Trao cho phụ nữ một điểm tựa chính là cách mà Unilever Việt Nam đã và đang đồng hành trong gần 20 năm qua, thông qua dự án Khởi đầu mới.
Từ cuối năm 2018 đến 2019, chị Hoàng Bích Ngọc, tỉnh Lạng Sơn liên tiếp gặp những biến cố lớn: nhà cháy, dịch tả lợn châu Phi và dịch cúm gia cầm khiến việc chăn nuôi của chị liên tiếp thất bại. Chỉ trong một đêm, 5000 con vịt của chị mất trắng. Gia tài trong tay vỏn vẹn chỉ có 200.000 đồng.
Giữa lúc tưởng chừng như không còn lối thoát, cơ duyên đã đến với chị Ngọc khi chị được tham gia lớp Khởi sự kinh doanh Phụ nữ Việt tự tin làm kinh tế, nằm trong khuôn khổ Dự án Khởi đầu mới, tại huyện Bình Gia do Hội Liên hiệp Phụ nữ kết hợp với Unilever tổ chức. Thời điểm đó, toàn bộ số tiền chị mang theo xuống lớp học chỉ vỏn vẹn 200.000 đồng.
Khó khăn chồng chất, cùng với đó là những định kiến ngàn đời bủa vây lấy người phụ nữ dân tộc thiểu sổ.
Hành trình của chị Ngọc luôn gắn với hình ảnh trang giấy trắng. Khi tham gia các lớp dạy về kiến thức kinh doanh, chị xin từng tờ giấy trắng và cần mẫn ghi chép những bài học từ thầy giáo. Bản thân chị cũng là một trang giấy trắng trong tất cả — chưa từng kinh doanh, chưa từng quản lý tài chính, chưa từng đứng trước đám đông để trình bày ý tưởng. Nhưng chính từ sự trắng tinh khôi ấy, chị đã bắt đầu viết nên câu chuyện khởi nghiệp của đời mình bằng sự kiên trì, học hỏi và niềm tin vào một "khởi đầu mới". "Khi thầy cô giảng được 10 chữ thì tôi phải vào đầu được 8-9 chữ rồi. Mình không thông minh thì mình phải chép, viết để mình nhớ", chị nói.
Chị nhớ như in và kể lại: Tôi đã gặp thầy Vũ Hòa, Thầy đã giảng cho tôi là làm kinh tế thì phải có các bước, 1 là kế hoạch kinh doanh, 2 là tìm đầu ra cho sản phẩm, 3 là … 3 là thương hiệu."
Lần đầu tiên, người phụ nữ dân tộc Tày nhận ra, mình không đi học nên mình không biết những kiến thức đấy, chỉ làm theo bản năng nên thất bại chồng chất thất bại.
Những kiến thức học được không chỉ là lý thuyết suông. Chị áp dụng ngay vào thực tế: lập phương án kinh doanh, tính toán chi phí, và đặc biệt là kỹ thuật phòng chống bệnh cho đàn vật nuôi.
Sự ham học này đã mang lại quả ngọt cho chị. Từ đó, dự án vịt đầu xanh thả suối của chị ra đời. Đặc biệt, chị đã tạo ra sự khác biệt bằng cách nuôi vịt theo hướng bền vững, sử dụng men vi sinh, không lạm dụng hóa chất, tạo tác động tích cực đến thiên nhiên, hướng đến nền kinh tế xanh.
Không bằng lòng với những gì đã đạt được, năm 2023, chị tiếp tục mạnh dạn tham gia Cuộc thi "Khi Phụ nữ làm chủ" do Unilever phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) tổ chức tại Hà Nội. Trong số 500 hồ sơ, chị được chọn vào top 20. Kết quả này nằm ngoài tưởng tượng của chị. Chị thành thật nói với người tổ chức: "Em xuống đây thi em không có tiền đâu. Chị đừng lừa em nhé!". Chỉ đến khi chương trình xác nhận, chị mới tin đây là sự thật.
Tuy vậy, khi xuống Hà Nội dự thi, một lần nữa, những lo sợ, tự ti của người phụ nữ dân tộc thiểu số đã nhiều lần từng khiến chị muốn bỏ cuộc. Đây là lần đầu tiên chị nghe đến những khái niệm như quay phim, làm video Viral, livestream.
