Để tiết kiệm tiền, những người trẻ đã bắt đầu thử nhiều cách mới và thú vị, thậm chí biến việc tiết kiệm tiền thành một trend mới. "No Buy Year" tràn ngập mạng xã hội, phản ánh thực trạng xã hội và sự đổi hướng của người tiêu dùng nhiều thế hệ.
"No Buy Year" (Năm không mua sắm) - Phong trào phản ánh của người tiêu dùng toàn cầu
Hiện nay, một xu hướng sống mang tên "No Buy Year" (tạm dịch: Năm không mua sắm) đang được giới trẻ quốc tế hưởng ứng nhiệt tình. Đúng như tên gọi, đây là một thử thách kéo dài một năm, yêu cầu người tham gia hạn chế tối đa việc chi tiêu cho những thứ không thực sự cần thiết như quần áo mới, mỹ phẩm hay các vật dụng không thiết yếu khác. Bắt đầu từ năm 2025, phong trào này đã tạo nên một làn sóng mạnh mẽ, thậm chí được truyền thông quốc tế đánh giá là "một trong những trào lưu đáng chú ý nhất năm".
Vậy, làm thế nào để thực hiện "No Buy Year" một cách hiệu quả?
Nói một cách đơn giản, bạn cần lập một "danh sách đen" cho việc mua sắm, chỉ mua những thứ thực sự cần thiết như thực phẩm, thuốc men, và các nhu yếu phẩm khác để duy trì cuộc sống. Tất cả những khoản chi tiêu không cần thiết khác đều nên được tạm dừng.
Lối sống này bắt nguồn từ một blogger tên là @Hailey Evans. Năm 2019, cô đăng tải một video chia sẻ về sự thức tỉnh của mình trước thói quen tiêu dùng. Cô nhận ra rằng, với sự tiện lợi ngày càng tăng của các phương thức thanh toán điện tử, mọi người đang bị cuốn vào vòng xoáy của chủ nghĩa tiêu dùng, không còn cảm nhận được sự "đau đớn" khi chi tiêu và khó có thể tiêu dùng một cách hợp lý.
Dưới sự ảnh hưởng của quảng cáo và mạng xã hội, cô bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn "làm việc – tiêu dùng – nợ nần", và kết quả chỉ là sự trống rỗng cùng những hóa đơn thẻ tín dụng ngày càng lớn. Cuối cùng, cô quyết định đối mặt với chủ nghĩa tiêu dùng và bắt đầu kế hoạch "No Buy Year" của mình.
Tại sao "No Buy Year" lại trở nên phổ biến vào năm 2025?
Tóm gọn lại: Kiếm tiền khó, cuộc sống đắt đỏ.
Trong thời kỳ hậu đại dịch, tình hình kinh tế phức tạp, giá cả leo thang, và cảm giác lo lắng về chi tiêu của mọi người ngày càng gia tăng. Trong khi đó, quảng cáo vẫn không ngừng dụ dỗ chúng ta "mua thêm một chút nữa để được ưu đãi hơn". Trong bối cảnh này, "No Buy Year" trở thành một cách để lấy lại quyền kiểm soát chi tiêu.
Trên thực tế, quan điểm tiêu dùng thận trọng này không chỉ giới hạn ở nước ngoài. Trên toàn cầu, người dân ở cả phương Đông và phương Tây đều đang cố gắng tiết kiệm chi tiêu, và giới trẻ là nhóm đặc biệt nổi bật trong xu hướng này. Ví dụ, tại Trung Quốc, báo cáo "Xu hướng tiêu dùng của giới trẻ Trung Quốc năm 2024" cho thấy 40% người tiêu dùng trẻ tuổi so sánh giá cả kỹ lưỡng trước khi mua, và hơn một nửa trong số họ lựa chọn các sản phẩm thay thế có giá cả phải chăng hơn.
Tiết kiệm tiền trở thành trò chơi: Xu hướng mới của giới trẻ
Bên cạnh việc tiết kiệm, việc tích lũy tiền cũng trở thành mối quan tâm hàng đầu của giới trẻ. Để đạt được mục tiêu tiết kiệm, họ đã biến việc tích lũy tiền thành một trò chơi thú vị.
