không phải là chuẩn mực, mà là sự thiếu công bằng.
Trẻ cần hiểu rằng lỗi lầm nhỏ của người yếu không làm họ trở thành kẻ xấu, và ngược lại, quyền thế không thể che mờ sự thiếu đạo đức. Nếu không, con dễ học theo thói quen sai lầm: "thấy người yếu thì bắt nạt, thấy kẻ mạnh thì xu nịnh".
Cha mẹ có thể kể cho con những mẩu chuyện lịch sử hoặc đời thường như vậy. Không cần quá nặng nề, chỉ cần giúp con nhận ra: công lý không phải lúc nào cũng hiển hiện, nhưng chúng ta phải đứng về phía công lý.
Kẻ mạnh nhưng thiếu đức: Cha mẹ phải dạy con không tâng bốc
Trong cuộc sống, không ít lần chúng ta nghe câu nói quen thuộc khi ai đó bị bắt nạt: "Thôi, nhịn đi cho xong, đừng làm lớn chuyện". Nghe qua thì có vẻ như một lời khuyên khôn ngoan để tránh rắc rối, nhưng nếu lặp đi lặp lại, nó vô tình dạy trẻ rằng cái ác có thể được bỏ qua, sự bất công có thể làm ngơ. Cha mẹ cần giải thích cho con hiểu: sự nhẫn nhịn mù quáng đôi khi không phải là bao dung, mà là tiếp tay cho cái xấu có cơ hội lấn át.
Chẳng hạn: Hãy nói với con rằng, khi thấy bạn bè bị bắt nạt, việc im lặng để giữ "hòa khí" không phải là giải pháp. Con có thể lựa chọn lên tiếng, bày tỏ sự không đồng tình, hoặc tìm đến thầy cô, người lớn để giúp đỡ. Đó mới là cách ứng xử dũng cảm và đúng đắn.
Quan trọng hơn, cha mẹ nên gieo vào con niềm tin rằng việc bảo vệ người yếu thế là một hành động cao đẹp, dù đôi khi con có thể chịu thiệt thòi hoặc không được số đông ủng hộ. Bởi chính trong những khoảnh khắc ấy, con đang học cách đứng về phía công lý, đang rèn cho mình lòng can đảm và nhân ái – những phẩm chất sẽ theo con đi suốt đời.
Dạy con ba nguyên tắc ứng xử
Tôn trọng tất cả mọi người – không vì người khác nghèo hay yếu mà được phép chế giễu.
Không tâng bốc kẻ mạnh vô đạo đức – quyền lực hay giàu có không đồng nghĩa với tử tế.
Dám đứng về phía công bằng – khi chứng kiến bất công, ít nhất đừng a dua theo đám đông.
Con cái thường học cách sống từ chính cách cha mẹ đối xử với người khác. Nếu cha mẹ sẵn sàng lên tiếng bênh vực người yếu, con sẽ dần học được sự can đảm. Nếu cha mẹ hay xu nịnh người có quyền, con cũng sẽ coi đó là "cách để tồn tại".
Vậy nên, hãy dạy con rằng sự tử tế không phải là im lặng chịu đựng, mà là dám bảo vệ công bằng. Để rồi dù ở đâu, con cũng có thể trở thành người biết trân trọng sự thật, biết thương người yếu, và không bị quyền lực làm mờ mắt.