Ở nhiều nơi, khoai mỡ tím được xem như đặc sản. Lớp vỏ xù xì không mấy bắt mắt nhưng phần ruột tím chứa nhiều sắc tố thực vật tự nhiên. Món củ này được các chuyên gia dinh dưỡng gọi vui là "kho báu tím" nhờ giàu hợp chất chống oxy hóa, lại dẻo mịn dễ ăn, hợp cả vị mặn lẫn vị ngọt.
Không cần cầu kỳ, chỉ vài thao tác là có ngay món ăn sáng, món xế hay bữa tối ấm bụng. Dưới đây là bảy cách chế biến đơn giản, từ đồ ăn vặt đến món chính và tráng miệng. Công thức mộc mạc, nguyên liệu sẵn có, phù hợp cho người bận rộn.
1. Viên khoai mỡ phủ dừa
Khoai mỡ tím khi hấp chín có chất bột dẻo và vị ngọt thanh. Nhờ thế, nó phù hợp để nấu món ít dầu và cũng không kén bạn đồng hành. Công thức đầu tiên là những viên khoai phủ dừa thơm ngậy.
Bạn gọt vỏ, cắt lát và hấp cho mềm rồi nghiền thật mịn. Trộn phần khoai này với một ít đường và bột nếp đến khi có khối bột dẻo không dính tay. Nắn thành viên tròn, lăn qua nước cho ẩm mặt rồi áo đều cơm dừa sấy. Đặt ra đĩa là có món ăn vặt mềm dẻo hương dừa, thích ăn mát thì để vào ngăn mát một lúc, vị sẽ càng thanh và độ dẻo càng rõ.
2. Sữa chua khoai mỡ
Bữa sáng nhanh gọn có thể chọn cốc sữa chua khoai tím. Phần khoai hấp chín đem nghiền nhuyễn, nếu đặc có thể thêm một ít sữa hoặc sữa tươi để dễ phết. Lót đáy ly một lớp khoai, tiếp đến là lớp sữa chua nguyên chất, trên cùng rắc yến mạch, hạt óc chó, hạnh nhân và vài miếng trái cây tươi. Múc một muỗng chạm cả ba tầng sẽ thấy khoai dẻo quyện sữa chua mát, thêm vị bùi của hạt rất vừa miệng.
3. Bánh khoai mỡ áp chảo
Nếu thích cảm giác giòn cạnh dẻo trong, hãy thử bánh khoai tím bột nếp áp chảo. Khoai hấp nghiền mịn, trộn cùng lượng bột nếp tương đương và chút đường cho vừa vị, nhào đến khi bột mượt.
Chia bột, vo tròn rồi ấn dẹt thành miếng cỡ lòng bàn tay. Làm nóng chảo, quét một lớp dầu mỏng, đặt bánh vào lửa nhỏ và trở đều cho hai mặt vàng nhẹ phồng lên là dùng được. Bên ngoài thơm giòn, bên trong dẻo mềm rất dễ ăn, hợp cả người lớn lẫn trẻ nhỏ.
4. Khoai mỡ xào
Đổi sang món mặn nhanh tay là khoai tím xào. Bí quyết để khoai giữ màu đẹp là chần qua nước sôi trong khoảng một phút rồi vớt ra để ráo. Phi thơm tỏi, cho khoai và vài miếng ớt chuông xanh đỏ vào đảo lớn lửa.
Nêm muối, một thìa nhỏ dầu hào cho dậy vị, cuối cùng hạ lửa rưới chút bột năng pha loãng để tạo lớp sánh nhẹ. Miếng khoai giòn trong dẻo ngoài, màu tím hồng nổi bật trên nền xanh đỏ của rau quả, đặt lên mâm là đã thấy món ăn tươi tắn.
5. Canh sườn khoai mỡ
Nhà có nồi hầm thì đừng bỏ qua canh sườn khoai tím ấm bụng ngày se lạnh. Sườn chặt miếng, trụng nước sôi với gừng và ít rượu nấu ăn để khử mùi, rửa sạch rồi chuyển sang nồi nước nóng.
Hầm lửa nhỏ khoảng bốn mươi phút cho sườn mềm, mới thả khoai cắt miếng khúc vào nấu tiếp đến khi khoai bột nhẹ. Nêm muối, rắc hành lá. Nước canh trong, vị ngọt xương quyện vị bùi của khoai, ăn kèm bát cơm trắng rất đưa đẩy.
6. Cháo khoai mỡ
Thích bữa sáng nhẹ bụng có thể nấu cháo khoai tím. Vo gạo, cắt khoai thành hạt lựu và cho cả hai vào nồi với lượng nước vừa đủ. Nấu sôi rồi hạ lửa đến khi hạt gạo nở, khoai tan nhẹ tạo nên nồi cháo tím lãng mạn. Ai thích ngọt có thể thêm đường phèn, ai chuộng vị mặn chỉ cần muối nhạt và dưa muối ăn kèm là đủ ấm dạ dày.
7. Chè khoai mỡ ngân nhĩ
Món chót là chè khoai tím nấu cùng ngân nhĩ và bách hợp tươi khô, món tráng miệng thường được ví như "yến sào bình dân". Ngân nhĩ ngâm nở, xé nhỏ rồi nấu với nhiều nước đến khi ra chất keo trong. Thêm khoai tím cắt hạt lựu và cánh bách hợp, nấu thêm mười lăm phút. Cuối cùng cho đường phèn và một nắm kỷ tử, chờ đường tan là tắt bếp. Chén chè sánh, nhẹ nhàng thơm mát, hợp cho những ngày hanh khô.
Điểm cộng lớn của khoai mỡ tím là linh hoạt. Một củ khoai có thể chia thành nhiều phần cho các bữa trong ngày. Hấp lên để làm nền cho món ngọt, xào nhanh cho bữa tối, hoặc hầm canh cho ngày trở gió. Khi chế biến, chỉ cần gọt vỏ mang găng để tránh nhựa gây ngứa tay, cắt xong nên nấu ngay để giữ màu tím tự nhiên. Với ai đang tập giảm dầu mỡ, khoai mỡ tím cũng hỗ trợ vì dùng phương pháp hấp, luộc, nấu cháo vẫn ngon. Những người quan tâm đến da dẻ thường chọn nhóm củ quả màu tím cho thực đơn hàng tuần. Dĩ nhiên, ăn đa dạng thực phẩm, ngủ đủ giấc và vận động đều đặn mới tạo nên sự thay đổi bền vững.
Từ một khúc củ nhìn có vẻ "quê", khoai mỡ tím bước lên bàn ăn lại thành món vừa đẹp vừa ngon. Chỉ cần một buổi chiều rảnh rỗi để hấp, nghiền, nắn viên hay nấu canh, bạn đã có đủ bảy công thức dùng luân phiên cả tuần. Khi không biết nấu gì, cứ mở tủ lấy củ khoai tím, một nồi hấp và chiếc chảo là bữa cơm đã gần hoàn thành. Hãy thử một công thức trong hôm nay, ghi lại khẩu vị của gia đình rồi điều chỉnh lượng đường muối cho phù hợp. Biết đâu "viên ngọc tím dưới đất" sẽ trở thành nhân vật chính trong thực đơn nhà bạn.