1. Tiết kiệm kiểu "nuôi dưỡng"
Tiết kiệm kiểu "nuôi dưỡng" giống như một trò chơi nhập vai trực tuyến nhiều người chơi. Một ví dụ điển hình là blogger @Nuôi một chú Loopy trên Xiaohongshu. Cô ấy kết hợp mục tiêu tiết kiệm với nhân vật ảo Loopy. Chẳng hạn, tiết kiệm 100 tệ để mua quần áo mới cho thú cưng, hoặc tiết kiệm 1000 tệ để mở khóa kỹ năng mới cho thú cưng. Mô hình này nhấn mạnh vào yếu tố nhập vai. Mỗi lần tiết kiệm được một khoản, người chơi sẽ được nghe một câu chuyện mới, giống như khi còn nhỏ, bạn luôn háo hức muốn biết "chuyện gì xảy ra tiếp theo" khi mẹ đọc truyện cổ tích cho bạn nghe. Sự háo hức này biến việc tiết kiệm từ nhàm chán trở nên thú vị hơn bao giờ hết.
2. Tiết kiệm kiểu "vượt ải"
Bên cạnh kiểu tiết kiệm "nuôi dưỡng" (như chăm sóc cây trồng), còn có một kiểu tiết kiệm thú vị và mang tính thử thách hơn, đó là tiết kiệm kiểu "vượt ải" (giống như chơi game). Nếu tiết kiệm kiểu "nuôi dưỡng" giống như đang chơi game Animal Crossing, thì tiết kiệm kiểu "vượt ải" giống như tham gia một nhóm "G bang" (nhóm người chơi cùng nhau đánh boss) trong game World of Warcraft.
Hiện nay, Habitica là một ứng dụng khá nổi bật trong việc áp dụng hình thức tiết kiệm kiểu "vượt ải". Với thiết kế đồ họa pixel gợi nhớ về tuổi thơ và những ngày "cháy máy" với Gameboy Advance (GBA), Habitica biến việc tiết kiệm tiền thành một trò chơi nhập vai hấp dẫn. Người dùng sẽ "nâng cấp" nhân vật của mình bằng cách tiết kiệm tiền để có thể đánh bại những con "boss" mạnh hơn. Nhiều người dùng đã đánh giá rất cao tính hiệu quả của ứng dụng này, bởi vì bộ não con người rất nhạy cảm với "phần thưởng" và "thanh tiến trình". Mỗi khi bạn hoàn thành một mục tiêu nhỏ, bạn sẽ nhận được một phản hồi tức thì, kích thích não bộ sản xuất dopamine - một chất dẫn truyền thần kinh mang lại cảm giác vui vẻ và thỏa mãn.
3. Tự tạo trò chơi tiết kiệm
Tất nhiên, bạn không nhất thiết phải dựa vào các ứng dụng bên ngoài để tận hưởng niềm vui của việc tiết kiệm. Nếu bạn có hứng thú, bạn hoàn toàn có thể tự thiết kế một trò chơi tiết kiệm cho riêng mình. Ví dụ, một số người đã biến việc tiết kiệm tiền thành trò chơi ghép hình. Một bức tranh ghép hình đơn giản gồm 16 mảnh đại diện cho 16.000 tệ (khoảng 56 triệu đồng). Mỗi khi tiết kiệm được 1.000 tệ (khoảng 3,5 triệu đồng), họ sẽ ghép thêm một mảnh ghép. Cách chơi này có một điểm tuyệt vời là càng gần hoàn thành bức tranh, người chơi càng có thêm động lực. Đặc biệt, khoảnh khắc bạn ghép xong mảnh ghép cuối cùng sẽ mang lại một cảm giác thành tựu vô cùng lớn: "Wow, mình đúng là thiên tài tiết kiệm!".
