Việc “sai vặt” con cái nếu hiểu đúng nghĩa và áp dụng khéo léo. Thực chất, đây là một cách giúp con trưởng thành, biết trách nhiệm và biết quan tâm đến người khác. Dưới đây là phân tích chi tiết về vấn đề này:
Bố mẹ có nên sai vặt con cái không?
Nên, nhưng cần đúng cách và phù hợp với độ tuổi. Sai vặt con không có nghĩa là “ra lệnh” hay “bắt buộc”, mà là hướng dẫn con tham gia vào những công việc phù hợp để rèn luyện tính tự lập, kỷ luật và tinh thần trách nhiệm.
Nếu lạm dụng hoặc sai khiến con như một “người giúp việc nhỏ”, con có thể phản ứng ngược: chống đối, bực bội, hoặc sợ hãi trách nhiệm.
Bố mẹ có thể bắt đầu sai vặt con từ khi nào?
Từ khoảng 2 tuổi trở lên, trẻ đã có thể bắt đầu làm một số việc nhỏ theo chỉ dẫn.
Đến 4–5 tuổi, con có thể làm nhiều việc đơn giản hơn một cách chủ động hơn.
Từ 6 tuổi trở lên, trẻ có khả năng ghi nhớ, lên kế hoạch và thực hiện nhiệm vụ với trách nhiệm cao hơn.
Lợi ích của việc “sai vặt” con
Rèn tính tự lập: Con học cách không phụ thuộc quá nhiều vào bố mẹ.
Biết giúp đỡ và sẻ chia: Con cảm nhận được giá trị của việc đóng góp vào gia đình.
Phát triển kỹ năng sống: Như gấp quần áo, dọn bàn ăn, chuẩn bị sách vở…
Tăng sự tự tin: Khi được giao nhiệm vụ và hoàn thành, con cảm thấy mình “có ích”.
Gắn kết gia đình: Con thấy mình là một phần quan trọng trong nếp sống gia đình.
Bố mẹ nên sai vặt con như thế nào theo độ tuổi?
| Độ tuổi | Việc phù hợp | Cách sai vặt hiệu quả |
|---|---|---|
| 2–3 tuổi | Cất đồ chơi, lấy khăn lau, bỏ rác vào thùng | Nói nhẹ nhàng, chỉ rõ từng bước, làm mẫu |
| 4–5 tuổi | Gấp quần áo đơn giản, dọn bàn ăn, lấy giúp đồ vật | Khuyến khích, khen ngợi, biến thành trò chơi |
| 6–8 tuổi | Chuẩn bị đồ đi học, giúp nhặt rau, quét nhà | Cho con tự lên lịch, tăng dần trách nhiệm |
| 9–12 tuổi | Nấu món đơn giản, phơi đồ, dọn phòng | Giao nhiệm vụ rõ ràng, kèm mốc thời gian cụ thể |
| 13+ tuổi | Trông em, mua đồ, tự quản lý chi tiêu nhỏ | Giao việc như người lớn, tôn trọng ý kiến con |
Lưu ý khi sai vặt con
Đừng sai vặt khi con đang mệt, đang làm bài hoặc đang chơi hăng say (trừ việc cần thiết).
Không dùng sai vặt như hình thức trừng phạt.
Luôn cảm ơn và khen con khi con giúp đỡ tốt.
Nên cho con quyền lựa chọn hoặc sắp xếp việc vặt theo sở thích nếu có thể.
Gợi ý cho mẹ cách sai vặt con theo độ tuổi
Dưới đây là gợi ý cách "sai vặt" con theo từng độ tuổi bằng những lời nói khéo léo, vừa giúp con hợp tác vui vẻ, vừa rèn được kỹ năng sống:
2–3 tuổi: Giai đoạn bắt chước và làm theo
Lời nói gợi ý:
“Con giúp mẹ cất đồ chơi vào giỏ nhé, ai làm nhanh hơn nào?”
“Lấy giúp mẹ cái khăn, mình cùng lau tay nhé!”
Lưu ý: Nói ngắn gọn, cụ thể; nên làm mẫu trước và biến thành trò chơi.
4–5 tuổi: Thích được khen và khẳng định bản thân
Lời nói gợi ý:
“Con gấp giúp mẹ cái khăn này được không? Mẹ thấy con làm đẹp lắm!”
“Con có thể bày thìa lên bàn ăn được không? Việc này chỉ người giỏi như con mới làm được đó.”
Lưu ý: Khen đúng lúc, dùng lời nói tích cực; cho con cảm giác mình là “người có ích”.
6–8 tuổi: Bắt đầu hiểu về trách nhiệm
Lời nói gợi ý:
“Con kiểm tra giúp mẹ hôm nay con có đủ đồ đi học chưa nha?”
“Con giúp mẹ nhặt rau, hôm nay mình cùng nấu bữa ăn đặc biệt nhé.”
Lưu ý: Giao việc rõ ràng, có thời gian cụ thể; lồng ghép bài học về sự chăm chỉ, trách nhiệm.
9–12 tuổi: Giai đoạn muốn thể hiện bản thân
Lời nói gợi ý:
“Con giúp mẹ phơi đồ đi, xong việc mẹ con mình cùng xem phim nhé.”
“Mẹ tin con có thể tự dọn góc học tập sạch đẹp như con mong muốn.”
Lưu ý: Không quá “ra lệnh”, hãy để con cảm thấy đây là việc của chính mình, được tin tưởng và tôn trọng.
13 tuổi trở lên: Giai đoạn muốn được độc lập
Lời nói gợi ý:
“Con sắp xếp giúp mẹ đi siêu thị nha, mẹ có ghi sẵn danh sách rồi.”
“Mẹ cần con trông em một chút, hôm nay mẹ có việc gấp.”
Lưu ý: Giao việc như một người trưởng thành; kèm theo niềm tin và lời cảm ơn trân trọng.
Email: