Không ít người từng trải qua cảm giác quen thuộc: nửa đêm tỉnh giấc vào khoảng 3–4 giờ sáng, mắt mở thao láo, trằn trọc mãi mà không thể ngủ lại. Ban đầu, nhiều người cho rằng đó chỉ là rối loạn giấc ngủ tạm thời. Nhưng theo các chuyên gia, nếu tình trạng này lặp đi lặp lại, rất có thể cơ thể đang gửi đi những tín hiệu cảnh báo bệnh lý.
Thức dậy sớm là mấy giờ thì được coi là bất thường?
Trong y học, "thức dậy sớm" không đơn thuần là dậy sớm để đi làm hay tập thể dục, mà là tình trạng đã ngủ được một thời gian rồi bất ngờ tỉnh giấc giữa đêm và không thể ngủ lại.
Cụ thể, nếu bạn thường xuyên tỉnh giấc từ khoảng 2-4 giờ sáng, cảm giác tỉnh táo như buổi sáng và không thể tiếp tục giấc ngủ, thì đây được xem là thức dậy sớm bệnh lý. Hệ quả là thời gian ngủ bị rút ngắn, dẫn đến mệt mỏi, buồn ngủ ban ngày, giảm khả năng tập trung và hiệu suất làm việc.
Nếu tình trạng này kéo dài, người bệnh còn có thể xuất hiện các biểu hiện khó chịu khác như hồi hộp, tức ngực, đau bụng hoặc tâm trạng bất ổn.
Các bác sĩ cho biết, thức dậy sớm 1–2 lần rải rác có thể chỉ là phản ứng sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu xảy ra từ 3 lần mỗi tuần trở lên, kéo dài trên một tháng, kèm theo mệt mỏi, suy giảm trí nhớ, tinh thần sa sút, thì cần đặc biệt lưu ý.
4 nhóm bệnh thường liên quan đến tình trạng thức dậy sớm
1. Bệnh tim mạch
Ở người mắc bệnh mạch vành, tình trạng hẹp mạch máu có thể khiến huyết áp và tuần hoàn tim thay đổi vào ban đêm, dẫn đến thiếu máu cơ tim, gây đau thắt ngực và làm người bệnh tỉnh giấc.
Với người suy tim, khi nằm ngủ, lượng máu dồn về phổi nhiều hơn, dễ gây cảm giác khó thở, hụt hơi, buộc phải tỉnh dậy giữa đêm.
Các chuyên gia khuyến cáo: nếu tỉnh giấc kèm đau ngực, khó thở, nên ngồi dậy hoặc kê cao nửa thân trên để dễ thở, nới lỏng quần áo. Trường hợp triệu chứng nặng hoặc không thuyên giảm, cần gọi cấp cứu ngay.
2. Rối loạn đường huyết
Người mắc đái tháo đường, đặc biệt là khi kiểm soát đường huyết kém, rất dễ bị thức giấc ban đêm. Đường huyết cao khiến thận phải tăng đào thải đường qua nước tiểu, dẫn đến đi tiểu đêm nhiều lần. Đồng thời, cảm giác khát nước cũng khiến giấc ngủ bị gián đoạn.
Để cải thiện, người bệnh cần theo dõi đường huyết đều đặn, điều chỉnh chế độ ăn và thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ, hạn chế uống nhiều nước hoặc ăn đồ ngọt trước khi đi ngủ.
3. Trầm cảm và rối loạn lo âu
Thức dậy sớm được xem là triệu chứng điển hình của trầm cảm. Người bệnh thường tỉnh sớm hơn bình thường 1-2 giờ, sau đó không thể ngủ lại, kèm theo tâm trạng u uất, buồn bã, mất hứng thú với các hoạt động quen thuộc.
Các chuyên gia tâm lý khuyên rằng, khi tỉnh giấc giữa đêm, không nên nhìn đồng hồ hay dùng điện thoại vì sẽ làm tăng lo âu. Thay vào đó, có thể thử hít thở sâu, thư giãn cơ thể. Nếu cảm xúc tiêu cực kéo dài, việc tìm đến chuyên gia tâm lý là cần thiết.
4. Cường giáp và giai đoạn mãn kinh
Người bị cường giáp có nồng độ hormone tuyến giáp cao, khiến cơ thể luôn trong trạng thái "kích hoạt", tim đập nhanh, ra mồ hôi đêm và dễ tỉnh giấc sớm.
Trong khi đó, phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh do suy giảm estrogen sẽ gặp tình trạng rối loạn điều hòa thân nhiệt, nóng bừng, đổ mồ hôi ban đêm, từ đó làm giấc ngủ bị gián đoạn.
Với hai nhóm này, việc điều trị nội tiết đúng cách, giữ môi trường ngủ mát mẻ, mặc đồ thoáng và duy trì thói quen sinh hoạt khoa học sẽ giúp cải thiện giấc ngủ.
Làm gì để hạn chế tình trạng thức dậy sớm?
Các chuyên gia khuyến nghị, nếu thức dậy sớm xảy ra thường xuyên, người bệnh nên đi khám để tìm nguyên nhân. Bên cạnh đó, một số thói quen đơn giản có thể giúp cải thiện giấc ngủ:
Tăng tiếp xúc ánh nắng ban ngày, đặc biệt vào buổi chiều, để điều chỉnh nhịp sinh học.
Vận động vừa phải như đi bộ, yoga, thái cực quyền; tránh ngủ trưa quá lâu hoặc sau 15 giờ.
Giữ phòng ngủ tối, yên tĩnh, nhiệt độ lý tưởng khoảng 24-26°C.
Duy trì giờ ngủ - thức cố định, nên đi ngủ trước 23 giờ.
Khi tỉnh giấc giữa đêm, tránh lật qua lật lại hoặc vận động mạnh, vì sẽ khiến cơ thể càng tỉnh táo hơn.
Giấc ngủ không chỉ là thời gian nghỉ ngơi mà còn là "thước đo" sức khỏe. Nếu cơ thể liên tục đánh thức bạn vào nửa đêm, đừng vội bỏ qua - đó có thể là lời nhắc nhở quan trọng để bạn lắng nghe và chăm sóc sức khỏe của mình đúng lúc.