Không phải rượu bia, có 4 món “phá gan” bậc nhất nhưng nhiều người Việt vẫn chủ quan ăn nhiều mỗi ngày

Bệnh gan nhiễm mỡ liên quan đến rối loạn chuyển hóa không do rượu bia đang trở thành vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt ở những người thừa cân hoặc béo phì. Tình trạng này xảy ra khi mỡ tích tụ quá mức trong gan, gây viêm và tổn thương mô, dẫn đến xơ gan. Các chuyên gia y tế và dinh dưỡng nhấn mạnh rằng có một số thực phẩm là “kẻ thù” của gan nếu lạm dụng, cần hạn chế để giảm tích tụ mỡ, viêm và nguy cơ xơ gan.

Thức ăn nhanh

Thức ăn nhanh thường chứa hàm lượng cao chất béo bão hòa và fructose – hai yếu tố thúc đẩy tích tụ mỡ trong gan. Tiến sĩ Ani Kardashian, phó giáo sư y khoa chuyên về bệnh gan tại Trường Y Keck, Đại học Nam California (Mỹ), cảnh báo: “Sự tích tụ mỡ theo thời gian có thể đẩy nhanh quá trình tổn thương gan, dẫn đến xơ gan hoặc sẹo gan”.

Một nghiên cứu năm 2023 trên tạp chí Clinical Gastroenterology and Hepatology cho thấy, những người béo phì hoặc tiểu đường - nhóm có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cao - có lượng mỡ gan tăng đáng kể nếu 20% lượng calo nạp vào cơ thể là từ thức ăn nhanh. Nghiên cứu năm 2020 trên Frontiers in Public Health phát hiện, ăn đồ chiên 2 lần/tuần làm nguy cơ gan nhiễm mỡ tăng gấp đôi, thậm chí lớn hơn rủi ro từ béo phì.

Theo chuyên gia dinh dưỡng Annie Guinane từ Đại học Chicago. Bà khuyên: “Nếu buộc phải chọn thức ăn nhanh, hãy ưu tiên phần thịt nạc như gà hoặc cá, kết hợp với chất xơ từ ngũ cốc nguyên hạt hoặc rau củ”.

Thực phẩm mặn, chứa nhiều muối

Đồ ăn mặn không chỉ gây viêm mà còn dẫn đến tổn thương gan, đặc biệt ở giai đoạn cuối hoặc xơ gan, khi muối gây ứ dịch bụng và tăng nguy cơ nhiễm trùng, suy thận. Tiến sĩ Kardashian nhấn mạnh: “Muối là vấn đề lớn đối với bệnh nhân gan”.

Phân tích tổng hợp từ bảy nghiên cứu năm 2022 trên Journal of Food Science & Nutrition cho thấy chế độ ăn nhiều muối làm nguy cơ tăng gấp đôi bệnh gan nhiễm mỡ do rối loạn chuyển hóa. Một nghiên cứu khác cùng năm liên kết chế độ ăn có lượng muối cao với nguy cơ tử vong sớm gấp đôi ở bệnh nhân xơ gan.

Chuyên gia gợi ý mọi người nên chọn thực phẩm nguyên cám thay vì sản phẩm đóng gói và chế biến sẵn, đồng thời cân nhắc lượng muối bên trong món ăn trước khi dùng bữa.

Nước ngọt và đồ uống có đường

Nước ngọt chứa nhiều calo rỗng và siro ngô cao fructose, dẫn đến tăng cân và mỡ gan trực tiếp. Tiến sĩ Kardashian lưu ý loại nước này là một trong những yếu tố gây béo phì và tích tụ mỡ gan. Lượng đường dư thừa sẽ dễ dàng chuyển hóa thành mỡ trong gan, làm tăng triglyceride và giảm cholesterol tốt (HDL).

Nghiên cứu năm 2023 trên JAMA chỉ ra, uống 1 lon/ngày tăng nguy cơ tử vong do bệnh gan 68%. Chuyên gia Kardashian khuyên mọi người tránh hoàn toàn đồ uống chứa fructose kết hợp chất béo/calo rỗng, ưu tiên chọn nước lọc hoặc trà thảo mộc không đường, nước chanh tươi.

Thực phẩm siêu chế biến

Thực phẩm siêu chế biến như bánh kẹo đóng gói, ngũ cốc đường, xúc xích, thịt chế biến sẵn… chứa nhiều đường, chất béo xấu, muối và hóa chất. Việc tiêu thụ thường xuyên những thực phẩm này sẽ tạo gánh nặng lớn lên gan. Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa trong thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng tích tụ mỡ xung quanh gan.

Nghiên cứu năm 2023 trên tạp chí Nutrients cho thấy tiêu thụ nhiều loại thực phẩm này tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ lên 42% trong khi nghiên cứu 2022 liên kết chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn với mỡ và sẹo gan tăng. Tiêu thụ nhiều thực phẩm này cũng làm tích tụ mảng bám trong động mạch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Theo EverydayHealth