Có thể có cơ sở khoa học đằng sau “Hội chứng con gái cả”
Chị gái cả của bạn chắc chắn sẽ thấy được “minh oan” sau bài này.
Lớn lên trong vai trò là con cả, tác giả Y.L. Wolfe luôn cảm thấy ranh giới giữa “vai trò làm con” và “vai trò làm mẹ” của mình bị mờ nhạt.
“Lúc em trai út của tôi ra đời, tôi gần 11 tuổi. Tôi thấy mình phải có trách nhiệm với em, thậm chí ngồi canh chừng bên nôi chỉ để chắc rằng em an toàn,” Wolfe – con cả trong gia đình bốn anh chị em – chia sẻ với HuffPost.
“Không phải tôi nghĩ mẹ mình không đủ năng lực, mà chỉ là tôi cảm thấy lúc đó, cả hai chúng tôi đều đang gánh vác trách nhiệm cho cả gia đình. Cứ như thể tôi là ‘mẹ thứ hai’, chứ không còn là chị gái nữa.”
Wolfe rất quen thuộc với khái niệm “hội chứng con gái cả” (Eldest Daughter Syndrome). Cụm từ này tràn ngập trên mạng, từ các bài viết than thở đến những dòng tweet hài hước kiểu: “Nếu bạn là con cả và lại là con gái, bạn xứng đáng được bồi thường tài chính.”
Dù “hội chứng con gái cả” chỉ là một khái niệm tâm lý đại chúng – không có trong cẩm nang DSM-V – nhưng một nghiên cứu mới của Đại học California (UCLA) cho thấy, hiện tượng này thực ra có thể có nền tảng khoa học.
Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng những bé gái đầu lòng có xu hướng trưởng thành sớm hơn – đặc biệt là về mặt xã hội và nhận thức – giúp các em có thể hỗ trợ mẹ chăm sóc những đứa trẻ nhỏ hơn. Cụ thể, nhóm nghiên cứu tìm thấy mối tương quan giữa dấu hiệu dậy thì tuyến thượng thận sớm ở các bé gái đầu lòng và mức độ căng thẳng trong thai kỳ của người mẹ.
Giáo sư Jennifer Hahn-Holbrook, đồng tác giả nghiên cứu, lý giải:
“Khi người mẹ trải qua giai đoạn mang thai đầy căng thẳng, cơ thể họ có xu hướng ‘lập trình’ để con gái trưởng thành sớm về mặt xã hội. Điều này giúp người mẹ sớm có một ‘trợ lý trong tổ ấm’, góp phần giữ cho các con sau này được sống sót trong môi trường khó khăn.”
Điều thú vị là sự trưởng thành sớm này không liên quan đến phát triển sinh dục (như có kinh nguyệt hay phát triển ngực), mà chỉ là sự chín chắn về nhận thức và cảm xúc. Tức là, những cô con gái cả sẽ đủ lớn để chăm em, nhưng chưa đủ tuổi để làm mẹ – nhờ vậy vẫn gắn bó với vai trò “chị cả trông em”.
Hiện tượng này không xuất hiện ở con trai hoặc những bé gái không phải con đầu. Các nhà nghiên cứu cho rằng, do bé trai thường ít tham gia chăm sóc em nhỏ hơn nên thiếu động lực tiến hóa để phát triển kỹ năng xã hội sớm.
Nghiên cứu kéo dài 15 năm, theo dõi các gia đình từ khi mang thai đến khi con cái bước vào tuổi thiếu niên. Kết quả cho thấy: những bé gái đầu lòng có mẹ trải qua căng thẳng thai kỳ cao thường trưởng thành nhanh hơn đáng kể.
Tuy nhiên, “gánh nặng” này cũng có mặt tích cực. Một số nghiên cứu trước đó cho thấy con gái cả thường có xu hướng thành công hơn trong học tập, sự nghiệp và vị trí lãnh đạo.
Đối với Wolfe – người từng cảm thấy mình như “người mẹ thứ hai” – kết quả này hoàn toàn không khiến cô ngạc nhiên.
“Tôi dậy thì sớm, nhưng có lẽ sự trưởng thành trong nhận thức của tôi còn đến sớm hơn,” cô nói.
Nghiên cứu này cũng góp phần làm rõ lĩnh vực ‘lập trình thai nhi’ (fetal programming) – nghiên cứu cách môi trường và cảm xúc của người mẹ trong thai kỳ ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của con cái.
Nhà nhân chủng học Molly Fox, đồng tác giả nghiên cứu, nhận định:
“Khi còn trong bụng mẹ, thai nhi có thể ‘nhận tín hiệu’ về thế giới bên ngoài, từ đó cơ thể điều chỉnh để thích nghi tốt nhất với môi trường mà nó sắp đối mặt.”
Nói cách khác – việc những cô con gái cả trở nên chín chắn, nhạy cảm và “giống mẹ” hơn không chỉ là ngẫu nhiên hay gánh nặng xã hội. Có thể đó là sự thích nghi tự nhiên đã được hình thành ngay từ trong bụng mẹ.
“Làm con gái cả là một vai trò đặc biệt – vừa gần gũi với mẹ, vừa là người chăm lo cho các em. Có lẽ chúng ta sinh ra đã được ‘lập trình’ cho điều đó,” Fox nói thêm.
Một kết luận khiến bao chị gái cả trên đời này – dù đôi khi thấy mệt mỏi – cũng có thể mỉm cười tự hào.
Nguồn: The Huffington Post
Email: