Trong ký ức của nhiều thế hệ khán giả, Hoàn Châu Cách Cách không chỉ là bộ phim cung đấu nhẹ nhàng, lãng mạn, mà còn là một "bài học" về tình yêu, tình thân và sự lựa chọn của con người. Bên cạnh hai nhân vật trung tâm là Tiểu Yến Tử và Hạ Tử Vy, hình tượng hai người đàn ông gắn bó với họ cũng trở thành điểm nhấn khó phai: Ngũ A Ca Vĩnh Kỳ và Phúc Nhĩ Khang.
Một người là hoàng tử thông minh, tài hoa, có vị thế trong hoàng thất; một người là con quan văn võ song toàn, dám yêu và dám sống hết mình. Thế nhưng, sự so sánh giữa hai nhân vật này lại phơi bày một nghịch lý cay đắng: Ở đời, đôi khi chính sự thông minh quá mức lại khiến con người trở nên nhu nhược.
Ngũ A Ca Vĩnh Kỳ sinh ra trong nhung lụa, từ nhỏ đã được rèn dũa trở thành bậc hoàng tử ưu tú. Chàng có đầy đủ học vấn, lễ nghi, lại được Càn Long thương yêu. Khi gặp Tiểu Yến Tử, Vĩnh Kỳ thật sự rung động, tình cảm mà anh dành cho nàng không phải thoáng qua, mà là sự gắn bó suốt hành trình bộ phim.
Ngũ A Ca - Tiểu Yến Tử, Hạ Tử Vy - Phúc Nhĩ Khang
Thế nhưng, cái tình ấy lại không đủ mạnh mẽ để biến thành sự bảo vệ kiên định.
Nhiều lần Tiểu Yến Tử gặp nguy hiểm, bị hoàng hậu chèn ép, thậm chí chịu hình phạt đòn roi, Vĩnh Kỳ chỉ biết đau lòng đứng nhìn hoặc can gián bằng những lời khuyên nhu mì. Anh hiểu sự khắc nghiệt của hoàng cung, hiểu sự cứng rắn của cha mình, và càng hiểu rõ hậu quả nếu chống đối. Chính sự thông minh và lý trí ấy khiến Vĩnh Kỳ luôn cân đo, đong đếm, chọn cách giữ im lặng hoặc né tránh. Yêu thì nhiều, nhưng hành động thì quá ít. Kết quả là trong mắt khán giả, Vĩnh Kỳ trở thành một hình tượng nửa vời: Vừa đáng thương, vừa đáng trách.
Trái lại, Phúc Nhĩ Khang lại khác. Anh không phải hoàng tử, nhưng địa vị vẫn đủ cao để sống an nhàn trong cung cấm. Nhĩ Khang lại chọn một con đường chông gai hơn khi yêu Hạ Tử Vy - một nàng cung nữ không danh phận, thậm chí còn bị xem là kẻ "dối vua, lừa chúa" trong những tập đầu. Nhưng khi Tử Vy gặp nạn, bị tra khảo, bị hành hạ, Nhĩ Khang chưa từng rút lui. Anh sẵn sàng xông vào, sẵn sàng chịu phạt thay, thậm chí dám đối đầu với hoàng hậu và chấp nhận sự nghi ngờ của vua cha.
Trong Nhĩ Khang có sự dũng cảm và quyết đoán, thậm chí đôi lúc là liều lĩnh, nhưng chính điều đó lại làm nên vẻ đẹp đàn ông trong tình yêu. Anh không thông minh hơn Vĩnh Kỳ, cũng chẳng toan tính giỏi giang hơn, nhưng anh có cái gan mà Vĩnh Kỳ thiếu: Dám sống, dám yêu, dám nhận lấy mọi hệ quả từ sự lựa chọn của mình.
So sánh Vĩnh Kỳ và Nhĩ Khang, ta thấy một nghịch lý thật cay đắng.
Vĩnh Kỳ thông minh, hiểu biết, lý trí, nhưng lại trở thành nhu nhược trong một số tình huốnh. Nhĩ Khang có thể bồng bột, đôi khi bất chấp, nhưng lại trở thành chỗ dựa vững chãi cho người mình yêu.
Cái cay đắng ấy không chỉ nằm trong bộ phim, mà còn phản chiếu rất thật ngoài đời.
Chúng ta thường gặp những người đàn ông giống như Vĩnh Kỳ: Học giỏi, thành đạt, hiểu biết, nhưng khi đứng trước tình yêu thì ngập ngừng, lưỡng lự. Họ quá giỏi trong việc tính toán thiệt hơn, quá bận tâm đến hậu quả, nên thay vì bảo vệ người phụ nữ của mình, họ chọn cách đứng sau, im lặng và chờ đợi thời cơ.
Nhưng tình yêu vốn không chờ đợi ai quá lâu.
Khi người phụ nữ đau khổ, điều họ cần nhất không phải là một lời khuyên thông thái, mà là một bờ vai dám dang ra che chở. Ngược lại, có những người đàn ông không quá xuất sắc, không quá tính toán, nhưng khi yêu, họ dốc hết lòng, hết dạ. Và chính sự "không khôn ngoan" đó lại mang đến hạnh phúc thật sự cho người họ thương.
Vĩnh Kỳ hiểu rõ trách nhiệm với gia tộc, hiểu sự nặng nề của lễ nghi, nên lúc nào cũng bị kéo giữa hai phía: Tình yêu và bổn phận. Cái khó của Vĩnh Kỳ là muốn giữ cả hai. Trong khi đó, Nhĩ Khang lại chọn một cách khác: Chấp nhận đánh đổi. Anh biết rõ yêu Tử Vy là khó khăn, nhưng vẫn chấp nhận mọi rủi ro. Nếu nhìn theo góc độ hạnh phúc cá nhân, Nhĩ Khang mới là kẻ chiến thắng.
Từ sự so sánh này, người xem rút ra một bài học sâu sắc: Trong tình yêu, thông minh thôi chưa đủ. Thông minh mà không dám hành động thì chỉ là sự nhu nhược. Phụ nữ có thể cảm kích trước tài trí, nhưng cuối cùng, họ vẫn cần một người đàn ông dám đứng ra bảo vệ. Thông minh quá mức, nhiều khi chỉ làm con người trở nên rụt rè, sợ hãi, và tự biến mình thành kẻ đứng ngoài cuộc đời của chính mình.
Có lẽ đó cũng là lý do, hơn hai thập kỷ trôi qua, khán giả vẫn còn tranh luận về hai nhân vật này. Nhưng cũng chính sự đối lập ấy làm nên sức sống của bộ phim. Và cũng như lời nhắn nhủ của Hoàn Châu Cách Cách dành cho người đời: đàn ông có thể không hoàn hảo, nhưng nhất định phải quyết liệt trong tình yêu, nếu không, chính họ sẽ đánh mất điều quý giá nhất trong cuộc đời mình.