Từ “kiếm nhiều tiêu nhiều” đến lúc phải nhìn lại
Suốt hơn 20 năm đi làm, tôi sống theo phương châm: có tiền thì tiêu, tiêu cho bản thân, cho gia đình, cho bạn bè. Tôi vẫn nghĩ lương đều đặn thì “lo gì”, cứ tiêu trước rồi tính sau. Nhưng sau tuổi 45, tôi nhận ra:
- Thu nhập không còn tăng nhanh như trước.
- Sức khỏe giảm, chi phí y tế tăng.
- Con cái bước vào tuổi học cao hơn, chi phí giáo dục nặng hơn.
Một hôm, con trai tôi nhìn bảng sao kê thẻ và hỏi: “Mẹ ơi, sao tháng nào mẹ cũng chi nhiều thế này?”. Tôi giật mình. Thói quen tiêu tiền vội vã không còn phù hợp. Tôi quyết định phải thay đổi – không chỉ để tiết kiệm mà để sống có kế hoạch, an nhàn hơn.
Bước 1: Đặt lại “khung” cho tiền
Điều đầu tiên tôi làm là chuyển từ chi tiêu tự phát sang chi tiêu có khung. Tôi áp dụng công thức 5–2–3 (50% chi thiết yếu – 20% tích lũy – 30% bảo hiểm/dự phòng) nhưng điều chỉnh cho gia đình mình.
| Khoản mục | Tỷ lệ | Số tiền (trên thu nhập 20 triệu/tháng) | Mục đích |
|---|---|---|---|
| Chi tiêu thiết yếu | 50% | 10.000.000 VNĐ | Ăn uống, nhà cửa, học phí, xăng xe |
| Tích lũy/quỹ dài hạn | 20% | 4.000.000 VNĐ | Gửi tiết kiệm kỳ hạn ngắn, đầu tư nhỏ |
| Bảo hiểm & dự phòng | 30% | 6.000.000 VNĐ | Bảo hiểm sức khỏe, quỹ khẩn cấp |
Nhờ có “khung” này, tôi không còn tiêu nhầm tiền tiết kiệm.
Bước 2: Không còn “tiêu vội” – áp dụng 3 tài khoản
Tôi mở 3 tài khoản riêng biệt:
- Tài khoản chi tiêu thiết yếu: mọi chi phí sinh hoạt hàng ngày.
- Tài khoản tiết kiệm/tích lũy: chuyển tự động 20% thu nhập ngay khi nhận lương.
- Tài khoản cá nhân & niềm vui: dành cho mua sắm nhỏ, cà phê, du lịch.
Điều này giúp tôi “tách” tiền ra từng giỏ, không rút nhầm. Khi tài khoản niềm vui hết thì tự điều chỉnh, không ảnh hưởng tới các khoản khác. Con trai tôi từng ngạc nhiên: “Mẹ sao không kêu hết tiền nữa?” – đó là nhờ tôi “khóa” thói quen tiêu vội.
Bước 3: Lập kế hoạch chi tiêu tuần
Trước kia tôi đặt ngân sách theo tháng, tuần đầu tiêu thoải mái, cuối tháng thiếu. Giờ tôi lập ngân sách tuần:
- Tối Chủ nhật lên danh sách chợ, xăng xe, sinh hoạt.
- Chuyển tiền tuần vào ví điện tử, hết là dừng.
- Ghi chép nhanh bằng app miễn phí, không cần cầu kỳ.
Ví dụ: Ăn uống gia đình 1,5 triệu/tuần. Khi hết tôi tự điều chỉnh món ăn hoặc dời lịch mua sắm. Sau 3 tháng, tôi tiết kiệm thêm được 1 triệu/tháng so với trước.
Bước 4: “Mua có kế hoạch” thay vì “mua cho xong”
Một thói quen khiến tôi “rỗng ví” là tiện tay mua đồ online. Mỗi món vài chục nghìn nhưng cộng lại thành tiền triệu. Giờ tôi áp dụng quy tắc “đợi 24–48 giờ” với mọi món không cần thiết:
- Đưa vào giỏ hàng, để đó 1–2 ngày.
- Sau đó quay lại, nếu vẫn thấy cần mới mua.
Kết quả: 70% món trong giỏ hàng bị bỏ. Trung bình giảm 1–1,5 triệu/tháng tiền mua linh tinh mà không thấy thiếu thốn.
Bước 5: Dành “ngân sách vui” riêng
Nhiều người sợ quản lý tiền sẽ làm mình “ki bo”. Tôi thì ngược lại: Tôi lập hẳn một khoản “ngân sách vui” để thoải mái tiêu cho bản thân mà không áy náy. Ví dụ: 2 triệu/tháng cho cà phê, sách, tập yoga. Khoản này giúp tôi duy trì chất lượng sống và tránh tiêu nhầm vào quỹ khác.
Con gái tôi từng nói: “Mẹ quản lý tiền kiểu gì mà tháng nào cũng có tiền đi spa?” – thực ra chỉ là tôi đã tách quỹ này ra từ đầu.
Kết quả sau 9 tháng áp dụng
- Hết cảnh “hụt ví”: Tôi biết rõ mình có gì, chi gì, còn gì.
- Tích lũy đều đặn: Có khoản tiết kiệm 3–4 triệu/tháng, sau 9 tháng có gần 30 triệu.
- Tâm lý nhẹ nhõm: Không còn cảm giác “khó thở” về tiền bạc.
- Vẫn sống thảnh thơi: Có “ngân sách vui” riêng, đi cà phê, mua sách, tập yoga mà không áy náy.
Vì sao thay đổi này hiệu quả
- Tách bạch dòng tiền: Không lẫn lộn giữa tiền cần và tiền muốn.
- Tạo “rào cản” tiêu xài: Phải chuyển tài khoản hay vượt qua thời gian chờ, mình suy nghĩ kỹ hơn.
- Khuyến khích thưởng cho bản thân có kế hoạch: Khi có quỹ niềm vui, bạn tiêu thoải mái trong phạm vi đó, không cảm thấy “ki bo”.
Checklist cho bạn bắt đầu
- Xác định 3 tài khoản phù hợp với thu nhập.
- Thiết lập chuyển khoản tự động ngay khi nhận lương.
- Lập ngân sách tuần thay vì tháng.
- Áp dụng quy tắc “đợi 24–48 giờ” với mọi món mua sắm.
- Dành ngân sách vui riêng để không cảm thấy gò bó.
Nhìn lại: Bài học từ tuổi 45
Điều quan trọng nhất tôi rút ra: Quản lý tài chính không phải là thắt chặt tiêu cực mà là đặt tiền đúng chỗ. Khi tiền đã “đi vào khuôn” mỗi tháng, bạn tự động chi tiêu khôn ngoan hơn, bớt căng thẳng và vẫn tận hưởng cuộc sống.
Sau tuổi 45, tôi không còn tiêu vội. Tôi chi tiêu thông minh, sống thảnh thơi, ví rủng rỉnh – đến con cái cũng bất ngờ. Điều này không đòi hỏi lương cao, chỉ đòi hỏi mình thay đổi thói quen và kỷ luật. Nếu tôi làm được, bạn cũng có thể bắt đầu ngay từ hôm nay.