Bạn có thấy quen không cái không khí những ngày sát Giáng sinh, và chẳng mấy mà đến tháng Chạp này? Khi cuốn lịch trên bàn mỏng dần, những deadline tổng kết năm dồn dập, nhưng lòng người thì đã "treo ngược cành cây" từ bao giờ. Những ánh mắt mệt mỏi sau màn hình máy tính, những tiếng thở dài khe khẽ trong thang máy, và cả sự im lặng bất thường trong các nhóm chat công việc ngoài giờ.
Dường như có một làn sóng ngầm đang diễn ra mà ai cũng ngầm hiểu nhưng ít khi nói ra: Làn sóng "Quiet Quitting" (Nghỉ việc trong im lặng) phiên bản cuối năm. Đó là khi người ta quá mệt để cống hiến hết mình, nhưng lại quá cần một cái Tết ấm no để dứt khoát ra đi ngay lúc này. Họ chọn cách "tàng hình", làm tròn vai và chờ đợi.
Khi "chiếc còng vàng" mang tên Thưởng Tết giữ chân người đã cạn nhiệt huyết
Những ngày cuối năm, bước chân vào nhiều văn phòng, nếu tinh ý một chút, bạn sẽ cảm nhận được một bầu không khí rất khác. Nó không còn cái hừng hực khí thế của những ngày đầu năm chạy KPI, cũng chẳng còn sự gay gắt tranh luận trong các cuộc họp chiến lược. Thay vào đó là một sự bình lặng đến lạ lùng, một kiểu "hòa bình tạm thời" được thiết lập giữa nhân viên và công việc. Đây chính là thời điểm mà xu hướng "Quiet Quitting" – nghỉ việc trong im lặng thể hiện rõ nét nhất, đặc biệt là trong bối cảnh văn hóa Á Đông, nơi khoản thưởng Tết (lương tháng 13) được xem là một phần thu nhập quan trọng không thể bỏ qua.
Thực ra, "Quiet Quitting" không phải là một khái niệm quá mới mẻ hay đao to búa lớn. Nó đơn giản là một cơ chế tự vệ của con người khi đã rơi vào trạng thái kiệt sức (burnout) sau một năm dài "gồng mình". Hãy tưởng tượng bạn đã chạy marathon suốt 11 tháng ròng, đến tháng thứ 12, đôi chân đã mỏi nhừ, tinh thần đã rệu rã, nhưng vạch đích là cái Tết vẫn còn ở phía trước. Bạn không thể dừng lại vì tiếc công sức cả năm, nhưng cũng không còn sức để bứt tốc nữa.
Thế là bạn chọn cách đi bộ. Trong công việc cũng vậy, nhiều người chọn cách chuyển sang "chế độ tiết kiệm năng lượng". Họ vẫn đến đúng giờ, về đúng giấc, hoàn thành đúng những đầu việc được giao trong mô tả công việc, nhưng tuyệt nhiên không còn sự xung phong, không còn những sáng kiến, và từ chối khéo mọi "kèo" làm thêm giờ không lương. Họ trở nên "vô hình" trong các cuộc họp, né tránh các drama công sở và chỉ giao tiếp ở mức tối thiểu cần thiết.
"Làm tròn vai" liệu có quá thực dụng?
Sự "làm tròn vai" này, nhìn từ bên ngoài có vẻ hơi tiêu cực và thực dụng, nhưng nếu đặt mình vào vị trí của một người lao động đã cống hiến suốt cả năm, đó lại là một sự lựa chọn rất "người". Khoản thưởng Tết đối với nhiều người không chỉ là tiền bạc, nó là sự công nhận cho 12 tháng vất vả, là tấm vé để về quê ăn Tết ngẩng cao đầu, là bộ quần áo mới cho con, là nồi bánh chưng có thịt.
Rời đi trước khi nhận thưởng cảm giác như tự mình phủ nhận công sức của chính mình vậy. Thế nên, họ chọn cách ở lại, nhưng tâm trí thì đã dọn dẹp sạch sẽ khỏi chiếc bàn làm việc từ lâu rồi. Mối quan hệ giữa họ và công ty lúc này trở về trạng thái giao dịch thuần túy nhất: Tôi bán thời gian và kỹ năng cơ bản để đổi lấy khoản thù lao tôi xứng đáng được nhận trước khi kết thúc hợp đồng.
Tuy nhiên, trạng thái "chờ đợi" này cũng mang lại những khoảng lặng cần thiết để mỗi người tự vấn. Thay vì cuốn theo guồng quay bận rộn đến mức quên cả bản thân, sự "rút lui" trong tư tưởng giúp họ có thời gian nhìn lại một năm đã qua. Họ bắt đầu tự hỏi: Công việc này có còn mang lại niềm vui không? Mình có đang đánh đổi quá nhiều sức khỏe và thời gian riêng tư không? Môi trường này có còn phù hợp để phát triển trong năm tới không? Khoảng thời gian "Quiet Quitting" cuối năm này, vô hình trung, lại trở thành giai đoạn chuẩn bị kỹ lưỡng cho một cú nhảy việc "rầm rộ" ngay sau khi kỳ nghỉ Tết kết thúc.
Có lẽ, chúng ta không nên vội phán xét những người đang chọn cách sống "cầm chừng" những ngày giáp Tết này. Bởi lẽ, ai đi làm cũng mong muốn được cống hiến và được ghi nhận, nhưng khi cán cân giữa công việc và cuộc sống đã lệch quá nhiều, khi nhiệt huyết đã bị bào mòn bởi những áp lực không tên, thì việc họ chọn cách bảo vệ chút năng lượng cuối cùng để đón một cái Tết an yên bên gia đình cũng là điều dễ hiểu. "Quiet Quitting" dịp cuối năm, suy cho cùng, là một tiếng chuông cảnh báo nhẹ nhàng rằng: Đã đến lúc cần nghỉ ngơi thực sự, để rồi sau Tết, dù ở lại hay ra đi, đó cũng sẽ là một khởi đầu mới với một tâm thế mới, trọn vẹn hơn chứ không phải là sự chịu đựng kéo dài.