Quan điểm về tiền bạc của giới trẻ hiện đại: "Tích cốc phòng cơ, bớt xốc nổi"
Những trò chơi tiết kiệm thú vị này, cùng với khái niệm "Năm không mua sắm" (No Buy Year), đã định hình nên quan điểm về tiền bạc của giới trẻ toàn cầu hiện nay. Nói một cách đơn giản, đó là "tích cốc phòng cơ, bớt xốc nổi". Nếu bạn không tin, hãy thử tìm kiếm hashtag #tiếtkiệm, #nobuy2025, #nobuyyear trên TikToker hoặc Xiaohongshu. Tính đến nay, chủ đề này đã thu hút 1,93 tỷ lượt xem và 8,37 triệu bài thảo luận.
Quan điểm này không chỉ phổ biến ở Trung Quốc mà còn trên toàn thế giới. Năm 2024, ngân hàng NatWest đã thực hiện một cuộc khảo sát về chỉ số tiết kiệm của giới trẻ Anh. Kết quả cho thấy:
Gần 90% (86%) người trẻ dưới 34 tuổi thường xuyên thảo luận về các mục tiêu tiết kiệm và tài chính của mình. Trong độ tuổi 18-24, gần 1/5 (17%) tìm kiếm lời khuyên về tiết kiệm và quản lý tài chính trên mạng xã hội. Thế hệ Millennials (35-44 tuổi) đặc biệt coi trọng việc tiết kiệm, với 1/4 (24%) trong số họ có thể tiết kiệm được từ 200 đến 500 bảng Anh mỗi tháng.
Dữ liệu do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) công bố càng phản ánh rõ xu hướng này. Từ quý 1 năm 2019 đến quý 3 năm 2023, tốc độ tiết kiệm của giới trẻ nhanh hơn đáng kể so với thế hệ trước.
Ý nghĩa của việc tiết kiệm: Tính toán cho tương lai, không phải để tiêu xài hoang phí
"Năm không mua sắm" và tiết kiệm được giới trẻ ưa chuộng bởi vì chúng khuyến khích lối sống chậm rãi, có kỷ luật và tư duy lý trí, giúp mọi người nhìn nhận lại sự phi lý của chủ nghĩa tiêu dùng.
Văn hóa tiêu dùng trong quá khứ thường đề cao sự nhanh chóng, thoải mái và không cần suy nghĩ quá nhiều. Giới trẻ theo đuổi quan niệm "tiêu xài thoải mái rồi tính sau", sử dụng thẻ tín dụng, ví điện tử và các hình thức vay tiêu dùng khác để thỏa mãn nhu cầu trước mắt.
Tuy nhiên, khi đối mặt với sự bất định của thời đại và những lo lắng đi kèm, giới trẻ dần nhận ra một thực tế: Tiêu dùng có thể mang lại vẻ ngoài hào nhoáng và cảm giác thỏa mãn tạm thời, nhưng đó chỉ là một trò chơi "ăn bánh vẽ". Tương lai của cuộc đời cần được tính toán kỹ lưỡng, chứ không phải để tiêu xài hoang phí.
Muốn từ chức? Hãy tiết kiệm đủ chi phí sinh hoạt trong một năm. Muốn gap year (năm nghỉ ngơi)? Hãy tiết kiệm đủ tiền cho một chuyến đi bất kỳ lúc nào. Muốn mua xe mua nhà? Vẫn phải tiết kiệm.
Đối với phần lớn người bình thường, sự thay đổi của cuộc đời không thể mua được bằng tiền, mà phải dựa vào tiết kiệm. Suy cho cùng, tốc độ tiêu tiền không bao giờ đuổi kịp tốc độ gia tăng của lo lắng. Vẫn còn muốn dùng tiêu dùng để giải quyết các vấn đề của cuộc đời, đó hoàn toàn là một trò cười.
Giống như nhà văn Anh Sophie Kinsella đã nói trong cuốn sách "Confessions of a Shopaholic" (Nhật ký mua sắm của một cô nàng): "Con người là để yêu thương, đồ vật là để sử dụng. Thế giới này rối loạn là do đồ vật được yêu thương, còn con người lại bị lợi dụng".