Cho rằng cuộc thi này quá sức với một người phụ nữ dân tộc thiểu số, không thiếu những lời khuyên chị Ngọc rút lui: "Mày đi Đài truyền hình làm gì, chăn vịt là nổi tiếng lắm rồi!".
Nhưng nghị lực và tinh thần ham học một lần nữa giúp chị vượt qua. Chị tự mày mò làm video, học dựng hình, những điều vô cùng mới mẻ. Chính sự nỗ lực, ham học hỏi và tinh thần không khuất phục này đã mang về cho chị giải Nhì trong cuộc thi. Số tiền thưởng tuy không phải là quá lớn, nhưng đã giúp chị mua được 3.000 con vịt giống, hỗ trợ các phụ nữ trong thôn Nà Pái. Nhưng quan trọng hơn hết, đây là một trải nghiệm đầy thử thách nhưng cũng là bước ngoặt lớn trong hành trình phát triển bản thân của chị Ngọc, khi chị đã tự tin xuất hiện trên sóng truyền hình quốc gia và lan tỏa tinh thần dám nghĩ, dám làm đến những người phụ nữ trên khắp mọi miền tổ quốc.
Các lớp học trong khuôn khổ Dự án Khởi đầu mới đã mở ra cho chị Ngọc một thế giới kiến thức mới mẻ — từ lên ý tưởng khởi nghiệp, xây dựng thương hiệu, đến kỹ năng livestream và quảng bá sản phẩm. Từng bước một, chị chuyển mình từ một người phụ nữ rụt rè, ít nói thành một người chủ động, bản lĩnh và đầy quyết đoán. Giờ đây, chị không chỉ làm chủ công việc của mình mà còn truyền cảm hứng cho nhiều phụ nữ khác trong cộng đồng.
Hiện nay, chị Bích Ngọc là đầu tàu lan tỏa tinh thần làm kinh tế đến chị em phụ nữ khác. Chị đã thành lập Tổ chăn nuôi gồm 30 hội viên và Tổ trồng rừng với 20 hội viên. Đến nay, đời sống của nhiều chị em phụ nữ dân tộc ở Nà Pái đã ổn định hơn.
Là một người phụ nữ khuyết tật và làm mẹ đơn thân từ khi còn rất trẻ, chị Trần Thị Như Hoa, Nghệ An vẫn thường mô tả điểm xuất phát của mình là một con số âm. Ước mơ của chị Hoa chỉ còn gói gọn trong những gì đơn giản nhất, đó là tìm được một công việc đủ sống để nuôi bản thân và con nhỏ.
Nhưng 20 năm trước, để thực hiện ước mơ nhỏ nhoi này, chị Hoa vấp phải không ít định kiến.
Hành trình của chị Hoa không suôn sẻ từ đầu. Chị thử nhiều công việc. Đầu tiên là buôn bán hoa quả, nhưng khó khăn vì di chuyển, cộng thêm sức khỏe không cho phép bưng bê vác nặng, chị thất bại lần đầu tiên. Tiếp tục tìm đến các cửa hàng tạp hóa, xin làm bán hàng nhưng cái chị nhận được là những cái lắc đầu.
"Điều này cũng dễ hiểu, họ e ngại sức khỏe của tôi không thể đảm bảo được công việc", chị Hoa kể lại.
Sau hai lần thất bại đó, những suy nghĩ tiêu cực đến và đi nhiều lần trong tâm trí chị. Chị lo lắng cho tương lai của bản thân và con nhỏ. Thậm chí, đã có lúc thất vọng, chị nghĩ đến viễn cảnh xấu nhất là không nuôi được con mà phải gửi con đến trung tâm bảo trợ xã hội để cuộc sống của cháu đỡ vất vả hơn.
Bắt đầu từ chiếc máy may nhỏ, chị Hoa nhận làm gia công cho các cơ sở. Chị tìm đến những tiệm may nhỏ với mong muốn học hỏi nâng cao tay nghề. Không có kinh tế, chị đi sớm về muộn, làm những công việc phụ giúp lặt vặt để được học nghề. Một thời gian sau, chị Hoa chính thức trở thành thợ học nghề của một tiệm may nhỏ.
