Tốt nghiệp chuyên ngành mầm non, đang có dự định xin việc, chị T.M (TP.HCM) đọc được tin ứng tuyển của một cơ sở tư thục ở quận 7, liền háo hức nộp hồ sơ.
Bài đăng ghi "8-9 triệu", nhưng khi bước vào phỏng vấn, con số "tụt dốc" xuống 7-7,5 triệu (bằng đại học), kèm yêu cầu làm trọn cả thứ Bảy, sau thử việc mới "lên chính thức" 7,5 triệu; đóng bảo hiểm sau 3-6 tháng thì mỗi tháng trừ thêm khoảng 500 nghìn.
Trong hoạt động hằng ngày, chị nói giáo viên mầm non không chỉ xoay quanh chuyện “trông trẻ” mà còn làm đủ việc không tên: vệ sinh lớp, giặt khăn, rửa chén, trang trí lớp, làm đồ dùng học tập, cập nhật sổ theo dõi, chụp ảnh gửi phụ huynh, viết kế hoạch tuần, dựng kịch cho ngày lễ… Có hôm không kịp uống nước. Chưa kể áp lực phụ huynh, chỉ cần con bị trầy nhẹ hay xước da, cô giáo bị phản ứng ngay, có người nói nặng lời khiến tinh thần tụt đáy.
"Làm quần quật đến cuối tháng cầm lương mà ứa nước mắt", chị thở dài.
Câu chuyện của chị T.M không lẻ loi: thị trường tuyển dụng mầm non tư thục hiện hữu tình trạng "treo cao, trả thấp", mô tả việc nhẹ lương cao nhưng thực tế là KPI dày đặc, sự kiện liên miên, giờ giấc kéo dài và vô số áp lực "không tên".
Trên một số trang tuyển dụng, nhiều trường mầm non tư thục đăng tin tìm giáo viên với mức lương dao động 7-9 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, đáng chú ý là vị trí tạp vụ hoặc bảo mẫu tại cùng khu vực lại được trả từ 7,5 đến 8,5 triệu đồng, thậm chí không cần thử việc. Điều này khiến nhiều người so sánh và cho rằng: mức lương của giáo viên mầm non vẫn đang thấp một cách bất hợp lý, thậm chí chỉ tương đương cả bảo mẫu hoặc tạp vụ trong cùng một cơ sở.
Những tin tuyển dụng gây tranh luận
Tất nhiên, mọi nghề đều có giá trị riêng, không thể so sánh hơn kém. Nghề bảo mẫu hay tạp vụ cũng đòi hỏi sự chăm chỉ, tỉ mỉ và tinh thần trách nhiệm cao, với khối lượng công việc nặng nhọc, đặc biệt trong các trường tư thục có sĩ số đông.
Dù vậy, trong cùng một môi trường giáo dục, việc giáo viên, người trực tiếp giảng dạy, chăm sóc, giáo dục trẻ nhận thu nhập thấp hoặc tương đương lại cho thấy một nghịch lý trong cơ chế đãi ngộ giáo viên mầm non tư thục.
Không ít cô giáo tâm sự, dù có thâm niên chuyển môi trường vẫn được đề nghị 7,5 triệu, tương đương sinh viên mới ra trường. Ở chiều ngược lại, có trường chấp nhận trả 8-9 triệu, nhưng đi kèm là "gói áp lực": sự kiện hàng tuần, báo cáo, hình ảnh gửi phụ huynh liên tục, hỗ trợ chéo lớp khi thiếu người, chỉ tiêu chặt, trừ lương theo KPI…
Khác với khối công lập có bậc, hệ số và phụ cấp thâm niên, mầm non tư thục chủ yếu trả theo thoả thuận, tùy năng lực hoặc cảm nhận của nhà tuyển dụng. Không có thang bảng lương chuẩn khiến kinh nghiệm nhiều khi không được ghi nhận đúng giá trị.
Nhưng rốt cuộc, thị trường đã dựa vào điều gì để quyết định mức lương cho giáo viên mầm non?
Ảnh minh hoạ
Lương giáo viên mầm non thấp - vì sao?
Nói về vấn đề này, anh Mạnh Cường - quản trị viên của hội nhóm dành cho phụ huynh có con học mầm non, tiểu học với gần 200 nghìn thành viên cho rằng: Ngay trong nhóm của anh, tin tuyển dụng vẫn được “update” hàng ngày, chứng tỏ nhu cầu tìm giáo viên vẫn luôn tồn tại.
Vì vậy, nếu viện dẫn logic thị trường "cung - cầu" để lý giải lương thấp thì chưa chính xác, bởi nhu cầu tuyển giáo viên ở các trường tư luôn cao; dân số trẻ, trường - nhóm lớp mở mới đều đặn.
Nói công việc "nhàn" lại càng sai. Từ 6g sáng đón trẻ đến 6g tối trả trẻ, ở giữa là chuỗi việc không ngơi tay: an toàn, vệ sinh, dinh dưỡng, hoạt động học, theo dõi phát triển, giao tiếp phụ huynh, hồ sơ sổ sách, sự kiện. "Trên có quản lý, dưới có trẻ, hai vai là phụ huynh và gia đình", vai trò xã hội không hề thấp, vì giai đoạn 0-6 tuổi có tính quyết định đối với năng lực, nhân cách của trẻ sau này", người này nói.
Một chủ đề gây tranh luận về lương giáo viên, bảo mẫu
Đóng góp ý kiến vào chủ đề, nhiều người cũng đưa ra các góc nhìn khác nhau. Có ý kiến cho rằng, thị trường mầm non ở các thành phố lớn như TP.HCM hay Hà Nội dù rất sôi động, tuy nhiên, do không có khung lương chuẩn, các trường thường ấn định lương theo mức tối thiểu để dễ tuyển dụng hàng loạt.
Một giáo viên nhiều năm trong nghề cho rằng, khác với trường công có ngân sách nhà nước, trường tư thục tự chủ hoàn toàn. Học phí phải “gánh” mọi chi phí: mặt bằng, bảo mẫu, nhân viên hành chính, thực phẩm, điện nước, thiết bị, trang trí lớp, marketing, thuế…
Trong tổng chi đó, lương giáo viên thường chiếm 30-40%, nên để giữ học phí “cạnh tranh”, nhiều chủ trường buộc phải giữ lương giáo viên ở mức vừa phải. Một số nơi, thu nhập của giáo viên còn bị ảnh hưởng bởi số lượng trẻ đăng ký, hoặc chính sách “làm thêm - trừ nghỉ” nên càng thiếu ổn định.
Bên cạnh đó, dù nói rằng các cô học hành bài bản nhưng công việc của giáo viên mầm non vẫn bị định kiến là "lao động chân tay" mà mọi người cho là ai cũng có thể làm được kiểu cho trẻ con ăn, cho chơi, vệ sinh... Trông nhiều trẻ 1 lúc thì cũng chỉ là "cần cù bù thông minh". Thực tế, giáo viên mầm non hiện đại phải nắm kiến thức về tâm lý, dinh dưỡng, kỹ năng an toàn, quan sát phát triển và cả kỹ năng sư phạm mềm.
Họ vừa là cô giáo, vừa là bảo mẫu, y tá, diễn viên, nhiếp ảnh gia, người kể chuyện, và nhà quản trị cảm xúc. Nhưng vì phần lớn công việc diễn ra “sau cánh cửa lớp học”, không được nhìn thấy, nên xã hội ít khi định giá đúng công sức ấy.
Ngoài ra một vài người có kinh nghiệm cũng chỉ ra, thị trường trường mầm non tư đa dạng, nhiều cấp, có sự phân tầng. Trường đầu tư cao (cơ sở vật chất - chương trình - tỉ lệ giáo viên/trẻ) thường trả tốt hơn.
Tuy nhiên, trường đầu tư cao cũng liên tục tuyển sinh cô giáo, nghĩa là họ cũng tình trạng thiếu giáo viên, vậy sao các cô có thu nhập thấp không ứng tuyển vào các trường tốt hơn?
Ở đây khác nhau ở năng lực, chứ không chỉ là kỹ năng đơn thuần đón trẻ, dạy hát vài bài, hay làm luôn chân luôn tay quản trẻ, vệ sinh... Trả lương cao nhưng họ cũng đòi năng lực cao: tiếng Anh, phương pháp quốc tế, quan sát đánh giá theo chuẩn, kế hoạch cá nhân hóa… Không phải ai cũng sẵn sàng hoặc kịp bồi dưỡng để nhảy nấc thang đó. Hệ quả: nhiều cô bị "kẹt" ở các cơ sở học phí thấp, trung bình với biên độ lương hẹp.
"Mình nghĩ lương thấp hay cao phụ thuộc vào trình độ của giáo viên. Trình độ tốt vào trường tốt thì lương cao. Trình độ mới ra trường vào trường có mức học phí thấp thì lương chưa tốt. Các bạn giáo viên cần nâng cao năng lực bản thân để có cơ hội vào các trường tốt thôi", một phụ huynh nêu ý kiến.
Từng làm ở hai hệ thống lương cao, thấp khác nhau, 1 cô giáo ở TP.HCM đối chiếu thực tế: nơi lương 6 triệu (bằng ĐH) thì công việc cơ bản, ít dự giờ, ít sự kiện; nơi trả 8,5 triệu thì việc "quá trời": sự kiện hàng tuần, kế hoạch đưa là chạy, khối lá thiếu người là đi phụ lớp khác; KPI đụng đâu trừ đó. Không dễ có chỗ vừa lương cao vừa áp lực thấp, nhiều cô thừa nhận thực tế "đổi áp lực lấy thu nhập".
Một số chuyên gia cho rằng, để giữ người trong nghề, cần có khung chuẩn năng lực và lộ trình thăng tiến rõ ràng thay vì chỉ dừng ở mức lương thỏa thuận. Bồi dưỡng kỹ năng, xây dựng môi trường làm việc an toàn và tôn trọng cũng là cách giúp giáo viên mầm non gắn bó lâu dài hơn.
Thực tế cho thấy, giáo viên mầm non không chỉ là người giữ trẻ, mà là người đặt nền móng đầu tiên cho nhân cách, thói quen và cảm xúc của con người. Họ xứng đáng được nhìn nhận đúng và sống được bằng nghề của mình.