Vị tướng bị đánh giá thấp của Thục Hán
Tam Quốc được coi là thời đại của những anh hùng và hào kiệt đã sản sinh ra vô số vị tướng lừng danh. Từ Quan Vũ trung nghĩa, Điển Vi võ dũng, Hoàng Trung lão luyện cho đến ba anh em họ Tào của nhà Ngụy, tất cả đều là những cái tên quen thuộc với người yêu thích lịch sử Tam Quốc. Thậm chí trước cả thời kỳ Tam Quốc ra đời, những nhân vật như Lã Bố, Văn Xú cũng đã vang danh thiên hạ với võ nghệ cao cường.
Tuy nhiên, những cái tên thường được nhắc đến nhiều nhất vẫn là bộ ba Quan Vũ, Trương Phi và Triệu Vân của Thục Hán. Trong khi đó, Ngụy và Ngô cũng sở hữu những vị tướng tài giỏi không kém như Trương Liêu, Chu Du, nhưng họ lại ít được chú ý hơn.
Tam Quốc được coi là thời đại của những anh hùng và hào kiệt đã sản sinh ra vô số vị tướng lừng danh. (Ảnh: Sohu)
Hình ảnh các nhân vật Tam Quốc trên màn ảnh, đặc biệt là trong bộ phim kinh điển Tam Quốc Diễn Nghĩa, thường tập trung tô vẽ sự hoàn hảo cho những nhân vật chính như Quan Vũ, Trương Phi. Điều này vô tình khiến các nhân vật khác trở nên mờ nhạt, thậm chí bị bóp méo.
Một trong những nhân vật bị đánh giá thấp nhất chính là Ngụy Diên, một vị tướng của Thục Hán. Trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa, ông bị khắc họa là kẻ phản bội, bị Gia Cát Lượng sắp đặt ám sát trước khi lâm chung. Nhưng liệu sự thật lịch sử có đơn giản như vậy?
Trong Tam Quốc diễn nghĩa, La Quán Trung đã sớm "kết án" số phận phản chủ của Ngụy Diên ngay từ hồi thứ 53. Khi Quan Vũ tiến cử Ngụy Diên, Gia Cát Lượng lập tức ra lệnh cho quân sĩ kéo ra chém. Lưu Bị ngạc nhiên, liền thắc mắc: "Ngụy Diên có công lao, chưa phạm lỗi, vì sao tiên sinh lại xử tử?". Gia Cát Lượng đáp rằng: "Kẻ nhận bổng lộc mà quay sang giết chủ thì là bất trung; giữ đất cho người rồi lại dâng đất cho kẻ khác thì là bất nghĩa. Huống hồ, ta thấy sau gáy hắn có tướng phản cốt, về sau ắt sẽ sinh tâm phản loạn. Chém sớm để trừ hậu họa là hơn".
Một trong những nhân vật bị đánh giá thấp nhất chính là Ngụy Diên, một vị tướng của Thục Hán. (Ảnh: Sohu)
Ngụy Diên từng đề xuất với Gia Cát Lượng một kế hoạch táo bạo: tập kích bất ngờ vào Trường An. Mặc dù kế hoạch này không được chấp thuận, nhưng nhiều chuyên gia quân sự sau này cho rằng nếu được thực hiện, nó có thể thay đổi cục diện Tam Quốc. Dĩ nhiên, cũng có ý kiến phản bác cho rằng đây là một kế hoạch quá mạo hiểm. Dưới góc nhìn hiện đại, kế hoạch này hoàn toàn đáng để thử nghiệm, bởi những trận chiến sau này đã chứng minh tính khả thi của nó. Tuy nhiên, Gia Cát Lượng đã chọn một chiến lược an toàn hơn.
Số phận bi kịch của Ngụy Diên sau cái chết của Gia Cát Lượng
Đến cuối những năm Trinh Nguyên, hầu hết các trụ cột quân sự của nhà Thục như Quan Vũ, Trương Phi, Mã Siêu, Hoàng Trung đều đã lần lượt qua đời. Triệu Vân tuy vẫn còn sống, nhưng trong chính sử không được đánh giá cao. Thực tế, hai gương mặt có kinh nghiệm cầm binh và được xem là đủ năng lực lãnh đạo quân Thục lúc này chỉ còn lại Gia Cát Lượng và Ngụy Diên.
