Bạn ngồi trong phòng khách chơi xếp hình cùng con, thỉnh thoảng giúp bé một tay. Tưởng chẳng tốn chút sức lực nào, nhưng cuối ngày lại kiệt sức, chẳng làm nổi việc gì. Đêm đến, bạn than thở với gia đình, nhưng nhận lại là ánh mắt ngờ vực: "Có gì đâu mà mệt? Chỉ là ngồi chơi với con thôi mà!".
Tại sao khi con thức, dù bạn không làm gì cũng thấy mệt lả, nhưng khi con ngủ, lại có thể lướt điện thoại, xem phim đến 2 giờ sáng vẫn tỉnh táo? Liệu có phải bạn quá nhạy cảm hay "ảo tưởng" về sự mệt mỏi này?
Câu trả lời từ khoa học thần kinh: Sự mệt mỏi của bạn là HOÀN TOÀN CÓ THẬT.
Việc chăm sóc trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi, khiến não bộ hoạt động ở cường độ cao, tiêu hao năng lượng khủng khiếp dù bạn chẳng vận động tay chân.
Ảnh minh hoạ
01. Vì sao "trông con" lại tốn năng lượng đến thế?
Năm 2010, nghiên cứu "Attention, Uncertainty and Free-Energy" (Đại học London) đã giải thích cơ chế này: Não bộ là một "cỗ máy dự đoán". Để tiết kiệm năng lượng, nó liên tục đưa ra phán đoán về những gì sắp xảy ra, dựa trên kinh nghiệm quá khứ. Khi môi trường ổn định (ví dụ: đi bộ trong công viên quen thuộc), não ở trạng thái "năng lượng thấp" (low free-energy), tiêu hao ít sức lực.
Khi môi trường bất ổn (ví dụ: lái xe trong bão tuyết), não phải liên tục xử lý thông tin mới, điều chỉnh dự đoán, khiến "năng lượng tự do" (free-energy) tăng vọt, gây ra cảm giác kiệt sức.
Một đứa trẻ chính là "cơn bão" với não bộ của bạn: Bạn nghĩ bé sẽ ngồi yên đọc sách, nhưng ngay lập tức, bé xé sách. Bạn tưởng bé ăn ngoan, nhưng bát cơm bị ném xuống sàn. Bạn vừa yên tâm vì con đã ngủ, thì chỉ một tiếng động nhỏ cũng khiến bé khóc ré lên...
Trên bề mặt, bạn chỉ đang chơi xếp hình hay đọc truyện cùng con. Nhưng thực chất, não bạn đang thực hiện một "quá trình đa nhiệm" phức tạp:
Liên tục quét các tín hiệu từ con (cử động, cảm xúc).
Dự đoán nguy cơ (con sẽ làm gì tiếp theo?).
Xử lý những "sai lệch" so với dự kiến (ví dụ: con đột ngột khóc).
Đây chính xác là "cuộc chạy marathon" về mặt tinh thần âm thầm rút cạn sức lực của bạn.
02. Làm sao để giảm mệt mỏi?
Khoa học chỉ ra 3 cách để giảm tải "gánh nặng nhận thức" khi chăm con:
1. Tạo môi trường "dễ đoán" hơn
Loại bỏ nguy cơ: Cất đồ nguy hiểm (dao, ổ điện, thuốc), dán góc bàn sắc nhọn.
Thiết kế khu vực an toàn: Một góc chơi được bảo vệ kỹ, nơi bé khó gây ra rắc rối.
→ Não bạn sẽ giảm bớt trạng thái "báo động đỏ", tiết kiệm năng lượng.
2. Nghỉ ngơi thực sự "offline"
Luân phiên rõ ràng: Thống nhất với chồng/vợ về khung giờ mỗi người phụ trách. Khi không phải ca của mình, hãy tắt hoàn toàn chế độ "giám sát" trong đầu.
Tách biệt không gian: Ra khỏi phòng bé, đi dạo, khoảng cách vật lý giúp não thư giãn thực sự. Lưu ý: Vừa trông con vừa lướt điện thoại KHÔNG phải là nghỉ ngơi! Đó chỉ là "đánh lừa bản thân" và khiến bạn mệt thêm.
3. Chia sẻ để được thấu hiểu
Giải thích khoa học: Cho gia đình đọc bài này để họ hiểu: "Mệt mỏi khi trông con không phải do yếu sức, mà do não phải xử lý lượng thông tin khổng lồ."
Đề nghị hỗ trợ: Yêu cầu chia sẻ công việc cụ thể (ví dụ: "Tối nay anh đưa con đi tắm nhé").
Lần tới nếu ai đó nói "Chỉ có trông con mà cũng kêu mệt?", bạn hoàn toàn có thể tự tin đáp lại: "Tôi vừa hoàn thành một ngày làm việc với cường độ não bộ tương đương phi hành gia. Giờ tôi cần nghỉ ngơi!".
Nuôi con chưa bao giờ là việc nhẹ nhàng. Nhưng hiểu được cơ chế gây mệt mỏi, bạn sẽ biết cách bảo vệ sức khỏe tinh thần của chính mình để đồng hành cùng con một cách vui vẻ hơn!
Email: