Thượng tá công an giành giải nhất văn chương với tiểu thuyết đầu tiên về tội phạm dữ liệu

Theo đó, giải A được trao cho nhà văn Dương Bình Nguyên với tiểu thuyết "Gió vẫn thổi giữa rừng nhiệt đới", một tác phẩm được đánh giá là một trong những tiểu thuyết đầu tiên ở Việt Nam khai thác đề tài tội phạm dữ liệu, mở ra hướng đi mới cho văn học đề tài Công an trong thời đại số. Cùng hạng mục tiểu thuyết, giải A được trao cho tác phẩm "Đối mặt" của tiến sỹ Phạm Quang Long và "Chiều qua thị trấn" của nhà văn Nguyễn Thu Hằng đến từ Hải Phòng. Tác phẩm "Cỏ xanh đời thép" của nhà văn Tống Phước Bảo cũng được trao giải A thể loại truyện ký.

Trải qua ba năm phát động, cuộc thi đã thu hút 132 tác giả với 140 tác phẩm, trong đó có hơn 100 tiểu thuyết quy mô lớn.Các tác phẩm dự thi thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ của dòng văn học Công an, từ mô tả chiến công, điều tra hình sự đến những suy tư đạo đức, tâm lý và công nghệ trong đời sống con người hiện đại. Phát biểu tổng kết, Đại tá Trần Cao Kiều, Phó Cục trưởng Cục Truyền thông CAND, Giám đốc NXB CAND nhấn mạnh: "Thông qua cuộc thi, các nhà văn khai thác nhiều hơn, hiệu quả hơn. Nhiều chiến công, nhiều hồ sơ được giải mật, chưa từng được phản ánh trong văn học, nay đã được các tác giả tiếp cận". Ông cũng nhấn mạnh, trong bối cảnh lực lượng Công an đang chuyển đổi mạnh mẽ, đối mặt với tội phạm công nghệ cao và yêu cầu thời đại mới, văn học đã bắt nhịp, mở rộng phạm vi phản ánh và làm giàu thêm ký ức tập thể về người lính CAND trong kỷ nguyên số. 

Còn Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, nhà văn Nguyễn Quang Thiều, nhìn nhận: "Tôi cho là một cuộc thi rất thành công, có lẽ vì Bộ Công an đặc biệt quan tâm và các tác giả viết nhân kỷ niệm 80 năm CAND cũng nghĩ về nhiều điều. Và chính vì thế, cuộc thi thành công cả về đề tài, ý tưởng, độ sâu sắc, thông điệp và chất lượng nghệ thuật của các tác phẩm nữa". Theo ông, sự thành công này không chỉ đến từ khối lượng bản thảo đồ sộ, mà còn bởi thái độ nghiêm cẩn của người viết khi bước vào "địa hạt linh thiêng",nơi văn chương gặp gỡ lịch sử, lòng trung thành, và những hy sinh thầm lặng. Nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Chung khảo nhận xét: "Chất lượng của cuộc thi lần này tương đối cao, đặc biệt ở thể loại tiểu thuyết. Tuy thuộc loại hình sáng tác, nhưng nhiều tác phẩm tham dự cuộc thi đã gây ấn tượng mạnh, tạo xúc động cho người đọc, cho người đọc cảm giác vượt qua ranh giới sáng tác để tiệm cận tới tính chân thực, sống động của thực tiễn". Còn nhà văn Y Ban, thành viên hội đồng giám khảo, khẳng định: "Cuộc thi đã tập hợp được rất nhiều các nhà văn tên tuổi đang sung sức trên địa hạt văn chương. Tôi đánh giá rất cao chất lượng cuộc thi lần này, vì có nhiều tác phẩm mà các tác giả đi con đường sáng tạo riêng, chứ không theo lối truyền thống hay những tác phẩm văn chương mà chúng ta từng được thưởng thức và cảm nhận".

Trong bức tranh chung ấy, "Gió vẫn thổi giữa rừng nhiệt đới" được đánh giá là một tiểu thuyết có thi pháp mới, vừa kế thừa tinh thần hiện thực - triết lý của văn học truyền thống, vừa mạnh dạn thử nghiệm thi pháp hiện đại, với kết cấu montage điện ảnh, giọng kể pha trộn giữa điều tra và trữ tình, tác phẩm mở ra một không gian vừa thơ vừa lạnh, vừa nhân bản vừa rợn ngợp bởi chân lý được phơi bày.

"Gió vẫn thổi giữa rừng nhiệt đới" theo chân Lãnh Hoàng Bách, Đường Hoa, Công Triện và Lưu Bạch Đàn trong hành trình truy tìm bản chất những "cái chết tự chọn" giữa đô thị, nơi bi kịch cá nhân dần hé lộ một đại án dữ liệu vô hình.Phía sau màn hình là mạng lưới thao túng sinh trắc học, rửa tiền qua ví điện tử và bóng dáng kẻ ẩn danh MrX- biểu tượng cho tội phạm trong thời đại số.Không chỉ là tiểu thuyết hình sự - trinh thám, tác phẩm của Dương Bình Nguyên là ẩn dụ về đạo đức và ký ức, nơi ánh sáng, gió, nước, rừng và lửa trở thành biểu tượng của sự thật, cội nguồn và tự huỷ.Nhưng vượt lên yếu tố hình sự, tiểu thuyết là một ẩn dụ lớn về đạo đức và ký ức: nơi ánh sáng không chọn bên, chỉ phơi ra điều con người muốn giấu.Giữa thế giới công nghệ lạnh lùng, Dương Bình Nguyên chọn cách viết dịu dàng và sâu sắc, như làn gió vẫn thổi qua rừng nhiệt đới, mang theo hơi ấm nhân tính giữa dữ liệu và ký ức đang dần bị số hóa.

Nhận xét về tác phẩm, giám khảo - nhà văn Sương Nguyệt Minh cho rằng, "Gió vẫn thổi giữa rừng nhiệt đới" là tiểu thuyết "khác biệt, mới mẻ và đột phá". Anh nhận định: "Gió vẫn thổi qua rừng nhiệt đới" của Dương Bình Nguyên lại mở ra một không gian khác, cuộc chiến chống tội phạm trên mặt trận an ninh mạng. Tội phạm ở đây không tên, không hình dáng, không mặt mũi, ẩn khuất trong cõi mạng vô hình.Văn mới mẻ, tươi xanh, giàu suy tư. Truyện không đi theo trật tự tuyến tính, mà phân mảnh, rời rạc, phá vỡ hệ thống cốt truyện truyền thống. Có thể nói, cùng với "Nơi trăng không hát bóng", tiểu thuyết "Gió vẫn thổi qua rừng nhiệt đới" đã làm cho cuộc thi này khác biệt, mới mẻ, tươi sáng hơn... bằng cái chất văn tươi xanh, giàu triết luận và sâu sắc".

Dương Bình Nguyên từng là một trong những cây bút được yêu mến đầu thập niên 2000 với các tập truyện "Làng nhan sắc", "Về lại thiên đường", "Hoa ẩn hương", "Giày đỏ", "Chuyện tình Paris".Sau quãng lặng 15 năm, anh trở lại với một giọng văn hoàn toàn mới, sắc lạnh hơn, từng trải hơn, và thấm đẫm chiều sâu nhân sinh.Từ người viết về tuổi trẻ và ký ức, anh trở thành người kể chuyện về con người trong thế giới dữ liệu, phản chiếu những xung đột đạo đức và nỗi cô đơn của thời đại công nghệ.Sự trở lại này không chỉ là một dấu mốc cá nhân, mà còn là tín hiệu cho sự chuyển mình của cả một thế hệ nhà văn Công an trước thách thức mới của văn học đương đại.

"Gió vẫn thổi giữa rừng nhiệt đới" được nhận định là một bước tiến mới mẻ của văn học đề tài công an, khi đưa bạn đọc từ chiến tuyến hiện thực đến những vùng mờ của tâm lý và công nghệ.Giải thưởng này không chỉ vinh danh một tiểu thuyết mới, mà còn ghi nhận sự trở lại đầy cảm xúc của Dương Bình Nguyên, nhà văn từng chạm đến trái tim tuổi trẻ, nay viết bằng sự tỉnh táo, sâu sắc và nhân hậu của một người thấu hiểu bóng tối và ánh sáng trong chính con người.

Dương Bình Nguyên (tên thật: Dương Văn Toàn) sinh năm 1979 tại Thái Nguyên, tốt nghiệp Học viện An ninh nhân dân, hiện đang là mang quân hàm Thượng tá, Trưởng Ban Chuyên đề, Truyền hình Công an nhân dân (ANTV), Bộ Công an.