Năm 2020, chị đến với cuộc thi khởi nghiệp dành cho nữ giới do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (Hội LHPNVN) với "tài sản" là một chiếc máy may và một chiếc bàn là.
Nhờ những nỗ lực không ngừng, bước ngoặt của cuộc đời chị đã đến khi dự án tái chế vải vụn, tạo việc làm cho người khuyết tật của chị đã giành giải cao và nhận được tài trợ vốn từ Unilever Việt Nam.
Khoảnh khắc được nhận giải thưởng từ cuộc thi là khoảnh khắc chị không thể nào quên trong đời.
Nhờ khoản hỗ trợ của Unilever Việt Nam từ cuộc thi này, từ một tiệm may nhỏ, chị Hoa đã đầu tư máy móc, mặt bằng, phát triển thành một xưởng may, rồi thành HTX Sen Vàng như ngày nay.
Đến nay, HTX Sen Vàng của chị có 23 thợ, 2 xưởng may. Nói về thành quả hiện tại, chị cho rằng tất cả đều nhờ điểm xuất phát từ cuộc thi đó.
Ước mơ của chị Hoa hiện giờ không chỉ gói trong những mong ước cá nhân về một cuộc sống đủ ăn, đủ mặc, được công nhận như những người bình thường khác. Hiện tại chị theo đuổi một ước mơ lớn hơn, đó là hỗ trợ cho những người cùng cảnh ngộ.
Xuất phát từ ước mơ này, chị Hoa mở lớp dạy nghề cho những người khuyết tật. Lớp học nghề của chị Hoa có nhiều đối tượng, từ khiếm thính, giảm chức năng vận động… chị đều kiên nhẫn giảng giải. Chị đi học thêm về ngôn ngữ ký hiệu để giảng bài cho các học viên khiếm thính, rồi học thêm về kỹ năng sư phạm để có thể truyền đạt tốt hơn. Gặp chị giữa tháng 10 cũng là lúc chị vừa trở về từ Cần Thơ, tham gia lớp tập huấn về tư vấn chuyên sâu cho người khuyết tật. Chị không ngừng học hỏi để có thể đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng người yếu thế.
Trả lời về sức mạnh để chị có thể hoàn thành hết từng này công việc, chị Hoa nói: "Khi trái tim có đủ yêu thương thì mọi khó khăn đều có thể vượt qua."
"Và chỉ cần 1 điểm tựa, là sự hỗ trợ đến đúng lúc, cùng với sự cố gắng, từ những bước đi nhỏ, ai cũng có thể làm được những điều phi thường", chị Hoa cho hay.
Câu chuyện của chị Ngọc và chị Hoa chỉ là 2 trong số hàng nghìn phụ nữ đã được Unilever hỗ trợ trong suốt gần 20 năm qua.
Lựa chọn đối tượng hỗ trợ là phụ nữ bởi Unilever Việt Nam hiểu rằng, tiềm năng của những người phụ nữ là vô cùng to lớn. Bên cạnh đó, người phụ nữ thành công, họ sẽ cùng hỗ trợ cộng đồng của mình phát triển. Tuy thế, khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn, học hỏi kỹ năng cũng như sự tự ti, những định kiến từ xã hội đã cản trở việc phát huy tiềm năng của nữ giới. Xuất phát từ điều này, từ năm 2007, Unilever đã phối hợp cùng Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam triển khai một chương trình toàn diện nhằm hỗ trợ phụ nữ xây dựng sinh kế bền vững mang tên "Khởi đầu mới".
Sau gần 20 năm triển khai, mô hình đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. Đến nay, chương trình đã giúp cho hơn 90,000 phụ nữ trên khắp đất nước được tập huấn kỹ năng khởi sự kinh doanh, cấp vốn khởi sự không hoàn lại cho 167 đề án khởi nghiệp với tổng giá trị 2.75 tỷ đồng. Quỹ tài chính vi mô do Unilever phối hợp với Hội LHPN 8 tỉnh vận hành đã có hơn 50,000 lượt vay vốn để phát triển kinh tế. Và hơn thế nữa, những hoạt động này đã tiếp cận và truyền cảm hứng tới hơn 30 triệu phụ nữ Việt Nam.
Thiết kế: Hải An