Mùa thu năm 234, khi lâm bệnh nặng trong lần Bắc phạt cuối cùng, Gia Cát Lượng bí mật triệu tập Trưởng sử Dương Nghi, Tư mã Phí Vĩ cùng Hộ quân Khương Duy để bàn kế lui quân. Ông sắp đặt: sau khi mình qua đời, sẽ cho quân rút lui, giao Ngụy Diên nhiệm vụ đoạn hậu, nếu Diên không tuân thì Khương Duy sẽ thay thế. Điều đáng nói là cuộc bàn bạc này không có mặt Ngụy Diên, cho thấy nội bộ ban chỉ huy khi ấy đã tồn tại những mâu thuẫn khó hàn gắn.
Khi lâm bệnh nặng trong lần Bắc phạt cuối cùng, Gia Cát Lượng bí mật triệu tập Trưởng sử Dương Nghi, Tư mã Phí Vĩ cùng Hộ quân Khương Duy để bàn kế lui quân. (Ảnh: Sohu)
Sau khi Khổng Minh tạ thế, các tướng dưới quyền không phát tang ngay. Dương Nghi cử Phí Vĩ đến thăm dò Ngụy Diên. Diên bày tỏ quan điểm: "Thừa tướng tuy đã khuất, nhưng ta còn đây. Việc tang lễ cứ để quan phủ lo liệu, còn ta sẽ tiếp tục thống lĩnh ba quân chinh phạt. Hà tất phải vì một người mất mà bỏ dở đại nghiệp? Huống chi, thân phận của ta há có thể chịu sự điều động của một Trưởng sử hay sao?".
Nhận xét này, xét trên bối cảnh, không hề vô căn cứ. Cuộc Bắc phạt vốn được Lưu Thiện chuẩn y, nên chỉ khi có chiếu vua mới có thể rút quân. Hơn nữa, kể từ năm 230, Ngụy Diên đã giữ chức Tiền quân sư, Chinh tây đại tướng quân, phong tước Nam Trịnh hầu, địa vị chỉ dưới Gia Cát Lượng. So với Diên, Dương Nghi chỉ là Trưởng sử, tương tự một chánh văn phòng, chủ yếu làm công tác tham mưu và ban hành mệnh lệnh thay thừa tướng, chứ không đủ thẩm quyền điều động cả đại quân.
Trong tình huống ấy, chính sử nước Ngụy (Ngụy lược) ghi lại khá khách quan: Lúc lâm chung, Gia Cát Lượng dặn Ngụy Diên phải cẩn trọng, giao cho ông quyền điều hành quân vụ, đồng thời bí mật lo tang lễ và thu binh. Diên nghe theo, giấu việc Lượng mất, cho quân rút về tới Bao Khẩu mới phát tang. Do vốn bất hòa từ trước, Dương Nghi sợ Diên nắm quyền sẽ gây bất lợi cho mình, nên tung tin rằng Diên định dẫn quân về phương Bắc tạo phản. Từ đó, ông ta đem quân đánh Diên. Diên vốn không có ý đồ ấy, liền bỏ chạy nhưng bị Mã Đại truy sát.
Lo sợ Ngụy Diên sẽ lên nắm quyền chỉ huy thay Lượng, Dương Nghi đã chọn cách ra tay trước. (Ảnh: Sohu)
Mâu thuẫn giữa Diên và Nghi thực tế đã tồn tại từ lâu. Sách chép rằng hai người thường xuyên cãi vã, thậm chí có lần Diên rút gươm dọa giết khiến Dương Nghi bật khóc, phải nhờ Phí Vĩ đứng ra can ngăn. Tới mức quan hệ căng thẳng này còn bị Đông Ngô biết đến, và Tôn Quyền từng cảnh báo rằng sau khi Gia Cát Lượng qua đời, cả hai rất có thể gây rối.
Lo sợ Ngụy Diên sẽ lên nắm quyền chỉ huy thay Lượng, Dương Nghi đã chọn cách ra tay trước. Sau khi Mã Đại chém đầu Diên, đem thủ cấp nộp về, Dương Nghi còn giẫm lên mà mắng nhiếc, rồi đòi xử tử cả họ Ngụy.
Ngụy Diên vốn là một viên tướng có nhiều công trạng, từng được Lưu Bị đánh giá cao hơn cả Trương Phi và Triệu Vân. Thế nhưng, kết cục của ông lại quá bi thảm: bị vu oan làm phản, bị giết hại, rồi cả gia tộc cũng bị diệt. Đây là một sự đáng tiếc lớn của lịch sử, khiến người ta không khỏi ngậm ngùi.
Theo Sohu, Sina, 163