Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo (AI), đánh giá hiện quy định pháp luật về AI chỉ được đề cập một chương của Luật Công nghiệp công nghệ số, chưa hình thành hành lang pháp lý toàn diện.
Câu hỏi 1: Theo Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam, loại AI nào bị cấm phát triển do rủi ro "không thể chấp nhận được"?
A. AI thao túng nhận thức, hành vi con người có chủ đích [✔]
B. AI hỗ trợ chẩn đoán y tế với kết quả không đảm bảo
C. AI tối ưu hóa quy trình sản xuất công nghiệp tự động
D. AI phân tích dữ liệu giao thông để giảm ùn tắc
Đáp án đúng là: A. AI thao túng nhận thức, hành vi con người có chủ đích
Giải thích: Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo cấm phát triển và lưu hành AI thuộc nhóm rủi ro "không thể chấp nhận được", bao gồm các hệ thống thao túng nhận thức và hành vi con người có chủ đích, gây mất khả năng tự quyết hoặc tổn hại nghiêm trọng về thể chất, tinh thần. Những AI này chỉ được nghiên cứu trong môi trường kiểm soát như phòng thí nghiệm, nhằm bảo vệ quyền con người và ngăn ngừa nguy cơ cho an ninh quốc gia, trật tự, và an toàn xã hội.
Câu hỏi 2: Nguyên tắc cốt lõi của Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam là gì?
A. Ưu tiên phát triển AI để thúc đẩy kinh tế số quốc gia
B. Lấy con người làm trung tâm, giữ quyền kiểm soát AI [✔]
C. Đảm bảo AI hoạt động độc lập, không cần giám sát
D. Khuyến khích nhập khẩu công nghệ AI từ nước ngoài
Đáp án đúng là: B. Lấy con người làm trung tâm, giữ quyền kiểm soát AI
Giải thích: Điều 10 của Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo nhấn mạnh nguyên tắc lấy con người làm trung tâm. AI phải phục vụ, hỗ trợ con người, tôn trọng nhân phẩm, quyền tự do, quyền riêng tư, và các giá trị văn hóa, đạo đức. Con người phải giữ quyền kiểm soát và chịu trách nhiệm cuối cùng đối với mọi quyết định và hậu quả từ AI. Quy định này đảm bảo AI không vượt ngoài tầm kiểm soát, bảo vệ quyền lợi cá nhân và xã hội trước các rủi ro tiềm tàng.
AI đang trở thành công nghệ mũi nhọn của thế giới. (Ảnh: Vista)
Câu hỏi 3: Theo Dự thảo, hệ thống AI rủi ro cao phải đáp ứng yêu cầu gì trước khi lưu hành?
A. Chỉ cần tự phân loại rủi ro bởi đơn vị phát triển
B. Được miễn kiểm định nếu sử dụng công nghệ nội địa
C. Đăng ký trên Cổng thông tin điện tử một cửa về AI [✔]
D. Hoạt động mà không cần đánh giá hay giám sát
Đáp án đúng là: C. Đăng ký trên Cổng thông tin điện tử một cửa về AI
Giải thích: Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo yêu cầu các hệ thống AI rủi ro cao, có khả năng gây tổn hại đến tính mạng, sức khỏe, hoặc quyền lợi hợp pháp, phải được đánh giá sự phù hợp và đăng ký trên Cổng thông tin điện tử một cửa về AI trong vòng 30 ngày trước khi lưu hành. Cổng này, thuộc Cổng Dịch vụ công Quốc gia, hỗ trợ quản lý, giám sát, và xử lý sự cố liên quan đến AI, đảm bảo tính minh bạch và an toàn trong ứng dụng công nghệ.
Câu hỏi 4: Theo Dự thảo, thách thức pháp lý lớn nhất khi AI gây thiệt hại là gì?
A. Thiếu nguồn lực đầu tư vào nghiên cứu và phát triển AI
B. Không có cơ chế khuyến khích khởi nghiệp AI nội địa
C. Thiếu quy định về ứng dụng AI trong quản lý nhà nước
D. Chưa rõ ai chịu trách nhiệm khi AI gây thiệt hại [✔]
Đáp án đúng là: D. Chưa rõ ai chịu trách nhiệm khi AI gây thiệt hại
Giải thích: Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo xác định khoảng trống pháp lý về trách nhiệm khi AI gây thiệt hại, như tai nạn từ xe tự lái hoặc sai sót từ phần mềm chẩn đoán y tế, là thách thức lớn. Hiện nay, pháp luật chưa quy định rõ nhà phát triển, nhà sản xuất, người sử dụng, hay hệ thống AI chịu trách nhiệm. Điều này gây rủi ro cho doanh nghiệp và người tiêu dùng, nhấn mạnh nhu cầu xây dựng hành lang pháp lý toàn diện để quản lý hiệu quả.
Câu hỏi 5: Theo Dự thảo, AI nào bị coi là rủi ro "không thể chấp nhận được"?
A. AI tối ưu hóa quy trình kinh doanh thương mại điện tử
B. AI hỗ trợ giáo dục cho học sinh ở cấp phổ thông
C. AI tạo nội dung giả mạo gây hại an ninh quốc gia [✔]
D. AI phân tích dữ liệu thời tiết để dự báo chính xác
Đáp án đúng là: C. AI tạo nội dung giả mạo gây hại an ninh quốc gia
Giải thích: Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo liệt các AI tạo nội dung giả mạo (deepfake) có khả năng gây tổn hại nghiêm trọng đến an ninh quốc gia, trật tự, và an toàn xã hội vào nhóm rủi ro "không thể chấp nhận được". Những hệ thống này bị cấm phát triển và lưu hành, chỉ được nghiên cứu trong môi trường kiểm soát. Quy định này nhằm ngăn chặn lạm dụng công nghệ AI để bôi nhọ, lừa đảo, hoặc gây bất ổn chính trị và xã hội.